مرحوم خسروشاهی منتقد جدی مواضع پاپ بود

حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی بروجردی، عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه و سفیر اسبق ایران در واتیکان، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره ابعاد علمی و فعالیت‌های ترویجی مرحوم حجت‌الاسلام سیدهادی خسروشاهی اظهار کرد: ایشان از خاندانی روحانی و اهل علم و فضیلت بود. من از جوانی و در دهه پنجاه با مطالعه مقالات و آثارشان در زمینه ترجمه و تألیف با ایشان آشنا شدم.

وی ادامه داد: در آثارش روح اسلام‌خواهی و عدالت‌طلبی دیده می‌شد. خسروشاهی با قلمی رسا درباره مشکلات جهان اسلام، دردهای مسلمانان، نقش استعمار در بلاد اسلامی و توطئه‌های گوناگون قلم می‌زد و سهم قابل توجهی در اطلاع‌رسانی برای نسل جوان داشت.

بروجردی با بیان اینکه بخشی از علاقه‌مندی‌اش به حوزه سیاست و مسائل جهان اسلام را مرهون مطالعه آثار خسروشاهی است، افزود: وی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از روحانیون معترض به رژیم ستم‌شاهی بود و همین موضوع منجر به تبعید و حبس کوتاه‌مدت او شد.

عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه از انتشار اسناد مربوط به ارتباط خسروشاهی با شخصیت‌های انقلابی و مهمتر از همه آنها امام خمینی(ره) یاد و اظهار کرد: پس از اینکه انقلاب پیروز شد، آن مرحوم با ارتباطات گسترده‌ای که با شخصیت‌ها و مسئولان انقلابی داشت، مسئولیت‌هایی را برعهده گرفت که از این جمله می‌توان به نمایندگی او از امام خمینی(ره) در وزارت ارشاد اسلامی برای مقطعی اشاره کرد.

بروجردی درباره آثار خسروشاهی و اینکه تألیفاتش تا چه حد در معرفی اسلام در سطح بین‌الملل نقش داشته است، گفت: تمام آثار او در یک سطح نیستند. خسروشاهی به دلیل ارتباط نزدیک با آیت‌الله طباطبایی(ره) و علاقه شدید به ایشان،‌ در نشر آثار علامه تلاش بسیاری کرد. بخشی از آثار وی نیز ترجمه است که از آن جمله می‌توان به کتاب «الإمام علي(ع) صوت العدالة الإنسانیة» اثر جرج جرداق مسیحی اشاره کرد که استاد مرحوم ترجمه آن را انجام داده است. همچنین وی آثاری از سید قطب و برخی از متفکران انقلابی جهان عرب را به فارسی ترجمه کرد و در معرفی این چهره‌ها به جامعه ایران نقش قابل ملاحظه‌ای داشت.

وی ابراز  کرد: بخش دیگر آثار ایشان درباره جنبش‌های اسلامی، مسئله فلسطین و جریان اخوان‌المسلمین است. خسروشاهی از صمیم قلب به این جریان‌ها وابستگی داشت و بیش از هر نویسنده‌ای در معرفی آنان به جامعه و نسل جوان ایرانی تلاش کرد. بدیهی است که نگاهش به جریان‌ها منتقدانه نبود و از این رو کسی که این آثار را ملاحظه می‌کند باید در کنار آن، آثار انتقادی را نیز مطالعه کند تا به شناخت کامل‌تری دست یابد.

سفیر اسبق ایران در واتیکان ادامه داد: خسروشاهی در بازنشر آثار سیدجمال‌الدین اسدآبادی نیز تلاش کرد و مهمترین کتاب‌های او را خاطراتی می‌دانم که از شخصیت‌های مختلف ایرانی و غیرایرانی داشته و طی مقالات و مصاحبه‌های خود بازگو کرده‌ است. این خاطرات برای ثبت در تاریخ و پژوهشگران مسائل تاریخی اهمیت خاصی دارد.

