روش‌شناسی تأثیرگذاری بر انسان‌ها در «یادواره تراز»
کتاب «یادواره تراز» در معرفی و بیان ابعاد و شاخص‌های یادواره شهدا در تراز انقلاب اسلامی از منظر مقام معظم رهبری است که به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمد صادقی و به همت انتشارات شهید کاظمی منتشر شد.
به 
گزارش ایکنا، کتاب «یادواره تراز»، یادواره شهدا در تراز انقلاب اسلامی از منظر مقام معظم رهبری است که به همت واحد پژوهش‌های شبکه ملی وارثون (فعالان مردمی عرصه جهاد و شهادت) در قطع رقعی و ۴۷۸ صفحه تدوین شده و انتشارات شهید کاظمی آن را روانه بازار نشر کرده است.
این اثر اولین دستاورد پروژه «گردآوری دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب درباره جهاد و فرهنگ جهادی» محسوب می‌شود و به مهمترین مسائل در زمینه زنده نگاه داشتن یاد شهدا به ویژه در قالب برگزاری محافل و یادواره‌ها پرداخته است.
«یادواره تراز» نخستین گام برای زنده نگه داشتن یاد شهدا و ترسیم الگوی برگزاری یادواره در تراز انقلاب اسلامی است و باید اقدامات بیشتری انجام شود تا به معنای واقعی این الگو به صورت متقن و قابل اعتماد از منابع اصیل استخراج و ترسیم شود.
در مقدمه این کتاب آمده است: «مهمترین علت غفلت از آسیب‌ها، تأثیرات عمیق اخلاقی و تربیتی محافل شهدا و مجالس ذکر و روضه و اشک بر آن‌هاست. نقش انسان‌ساز این مجالس سبب شده است که برخی با اغماض از آسیب‌های موجود در آن‌ها صرفاً به دنبال استمرار این مجالس به شکل موجود باشند و چندان رغبتی به آسیب‌شناسی و یا ارتقا این محافل از خود نشان نمی‌دهند. از این دیدگاه برگزاری این مجالس در طول تاریخ از شکل و طرح ثابتی برخوردار بوده و همین شکل و طرح نتایجی عالی در پی داشته است، تا جایی که امام راحل حیات اسلام را در گرو آن دانسته‌اند؛ بنابراین از این منظر بررسی وضعیت محافل حسینی و مجالس شهدا و اعمال تغییر در آن‌ها از حالت سنتی و بومی به یک حالت مبتنی بر سیستم‌های علمی – تبلیغی و منطبق بر شاخصه‌های علوم روز، ضروری به نظر نمی‌رسد.»
زمزمه‌هایی درباره نقد این محافل
در سال‌های اخیر درباره این محافل و افسرده کردن جامعه نقدهایی بیان می‌شود و افرادی درصدد تغییر در کمیت و کیفیت این محافل هستند و با جایگزین کردن الگو‌های طنز و مانند آن مدعی ترویج فرهنگ جهاد، ایثار و شهادت از روش‌های نوین هستند.
همچنین، این محافل بر رشد و تعالی بشر و ضرورت تحول در راستای ارتقای این محافل تکیه دارد و استفاده از ابزار‌های نوین، توجه به ذائقه مخاطب، بهره‌گیری از دانش‌های روانشناسی و جامعه‌شناسی و ... از دیگر مبانی مورد نظر در محافل حسینی و مجالس شهداست.
از این منظر روش‌های تأثیرگذاری بر انسان‌ها به ویژه راهبرد‌های تربیتی و ایجاد تغییر و تحول و تکامل روحی و روانی در جوامع انسانی نیاز به بازنگری و نوسازی در ابزار‌ها و راهکار‌ها خواهد داشت. بررسی و دقت در دیدگاه‌های مطرح شده نشان می‌دهد که هر دو دیدگاه دربردارنده حقایق درستی هستند. در دیدگاه نخست تأکید بر حفظ ساختار سنتی محافل و مجالس کاملاً درست است، اما نمی‌توان آسیب‌های موجود در این روش را نادیده گرفت. در دیدگاه دوم نیز اصل ارتقا و روزآمدسازی کاملاً پسندیده و مطلوب است، اما بدون شک باید از این اصل در راستای رفع آسیب‌ها و ارتقا این مجالس و محافل استفاده کرد، نه اینکه الزاماً ساختار سنتی و معمول نادیده گرفته شود. لذا این دو دیدگاه می‌توانند با یکدیگر تلفیق شوند و دیدگاه سومی را تشکیل دهند.
دیدگاه سوم را می‌توان بر دو اصل استوار دانست. باید برای حفظ اصالت و ساختار سنتی و مردمی محافل شهدا و در عین حال بدون پیرایه‌های مادی و بهره‌گیری از روش‌های نوین علمی و فناوری روز برای رفع آسیب‌ها و ارتقای دستاورد‌های این مجالس تلاش شود؛ بنابراین انجام مطالعات و پژوهش‌هایی که موجب شناخت هر چه دقیق‌تر ابعاد زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا می‌شود ضرورت دارد.
بررسی دیدگاه‌های مقام معظم رهبری درباره مسئله جهاد و شهادت هم حاکی از اشراف ایشان بر ابعاد این مسئله است. تسلط ایشان بر تاریخ اسلام، تشیع و ایران، در کنار آشنایی و فهم عمیق ایشان از منابع اسلامی و تسلط بر معارف قرآنی و روایی همراه با بصیرت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایشان موجب می‌شود که بیانات معظم‌له بازتاب حقایق اصیل دینی و وقایع تاریخی و متناسب با زمان حال باشد.
مراحل تدوین اثر
برای تدوین این اثر، در مرحله نخست از میان مجموع بیانات و مکتوبات ایشان هر کدام که به مسئله جهاد یا شهادت مرتبط بود استخراج شد؛ بیانات ایشان در مناسبت‌های خاص و مرتبط با دفاع مقدس یا شهادت و در جمع خانواده‌های معظم شهدا، نیرو‌های نظامی و انتظامی، برگزارکنندگان کنگره‌های شهدا همراه با مکتوبات ایشان مانند پیام به کنگره‌ها و یادواره‌ها، پیام به مناسبت شهادت فرزندان غیور ملت از مهمترین منابع گردآوری دیدگاه‌های ایشان بود.
در این مرحله پس از متن‌پژوهی، بیش از ۷۰۰ فراز از دیدگاه‌های ایشان به دست آمد که به صورت‌های گوناگون به مسئله زنده نگه داشتن یاد شهدا و ابعاد مرتبط با آن اشاره داشت. برای تدوین این فرازها، مجموع آن‌ها در چند مرحله مورد مطالعه قرار گرفت و نمایه شد. حاصل بررسی این نمایه‌ها و اشتراکات و افتراقات آن‌ها بیانگر توجه معظم‌له به ابعاد مختلف و متنوع این مسئله بود.
بر پایه این نتایج، مجموع این فرازها در هشت فصل طبقه‌بندی شدند؛ چیستی یادواره، ضرورت برگزاری، اهمیت برگزاری، اهداف برگزاری، آثار یادواره‌ها، سلول‌های بنیادین یادواره، ارکان یادواره‌ها و آسیب‌ها مورد توجه معظم‌له قرار گرفته است.
انتهای پیام
