به گزارش ایکنا؛ در هفتهای که گذشت، شاهد برگزاری نشستهای علمی، جلسات درس تفسیر و رویدادهایی در حوزه علمیه و پژوهشگاههای حوزوی بودیم. البته فضای حوزه همراستا با فضای اجتماعی کشور تحت تأثیر التهابات خبری به ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی بود. در ادامه اهم رویدادهای مرتبط به حوزه علمیه از نظر میگذرد:
جریان علم و تدریس سطح خارج دروس حوزههای علمیه در این هفته کمافی السابق تداوم داشت. در ادامه به برخی از سخنان مراجع و علما در این باره اشاره میشود.
آیتالله جوادی آملی در جلسه درس خارج فقه خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با دعوت از آحاد مختلف مردم برای حضور در راهپیمایی ۲۲ بهمنماه، بیان کرد: همه ما در راهپیمایی ۲۲ بهمن به لطف الهی شرکت کنیم و این را حق و وظیفه خود بدانیم با رعایت دو اصل؛ اصل اول اینکه، همانطور که در راهپیمایی قبل از انقلاب مشخص بود که چه میخواهیم، الآن هم مشخص است که چه میخواهیم، شعار ما، محتوای قطعنامههای ما، بیانیه پایانی ما، باید همان شعارها و اصول کلی قبل از انقلاب باشد.
وی ادامه دادند: فرمایش پیامبر گرامی اسلام این است که دینداری در حالت فقر بسیار سخت است، این نکته را بارها به مسئولین گفتیم که درست است مردم بین خود و خدای خود، خدا را قبول دارند و دینشان محفوظ است اما اینکه دین بخواهد در جامعه حاکم باشد این با فقر نمیشود، دعای نورانی پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) این است که «اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِی الْخُبْزِ وَ لَا تُفَرِّقْ بَینَنَا وَ بَینَهُ فَلَوْ لَا الْخُبْزُ مَا صُمْنَا وَ لَا صَلَّینَا وَ لَا أَدَّینَا فَرَائِضَ رَبِّنَا عَزَّ وَجَل» با اینکه حضرت، شعب ابیطالب را تحمل کرد، خواص اصحاب، آن شرایط را تحمل کردند، اما ناله و استغاثه حضرت به درگاه خدا این بود که خدایا! اگر حکومت میخواهید باید اقتصاد مردم تأمین باشد، «نان مردم» کنایه از اقتصاد است، حضرت به خدا عرض کرد که خدایا بین مملکت ما و نان مملکت، جدایی نیانداز، اگر خدای ناکرده اقتصاد مردم آسیب ببیند توقع نداشته باش مردم مسلمان بمانند.
بیشتر بخوانید
آیتالله ناصر مکارم شیرازی، ۲۰ بهمنماه در ابتدای درس خارج خود در مسجد اعظم قم گفت: در این ایام دو مناسبت مهم و تاریخی پیش رو داریم، یکی ۲۲ بهمن و دیگری دوم اسنفدماه یعنی روز انتخابات که جنبه تاریخی برای ما دارند.
این مرجع تقلید با طرح این سؤال که آیا باید دشمن را خوشحال و یا خشمگین کنیم؟ با بیان اینکه باید عاقلانه در این زمینه فکر کنیم اظهار کرد: مشکلات اقتصادی غوغا میکند و در این شکی نیست؛ مردم هم از برخی مسئولان ناراحت و ناراضی هستند، اما آیا باید به قیمت خوشحال شدن دشمنان و ضرر زدن به کشور، انتقام بگیریم؟
آیتالله مهدی هادوی تهرانی، ۲۴ بهمن ماه در جلسه تفسیر خود با اشاره به آیات ۲۲ و ۲۳ سوره مبارکه نبا «لِلطَّاغِينَ مَآبًا ﴿۲۲﴾؛ لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا» گفت: مآب محل رجوع اهل طغیان و اهل جهنم است و قرون و هزارههایی در آن خواهند ماند.