 تهران. حجت الاسلام مصطفی بروجردی و مرحوم سیدهادی خسروشاهی در کنار  حسن الترابی، متفکر برجسته سودانی و رئیس مجلس الامة (مجلس شورای سودان)

بروجردی درباره فعالیت‌های برون‌مرزی خسروشاهی نیز گفت: بخشی از این فعالیت‌ها به حضور ایشان در کنفرانس‌ها و مجامع اسلامی در دوران پیش از پیروزی انقلاب تا سال‌های اخیر اختصاص دارد. آن مرحوم در کنفرانس‌هایی که حاضر می‌شد به ایراد سخن می‌پرداخت و با شخصیت‌های مختلف علمی حاضر در کنفرانس ارتباط مؤثری برقرار می‌کرد.

سفیر اسبق ایران در واتیکان تصریح کرد: بخشی دیگر به مسئولیت‌های دیپلماتیک او اختصاص دارد. خسروشاهی نخستین سفیر جمهوری اسلامی ایران در واتیکان بود. این مسئولیت سنگین ایجاب می‌کرد که ضمن رصد تلاش‌های واتیکان در سطح جهان و تهیه گزارش، در موارد لازم نیز حامل پیام‌های ویژه دیپلماتیک باشد. این دوره که حدود پنج سال به طول انجامید مقارن با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود و در آن مقطع واتیکان تلاش داشت تا به حل بحران کمک کند. همچنین طی یک دوره سه ساله به عنوان رئیس دفتر حفاظت منافع ایران در مصر حضور داشت.

وی به موضوع فعالیت‌های تبلیغی به عنوان بخش دیگری از فعالیت‌های خسروشاهی اشاره کرد و گفت: ایشان علاقه ویژه‌ای به انتشارات داشت و در این زمینه تلاش‌های بسیاری را در زمان حضور در رم و نیز در مقطعی در لندن انجام داد. ده‌ها کتاب از آثار متفکران اسلامی را، که از سوی مترجمان مختلف به سایر زبان‌ها ترجمه شده بود، منتشر کرد و در تیراژ وسیعی در اختیار افراد و مؤسسات علاقه‌مند به مطالعات اسلامی قرار داد.

بروجردی یادآور شد: ارتباط گسترده با رهبران و شخصیت‌های فکری جریانات انقلابی اسلامی، بخش دیگر فعالیت خسروشاهی را تشکیل می‌داد. وی در سال‌های پس از انقلاب با بسیاری از این افراد که اغلب در غرب زندگی می‌کردند، مراوده و مکاتبه داشت و تا جایی که می‌توانست به آنان کمک و یاری کرد؛ از این رو، برای بسیاری از جریان‌های اسلامی در سایر کشورها نامی شناخته ‌شده بود.

سفیر اسبق ایران در واتیکان اظهار کرد: خسروشاهی با بخشی از جریان مسیحیت، که رنگ و بوی انقلابی و آزادی‌خواهی داشت، در تعامل بود. برای نمونه با مرحوم اسقف هیلارین کاپوچی که سال‌ها در سرزمین‌های اشغالی، زندانی و سپس با وساطت پاپ آزاد و به رم تبعید شده بود، ارتباط وثیقی داشت. در عین حال از منتقدان جدی مواضع و رفتارهای پاپ ژان پل دوم بود و بارها در مصاحبه‌های خود به او اعتراض کرده بود.

حجت‌الاسلام بروجردی در کنار مرحوم خسروشاهی. زینبیه دمشق. سال ۱۳۷۷

بروجردی در پایان افزود: خسروشاهی علی‌رغم کهولت سن تا آخرین روزهای حیات خود به راهی که از جوانی انتخاب کرده بود، یعنی اسلام انقلابی، وفادار بود. رفت و آمد دولت‌های متعدد پس از پیروزی انقلاب، که هر یک نگاهی متفاوت و گاه متضاد به مسائل جهانی و جنبش‌های اسلامی داشتند، در برنامه‌ها و اقدامات ایشان هیچ خللی ایجاد نکرد. او پدیده‌ای نادر در میان هم‌نسلان خود بود و به نظر می‌رسد تکرارشدنی نباشد.