بیعت در غدیر دین مردم را کامل کرد / امامت نعمت تامه در لسان قرآن است

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن اراکی، استاد سطح عالی حوزه علمیه، امروز، 27 اسفندماه، در ادامه سلسله مباحث فقه سیاسی که در کانال آپارات وی برگزار شد، با اشاره به بحث میزان در قرآن، گفت: قرآن فرموده است: «وَ نَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ»(انبیاء/47)؛ در تفسیر این آیه مرحوم کلینی، روایتی از امام صادق(ع) بیان کرده است که انبیاء و اوصیاء موازین قسط روز قیامت هستند.

 

وی افزود: مرحوم فیض کاشانی هم در تفسیرش شرح خوبی بر این روایت دارد و فرموده است که موازین دو قسم هستند؛ موازین الاشیاء و موازین‌الاعمال؛ موازین اشیاء سنجه‌هایی مانند ترازو و ... است و موازین الاعمال، انبیاء و اوصیاء هستند.

اراکی اظهار کرد: قرآن کریم اساساً انسان را مساوی با عمل می‌داند، لذا به نوح در مورد فرزندش فرمود: «قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ فَلَا تَسْأَلْنِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ»(هود/46) او از اهل تو نیست، زیرا عمل صالح ندارد؛ برخی مفسران غیر دقیق تقدیر «ذو» در اینجا گرفته‌ و گفته‌اند که پسر نوح فرد غیرصالحی بوده، ولی این درست نیست، زیرا انسان در منطق قرآن، مساوی با عمل اوست.

 

وی با اشاره به مبعث پیامبر گرامی اسلام(ص) تصریح کرد: برخی تصور می‌کنند مبعث روز بعثت به پیامبری است؛ این حرف اشتباه است؛ بعثت روز فرستادن پیامبر به سوی مردم است؛ نبوت از آغاز با حضرت بوده و طبق برخی نقل‌ها «کنت نبیاً و آدم بین الماء و الطین»؛ من وقتی آدم خلق نشده بود، نبی بودم؛ امام علی(ع) هم در توصیف پیامبر قریب به این مضمون فرمودند که از آغاز فرشته‌ای مأمور بود که رسول اکرم(ص) را بپروراند. لذا فرمودند من تربیت شده خدا و علی(ع) تربیت شده من است.

استاد سطح عالی حوزه با بیان اینکه بعثت روز آغاز ارسال رسول است با اشاره به واژه «نعمت تامه» به عنوان واژه‌ای مهم در قرآن، اظهار کرد: در سوره فاتحه، علامت و نشانه صراط مستقیم، «صراط انعمت علیهم» بیان شده است؛ در قرآن دو کاربری برای نعمت وجود دارد؛ یکی کاربری در همه نعمت‌ها، لذا فرمود که اگر همه نعمات خدا را بخواهید بشمرید، نمی‌توانید؛ کاربری دیگر نعمت در قرآن این است که از آن به نعمت تامه یاد می‌شود و آن نعمت رهبری و امامت الهی است.  مثلاً در مورد روز غدیر که باز برخلاف برداشت عمومی، روز نصب امام علی(ع) به امامت نیست؛ زیرا امامت علی از آغاز بوده و حتی روز اعلام امامت هم نیست، زیرا امامت قبلاً هم اعلام شده بود باز نعمت تامه بیان می‌شود.

 

وی اضافه کرد: اعلام امامت امام علی(ع) همراه با اعلام رسالت پیامبر بوده و مخصوص روز غدیر نیست؛ حدیث «یوم‌الدار» که میان مسلمین متواتر است، آغاز ماموریت پیامبر به اعلام رسالت خویش بود و در همان جلسه امامت امام علی(ع) هم اعلام شد؛ لذا روز غدیر، اعلان عمومی و رسمی به معنای امروزی بوده است.

 

اراکی اظهار کرد: ویژگی دیگر مهم غدیر، یوم‌البیعة بودن است؛ در این روز آیه نازل شده که «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا»؛ در اینجا فرموده که «دین شما» امروز کامل شده است و نفرموده که «دین» امروز کامل شده است؛ زیرا دین همیشه کامل بوده است؛ بنابراین بیعت مردم با علی(ع) منجر به اکمال دین مردم است.

 

وی افزود: نعمت تامه قبل از اینکه بر مردم تمام شود، بر امام تمام می‌شود؛ زیرا امام از سوی خدا به امامت تعیین می‌شود و کلید مدیریت جهان را به دست او می‌دهند؛ لذا در سوره یوسف وقتی وی خواب دید و برای پدر تعریف کرد؛ همان ابتدای کار، یعقوب(ع) رؤیای پسر را تعبیر نظری کرد و عملاً بعد از 40 سال به صورت عملی محقق شد. این رؤیا متضمن رهبری و امامت یوسف بود؛ همان امامتی که یعقوب گفت که خداوند این امامت را قبل از من بر ابراهیم و ذریه او (به صورت مشروط) داده بود. البته امامت ابراهیم و اولاد او تعلیمی و مقدمه برای امامت تیره دیگری از ابراهیم یعنی اسماعیل تا پیامبر اسلام(ص) و خاندان ایشان(ع) بوده است که قرآن از آن به اتمام نعمت یاد کرده است.

 

اراکی با بیان اینکه چکیده نعم الهی در نبی و وصی قرار گرفته است، اضافه کرد: وقتی در سوره رحمان فرمود: «فبای آلاء ربکما تکذبان»؛ تکذیب نعمت امامت است، زیرا تکذیب نعمت‌های مادی مانند آب و خورشید خیلی با وجه نیست؛ در روایتی در کافی در مورد «آلاء الله» بیان شده که این آلاء ولایت ائمه(ع) است؛ در روایت دیگری از امام صادق(ع) نیز به همین بحث امامت اشاره شده است.

استاد سطح خارج حوزه تصریح کرد: در قرآن رابطه‌ای بین نعمت و رحمت هم وجود دارد و باید فرق این دو را مشخص کنیم، زیرا رحمت هم، بر نبی و امام اطلاق شده است. در مورد پیامبر(ص) فرموده که رحمةللعالمین است و این رحمت امامت و رهبری الهی است.

 

وی ابراز کرد: تفاوت جزئی میان نعمت و رحمت وجود دارد و آن اینکه در مورد رحمت الهی هیچ‌گاه از واژه کَفَر استفاده نشده است؛ رحمت تامه خداوند بدون استحقاق و سؤال به همه اعطا شده است؛ لذا رحمت عامه مسئولیت‌آفرین نیست، ولی نعمت مسئولیت‌آفرین است؛ وقتی به کسی نعمتی می‌دهند از آن سؤال خواهند کرد، همان طور که در سوره زلزال بیان شده است؛ نعمت، مسئولیت‌خیز است، ولی در برابر رحمت از ما پاسخ نخواهند خواست. رحمت اگر به رحمت خاصه تبدیل شد، نعمت می‌شود؛ رحمت خاصه نعمت امامت امام است و اگر نصیب کسی شد از آن مؤاخذه هم خواهد شد.