این استاد حوزه با بیان اینکه عرفا به امثال این آیه تمسک کرده و میگویند در جهنم خلود نیست اظهار کرد: آنها به استناد به این آیه میگویند عذاب جهنمیان خیلی دردناک و سخت است ولی بعد از مدتی برای آنان عادی میشود و عذاب برایشان معنا ندارد که البته این برداشت با ظاهر آیات و روایات سازگاری ندارد.
آیتالله محسن فقیهی، استاد سطح عالی تفسیر حوزه علمیه، ۲۳ بهمنماه، در ادامه تفسیر سوره مبارکه بقره به آیه ۱۰۴ سوره بقره «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَ قُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا وَ لِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ» اشاره کرد و گفت: یهودیان نوعی خود بزرگبینی دارند؛ در این آیه گرچه خطاب به مؤمنان است، ولی کنایه و اشاره آن به قوم یهود است.
وی با بیان اینکه یکی از مسائلی که در جامعه وجود دارد، این است که انسانها خیلی واضح و صریح حرف خود را بیان میکنند و با کنایه و اشاره حرف نمیزنند، اظهار کرد: در مقابل این عده، برخی سخنانشان را دوپهلو بر زبان میآورند و دوپهلو حرف زدن هم شگردی است که مخاطب برداشتهای مختلفی از سخنشان داشته باشد؛ دوپهلو حرف زدن سبب سوءاستفاده دشمنان میشود.
در این هفته چندین شست علمی در حوزههای علمیه برگزار شد که بیشتر راجع به موضوعات روز جامعه همچون بیانیه گام دوم و مقاومت در اسلام بود.
فریبا علاسوند، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران، ۲۱ بهمنماه، در نشست «الگوهای سبک زندگی در گام دوم انقلاب» در مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه(خواهران) با بیان اینکه بحث سبک زندگی را که رهبر معظم انقلاب مطرح کردند، نباید به اسلوب و مدل تقلیل دهیم، گفت: اینکه سبک زندگی را با پسوندهایی مانند سبک زندگی فاطمی و رضوی ممزوج کرده و آیات و روایاتی هم در تأیید آن بیاوریم، تقلیل و فروکاهیدن هژمونی سبک زندگی خواهد بود.
علاسوند افزود: مفاهیمی مانند مدرنیته، سبک زندگی و پیشرفت را نباید با سادهسازی به تلقی دیگری مبدل سازیم و تصور کنیم که آن را اسلامیسازی کردهایم؛ حوزه و جریانات انقلابی باید روزی به این سادهسازیها خاتمه دهند و با شکاکیت و بدبینی بیشتری به این مفاهیم بپردازیم؛ مثلاً میگوییم که مدرن یعنی جدید یا توسعه به معنای پیشرفت است؛ در این صورت اگر کسی توسعه و مدرنیته را نقد کند، همه خواهند گفت کدام عاقلی با پیشرفت و مدرنیته دشمن است؟ به نظر من این نوع مواجهه ساده و فروکاهیدن تمدن غرب به واژگانی مانند توسعه و مدرنیته درست نیست.
همچنین معصومه ظهیری، معاون فرهنگی تبلیغی حوزه خواهران، در این نشست بیان کرد: سبک زندگی به مثابه درختی است که ریشه و ساقه آن نگرشها، بینشها و شاخههای آن بایدها و نبایدها است که ما از آن به عنوان اصول دین یاد میکنیم. مهمترین واحد زیستی که سبک برای او تعریف میشود، خانواده است و جامعه هم به عنوان خانواده بزرگ متأثر از خانواده به معنای واحدهای سلولی است، لذا اگر الگو برای خانواده معرفی شود، جامعه هم اصلاح میشود.
حجتالاسلام والمسلمین علی صبوحی، رئیس موسسه تدبر در کلام وحی، ۲۱ بهمنماه در همایش «قرآن و مقاومت» در سالن همایشات سازمان تبلیغات اسلامی قم با اشاره به تبیین مقاومت براساس مفاهیم سوره مبارکه فجر به خصوص آیات ۱۷ تا ۱۹ این سوره گفت: امکان ندارد جامعهای مقاوم باشد و در آن به یتیم بیتوجهی و ستم شود؛ همچنین است جامعهای که در آن برخی آنقدر دارا هستند که حساب اموالشان از دستشان در میرود و برخی آنقدر محتاجند که نان شب را هم ندارند.
