بررسی فهم مخاطبان عصر نزول از آیات علمی تطور جنین در دوفصلنامه «قرآن و علم»

به گزارش ایکنا؛ بیست و پنجمین شماره دوفصلنامه علمی ترویجی «قرآن و علم» به صاحب‌امتیازی جامعة المصطفی(ص) العالمیة منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «اعجاز علمی قرآن از منظر آیت‌الله فاضل لنکرانی»، «تحلیل اعجاز نجومی قرآن از دیدگاه آیت‌الله فاضل لنکرانی»، «پاسخگویی قرآن به نیازهای بشر بر اساس دیدگاه‌های آیت‌الله فاضل لنکرانی»، «اع‍جاز حقوقی قرآن و تعیین نسبت آن با اعجاز تشریعی در اندیشه آیت‌الله فاضل لنکرانی»، «اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم طبیعی از دیدگاه آیت‌الله فاضل لنکرانی»، «اعجاز علمی قرآن در خلقت انسان از دیدگاه آیت‫الله فاضل لنکرانی»، «بررسی فهم مخاطبان عصر نزول از آیات علمی تطور جنین»، «نظریه شرمساری در عدالت ترمیمی از نگاه قرآن»، «اعجاز مدیریتی قرآن با رویکرد اخلاقی»، «مولفه‌های تربیت اخلاقی در خطاب‎های آیات یا ایها الذین آمنوا»، «مولفه‌های مدیریتی قرآن در قصه موسی و خضر»، «علم در معنای ارزش و روش از نگاه قرآن».

پاسخگویی قرآن به نیازهای بشر

در چکیده مقاله «پاسخگویی قرآن به نیازهای بشر بر اساس دیدگاه‌های آیت‌الله فاضل لنکرانی» می‌خوانیم: «یکی از ویژگی‌های قرآن، پاسخ‌گویی به نیاز‌های مختلف بشر، در ادوار مختلف است. بسیاری از اندیشمندان از جمله آیت‌الله فاضل لنکرانی معتقدند که قرآن بر اساس متن و دلالت‌های آن و نیز ورود به معانی باطنی و قدسی می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای همیشگی بشر در حد اعجاز باشد. برای اثبات آن، مبانی وجود دارد، از جمله: الهی بودن متن قرآن، عدم تحریف، حجیت ظواهر، برخورداری قرآن از بطن، جامعیت و جاودانگی قرآن. هم چنین راهکارهای مختلفی مانند: حقیقی بودن گزاره‌های قرآنی، وجود احکام ثابت و متغیر در دین، وجود قاعده منطقه الفراغ، اجتهاد پویا، توجه قرآن به قانون و قانون گذاری برای پاسخ‌گویی وجود دارد که در این نوشتار مورد بررسی قرار می‌گیرد.»

فهم مخاطبان عصر نزول از آیات علمی تطور جنین

در طلیعه مقاله «بررسی فهم مخاطبان عصر نزول از آیات علمی تطور جنین» می‌خوانیم: «از جمله آیاتی که امروز آن را مصداق اعجاز علمی قرآن می‌دانند، آیات مرتبط با تطور جنین انسان؛ خصوصا آیات ۱۲ تا ۱۴ سوره مومنون است. تطور جنین مراحل مختلف شکل‌گیری جنین در رحم است که تا قرن نوزده میلادی برای دانشمندان غیر مسلمان ناشناخته بود. این پژوهش به شناخت فهم مسلمانان صدر نزول به عنوان اولین مخاطبان قرآن کریم از آیات تطور جنین در سوره مومنون (دامنه تحقیق)، متناسب با محدوده زمانی حیات پیامبر اکرم‌(ص)، به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیل منطقی محتوا پرداخته است. نوشتار حاضر این مهم را تذکر می‌دهد که فهم و معرفت بدون رجوع به فهم پیامبر اکرم(ص) ناقص است. زیرا بدیهی است که فهم مسلمانان عصر نزول، از این آیات لسانی بود و فهم دانشمندان قرون بعد، علاوه بر زبان عربی، بر اساس یافته‌های تجربی نیز شکل گرفت، اما هر دو برای فهم بهتر خصوصا در عبارت «ثم انشانا خلقا آخر» نیاز به فهمی دقیق دارند که تنها با اتکا به زبان عربی به دست نمی‌آید. با توجه به اینکه برخی از نتایج به دست آمده، این است که بعد معرفت ایمانی این آیات نسبت به بعد علمی آن برای مخاطبان اولی قرآن کریم برجسته‌تر بوده است.»

علم در معنای ارزش و روش

در طلیعه مقاله «علم در معنای ارزش و روش از نگاه قرآن» می‌خوانیم: «پژوهش حاضر با تاکید بر دو برداشت کلی از علم در دیدگاه قرآن به عنوان یک حقیقت انتزاعی و امری معقول و نیز نوعی معرفت عینی تجربی و امری محسوس نگاشته شده است. در این پژوهش معنای علم تحت دو عنوان «ارزش» و «روش» از منظر قرآن مورد بررسی قرار گرفته است؛ لذا با نگاه به قرآن، جنبه ارزشی و اخلاقی - توصیفی علم و جنبه روشی و تجربی عینی آن پژوهش شده و به این نتیجه دست یافته شده است که در قرآن، علم آن گاه که در دایره انسان و از منظر وجودی مورد بحث قرار گیرد به عنوان یک « ارزش» تلقی می شود و متعلق علم، انسان و عالم درون او خواهد بود و هر گاه در عرصه طبیعت و نظام خلقت و در قالب «آیات» و نشانه ها مورد مطالعه واقع شود به عنوان یک «روش» محسوب می شود و متعلق آن جهان طبیعت و عالم برون خواهد بود و این در صورتی است که قرآن مرتبا بر این امر تاکید دارد که دائما این «روش» باید در مسیر آن «ارزش» در حرکت باشد.»