وی افزود: در جامعهای که حق دیگران به چپاول خورده شود و افرادی با روابط به جای ضوابط و پارتی و فامیل بازی به مطامع شخصی برسند؛ فردی وام میلیاردی بگیرد و آن را بخورد و کسی نتواند جلوی او را بگیرد، حتی اگر عاد و ثمود و قدرتمند و فرعون هم باشد، نابود میشود و اگر قم، تهران و ایران هم باشد، نابود میشود.
همچنین آیتالله محمدتقی مصباح یزدی، در این همایش بیان کرد: نقشه شیطانی بزرگی از صدر اسلام وجود داشت که به نام احترام به قرآن و اینکه قرآن قابل فهم نیست، مردم را از سراغ قرآن رفتن باز داشت. جز در دوران اخیر، غیر از مقاطعی، توجه شایانی به قرآن نشد و حتی تفاسیری هم که نوشته شد، صرفاً تکیه بر روایات بود و تحقیق و تدبر در معنای آیات و روایات ذیل آن کم انجام میگرفت.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی با بیان اینکه در قرن اخیر، نسیمی وزیدن گرفت و حرکتی برای فهم قرآن آغاز شد، افزود: شاید انگیزه این کار هم کوبیدن مذهب شیعه از سوی برخی مخالفان اعتقادی ما بود و برخی برای رد کردن کمتوجهی شیعه به قرآن، سراغ این حرکت تفسیری رفتند.
آیتالله محسن اراکی، ۱۹ بهمنماه در همایش سرداران رشید اسلام، شهید حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس که در مدرسه امام کاظم(ع) برگزارشد، گفت: قرآن کریم بیان میکند که دشمنان دین تلاش میکنند که تزویر را جایگزین دین حق کنند.
عضو خبرگان رهبری افزود: انبیا و رسل آمدند تا حکومت، حکومت خدا و فرمان نیز فرمان خدا باشد. آنچه به عنوان مانع در مقابل تداوم و این حرکت بزرگ سربر میآورده است، جریانهای تزویری بود که دین تزویر را جایگزین دین حق میکردند و در این جایگزینی از ابزار کتمان، تحریف لفظی، تحریف معنوی و مصداقی استفاده میکردهاند. در ۲۰۰ ساله اخیر، استعمار پیر انگلیس در ایجاد دین تزویر، خبیثترین توطئهها را از خود برجای گذاشت؛ وهابیت از جمله این طرحهای تزویری بود که برای مقابله با دین حق به وجود آمد.
زهرا داورپناه، معاون و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه علمیه خواهران، ۱۹ بهمنماه در نشست علمی «نقش زنان در استقرار و استمرار انقلاب اسلامی» گفت: در پارادایم غربی، دین به ضرر زنان بود و آنان از امکانات و ظرفیتهای خود دور میشدند، لذا طبیعتاً استقبالی از دین نداشتند، اما انقلاب اسلامی که به تعبیر امام خمینی، انفجار نور بود، باعث ایجاد پیوند مبارکی میان زنان و دین شد.
وی با اشاره به الگوی سومی از زن شرقی در پرتو انقلاب اسلامی بیان کرد: تا قبل از انقلاب، زن سنتی و شرقی، زنی است که یا فریبخورده و از آن ناآگاه است یا آگاه است که فریب خورده، ولی نمیتواند از سیطره مردان خارج شود و آرمان فمینیستی به او میگوید که من تو را نجات میدهم. البته فمینیسم هم گرایشات متعدد دارد و نباید سبب شود تا سطحی به آن بنگریم و همه آن را یک شکل ببینیم.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۴ بهمن ماه در مراسم افتتاحیه همایش بیانیه گام دوم انقلاب و تمدن نوین اسلامی در سالن همایشات غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه قم با بیان اینکه نخستین بخش بیانیه توصیف انقلاب در ۴ دهه گذشته است گفت: در مقطع نخست که اصل انقلاب اسلامی است باید بیاندیشیم که چه تصویری از انقلاب داریم تا انتظارات ما از مراحل بعد مشخص شود.
وی افزود: انقلابهای متعددی بر ضد استبداد و استعمار و انقلاب اقتصادی و ...در دنیا رخ داده است؛ نکته اول بیانیه تفسیری است که از انقلاب با سه مشخصه صورت میگیرد؛ اول اینکه انقلاب آغاز عصر جدیدی است یعنی اینکه انقلاب را صرفا منطقهای و جغرافیایی ندانیم در این صورت طبیعتا انتظارات ما از انقلاب هم متفاوت خواهد شد.
آیتالله محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۲۳ بهمنماه در نشست علمی «مقام ابراهیم(ع) و جایگاه آن در حج» که در این مرکز برگزار شد، به طرح این سؤالات پرداخت که آیا مقام ابراهیم را از مکان فعلی که ۱۳ ذراع و نیم با بیت فاصله دارد، میتوان تغییر داد یا خیر؛ آیا تغییر مقام مثلا به ده متر عقبتر شرعاً جایز است؟ اگر ممکن است، محدوده جواز تغییر کجاست؟
وی در پاسخ به این پرسشها گفت: اگر گفتیم تغییر جایز است، مقام را در هر جایی میتوان بُرد، البته در اینکه میتوان آن را خارج از مسجد هم برد یا خیر بحث است؟
آیتالله فاضل لنکرانی با بیان اینکه برای پاسخ به سؤالات باید مقام ابراهیم معنا شود، اظهار کرد: مَقام یعنی مکان القیام و مُقام یعنی مکان الاقامه؛ چون ابراهیم روی این سنگ ایستاد به آن مقام گویند که مشهور قریب به اتفاق این است. برخی احتمال دادهاند که مَقام عرفه، مزدلفه و ... و یا خود مسجدالحرام است که احتمالات ضعیف است؛ مقام ابراهیم خود آن سنگ است و حتی زمین مسجدالحرام حکم مقام را ندارد.
جریان مصاحبههای خبرگزاری ایکنا نیز بر محوره سوژههای علمی و موضوعات روز در سرویس حوزههای علمیه پیگیری شد.
حجتالاسلام محمدعلی مروجی طبسی در گفتوگو با ایکنا گفت: استحاله معنایی و بازتعریف تحریفگونه مفاهیم بنیادین انقلاب اسلامی از جمله خطرات تهدیدکننده و چالشهای فراروی نهضت الهی و مردمی ایران اسلامی است.
وی افزود: در سالروز چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به نظر میرسد که لازم است فضلای انقلابی حوزه برای حراست عالمانه از فرهنگ اصیل انقلاب و بنمایههای فکری آن و جلوگیری از تهی ساختن مفاهیم قاموس انقلاب اسلامی، به شناسایی و بازتعریف آن دسته از مفردات قرآن، که در ادبیات انقلاب ایران اسلامی بازتاب داشته است، بپردازند.
حجتالاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفتوگو با ایکنا، با بیان اینکه در سنجش کارآمدیِ یک عنصر مانند انقلاب باید تناسب را براساس موانع، امکانات و اهداف مراعات کنیم، گفت: اگر مثلاً رشد اقتصادی ما در شرایطی که هیچ دشمنی نداشته باشیم هفت درصد باشد، در این صورت رشد خوبی نیست، ولی وقتی دشمنان و استکبار یکپارچه علیه ما بایستند و فضای جنگ باشد رشد دو درصد هم خوب است؛ لذا ملاک دستیابی به اهداف براساس امکانات و موانع است.
ایزدهی با بیان اینکه آن چیزی که انقلاب ما را از اقران خود متمایز میکند بحث مبارزه با نظام سلطه است، تصریح کرد: کسی تردید ندارد که ایران مستقلترین نظام در دنیاست و تحت تأثیر تطمیع و زور دیگران قرار نگرفته است، یعنی همه تصمیمات فارغ از اینکه خوب و مؤثر بوده و یا نادرست توسط خود مسئولان کشور انجام شده است؛ البته طبیعتاً ممکن است رویکرد دولتی به غرب بیشتر و دولت دیگر کمتر رویکرد داشته است.
حجتالاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)، در گفتوگو با ایکنا، با بیان اینکه چشمانداز کلی حرکت انقلاب اسلامی با رویکرد متعالی تمدنسازی است، گفت: از نکات برجسته بیانیه گام دوم انقلاب میتوان به همگرایی، همبستگی و وحدت جهان اسلام اشاره کرد.
وی افزود: این همگرایی و ائتلاف جهانی مسلمین، هدف عالی انقلاب اسلامی بوده است، ولی اتفاقی که افتاد لغزیدن رویکرد تمدنی وحدت جهان اسلام به سمت تلاشهایی برای نزدیکسازی مذاهب و عالمان آنها به سمت یکدیگر بوده است. متأسفانه در این نگاه هدف کلان اجتماعی و تمدنی جای خود را به هدفی تقریباً فروکاستهتر و محدودتر داده است و جابهجایی از یک مسئله اساسی به مسئله نسبتاً فرعیتر اتفاق افتاد.
حجتالاسلام والمسلمین کریم خانمحمدی، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، در گفتوگو با ایکنا؛ با بیان اینکه اگر خواهان تداوم انقلاب هستیم باید به بازخوانی صحیح اهداف آن دست بزنیم، گفت: با اینکه در دهه ۵۰ به تدریج رشد اقتصادی کشور رو به رشد بود، ولی باز مردم رژیم شاه را نخواستند؛ چون علاوه بر بیعدالتی، خفقان هم حاکم بود و زمینه برای بیان اعتراضات مردم در چارچوب منطقی میسر نبود.
وی با بیان اینکه در دوره انقلاب، جریانی شکل گرفت که همه جناحها اجماع داشته و علیه رژیم دست به کار شدند، افزود: آنچه رژیم شاه را به نابودی کشاند، خواست و اراده حقیقی مردم بود؛ امروز هم بنده به عنوان جامعهشناس معتقدم که مردم از انقلاب خود خسته نشدهاند، ولی اعتراضاتی دارند که باید مجال بازگوشدن آن فراهم شود.
و اما مهمترین حاشیه هفته جریان نامه آیتالله سبحانی و واکنش به سخنان حسن محدثی بود.
آیتالله سبحانی در نامهای به سردبیر روزنامه اطلاعات تاکید کرد: امروز فساد و دعوت به اشباع تمایلات جنسی از هر راه صحیح و ناصحیح، و قانونی و غیر قانونی در فضای مجازی غوغا میکند، دیگر نباید روزنامه اطلاعات ناخودآگاه با آنها هماهنگ باشد. در بخشهایی از نامه ایشان که در حقیقت واکنشی به صحبتهای منتشر شده حسن محدثی، یکی از جامعه شناسان است میخوانیم در روزنامه اطلاعات مورخ چهارشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ برابر ۱۰ جمادی الثانی ۱۴۴۱ شماره مسلسل ۲۷۴۹۳، صفحه ۳ گزارشی از نشست «مسأله فرهنگ» نقل شده و آقای حسن محدثی در این نشست چنین میگوید: ریشه اساسی شکاف بین فرهنگ واقعی و آرمانی ما در این است که الگوهای فرهنگی و رفتاری حاکم بر جامعه ما، اساساً در تضاد با عناصر فرهنگی ذاتی انسان ایرانی هستند و آنها را عموماً سرکوب یا نادیده میگیرند...
نیز میگوید: حال فرهنگ کلان ما بر اساس اخلاق، دین و عرف سرکوبگر، این موجود را منقاد میخواهد. او تصریح میکند: متأسفانه انسان ایرانی تحت سلطه اخلاقی است که فقط انسانهای فرزانه و اسطوره ی را برای او الگو میکند و به همین دلیل مجبور است خواستهها و نیازهای طبیعیاش را سرکوب کند و در پایان توصیه میکند: باید انسان، تعیینگر زاده شود، انسانی که عشق، امر جنسی و...برایش تابو نباشد و بتواند برای خواستهها و نیازهای خود تصمیم بگیرد. فراز نخست از کلام او حاکی از آن است که رفتارهای حاکم بر جامعه ما که همان تربیت اسلامی است با عناصر فرهنگی ذاتی انسانی ایرانی در تضاد است یعنی در سرشت انسان ایرانی این نهفته است که رفتارهای اسلامی با فطرت او سازگار نیست و باید آنها را سرکوب کند.
آیا قوانین حاکم بر کشور ما که نشریات باید بر آن اساس حرکت کنند، اجازه نشر این افکار را میدهد؟ و رسماً بگوید رفتارهای حاکم بر جامعه با فرهنگ انسانی در تضاد است؟. وی در فراز دیگری پرده از عقیده خود برداشته و میگوید فرهنگ کلان ما بر اساس اخلاق، دین و عرف، سرکوب کر فرهنگی ذاتی انسانی ایرانی است! خواهشمند است در گفتار ایشان تأمل کنید چگونه دعوت به اباحیگری میکند و میگوید: باید انسان، تعیینگرزاده شود، انسانی که عشق، امر جنسی و... برایش تابو نباشد و بتواند برای خواستهها ونیازهای خود تصمیم بگیرد. در خانه اگر کس است یک حرف بس است!
آیتالله حسین نوری همدانی، ۱۹ بهمنماه در دیدار با مسئولان همایش فقه هنر، با تجلیل از تلاشهای پنج ساله همایش فقه هنر و برنامههای انجام شده، به حدیث نبوی منقول از سیدالشهدا اشاره کرد و گفت: ایشان فرمودند که «انّ الله یحب معالی الامور و اشرفها، و یکره سفسافها»؛ خداوند کارهای بزرگ را دوست میدارد و از کارهای کوچک خرسند نمیشود) که به تعبیر ایشان، سلسله همایشها و برنامههای فقه هنر، مصداقی از معالی و اشرف امور در این عرصه بوده است.
این مرجع تقلید تشیع، بیان هنری از آموزههای دینی و قرآنی را به ویژه در قالبهای پر مخاطبی مثل فیلم و سینما بسیار ارزشمند دانست و تصریح کرد: با توجه به استفاده گسترده دشمنان دین و انقلاب از این قالبها، بهرهگیری متقابل از سینما از سوی هنرمندان متعهد ضرورت دارد.
حجتالاسلام والمسلمین حامد معرفت، محقق و قرآنپژوه، در گفتوگو با ایکنا؛ در این باره گفت: کتاب «سیمای منسجم سورههای قرآن» به بررسی و تحلیل نظریه غرضمحوری در انسجام سورههای قرآن کریم پرداخته است. این نظریه تاکید دارد که هر یک از سورههای قرآن برای تحقق غرضی خاص، نازل شده است. همین غرضمداری است که شکل، ساختار و محتوای سوره را سامان داده است. با آگاهی از غرض سوره، میتوان ویژگیهای سوره چون ضرب آهنگ، حجم، گزینش داستانها و ... را توجیه و شخصیت خاص و مستقل هر سوره را نمایان کرد.
وی افزود: توجه به غرض همچنین باعث میشود تفسیر دقیقتری از سوره به دست آید؛ برای مثال، اگر بدانیم غرض سوره جمعه تداوم ولایتپذیری مؤمنان از پیامبر(ص) است، متوجه میشویم که اشاره به ماجرای نماز جمعه، برای پرداختن به تشریع، وجوب و حتی اثبات اهمیت نماز جمعه نیست. در سوره جمعه، از باب ذکر مثال، نمونهای از سوءرفتار تازهمسلمانان به پیامبر(ص) را نشان داده و رفتار صحیح و شایسته را در قالب مثال میآموزد.
انتهای پیام