نکاتی چند درباره روزهای کرونایی

به گزارش ایکنا، به نقل از تسنیم، حجت الاسلام و المسلمین سید احمد غفاری، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران، در یادداشتی نوشت:

1. ضرورت مواجهه با وجوه و ابعاد مختلف معضل کرونا؛ فارغ از بُعد بهداشتی و پزشکی معضل اجتماعی کرونا، که باید به توصیه‌های متخصصان در این زمینه توجه کنیم و قطعاً با توجه به این که عدم رعایت امور بهداشتی، سبب ضرر رساندن به خود و دیگران می‌شود و بدین جهت، شبهه‌ی حرمت شرعی دارد، معضل کرونا را می‌توان معضلی وسیع و چندوجهی تلقی کرد که با تاریخی که بر آن می‌گذرد و پدیده‌هایی که در حول و حوش آن رخ می‌دهد، وجوه و ابعاد مختلفی می‌یابد که به طور جدی باید توسط محققان علوم انسانی و دانشمندان علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.

2. کرونا و امنیت؛ یکی از ابعاد مهم معضل کرونا، وجه امنیتی و جنگ بیولوژیکی آن است؛ همانگونه که در بیانات رهبر معظم انقلاب نیز آمده است، گرچه این وجه به اثبات قطعی نرسیده است اما احتمال این تهدید را نیز باید جدی گرفت. بلکه چه‌بسا بتوان چنین حدس زد که این معضل اجتماعی، سرپوشی برای اقدام اصلی دیگری است، که باید نیروهای متخصص حوزه‌ی امنیت، کاملاً به این جنبه توجه کنند.

3. ارزیابی پیشرفت فرهنگی در جوامع به‌اصطلاح توسعه‌یافته، در ایام کرونایی؛ جنبه سوم از این معضل را می‌توان مرتبط با حوزه علوم انسانی و ارزیابی توفیق تاریخی مدرنیته در پیشرفت جوامع به اصطلاح توسعه‌یافته دانست. این حادثه تلخ نشان داد که بخش قابل توجهی از مردمان جوامع، بخصوص جوامع به اصطلاح توسعه‌یافته، دچار گسست اجتماعی جدی است، و نه تنها پیشرفت چندانی در فرهنگ اجتماعی نکرده است، بلکه ظرفیت تحقق فرهنگ دوران پیش از تاریخ را در خود دارد که در برهه‌ای از آن دوران، انسان‌ها به طرز وحشیانه‌ای زندگی می‌کردند و از یکدیگر ارتزاق می‌نمودند.

در زمانه‌ی کرونا نیز، رفتار بخشی از مردم آمریکایی و اروپایی با هجوم به فروشگاه‌ها و خرید بیش از نیاز، همچنین رفتار برخی دولت‌ها در دزدی دریایی دولتی توسط کشورهای اروپایی و آمریکایی و سرقت لوازم بهداشتی، همان رفتارهای وحشیانه‌ی دوران بربریت را تداعی می‌کند. این نکته نشان می‌دهد که انسان در دوره‌ی صنعتی چقدر به سمت سقوط و انحطاط فرهنگی پیش رفته است و این ادعا که از سوی برخی از پژوهشگران علوم انسانی در خصوص فلسفه‌ی تاریخ ذکر شده است که انسان در بستر تاریخ، به‌ویژه در دوره‌ی مردن، در حال تکامل تاریخی است، بر اساس این شواهد عینی، چقدر غیرمقبول می‌نماید!

4. تربیت توحیدی کرونا؛ بُعد دیگر معضل کرونا، مربوط به لزوم توجه انسان به دخالت خداوند در اداره‌ی جهان است؛ خدای قادر با یک ذرّه، مدیریت جهان را دگرگون کرده است و به‌ روشنی به همگان نشان داده است نظمی که تاکنون انسان گمان می‌کرد در آن به سر می‌برد، توهّمی بیش نیست، و منتظر بروز یک ویروس در حدّ و اندازه‌ی یک میکرون بوده است. اینکه برخی از علمای اهل معرفت و معنویت، در این ایام توصیه به چلهگیری می‌کنند، توضیحی برخاسته از منطق وحیانی است که هم چهل روز بودن آن، مورد تجربه اهالی معرفت و معنویت و مورد توصیه احادیث است و هم مجتمع بودن ادعیه در ساعت خاص، برای فراهم‌ کردن اجتماع قلوب در زمان واحد و تضرع به خدای متعال در زمان واحد است.

گویی که خداوند با شیوع جهانی این ویروس، ادبستانی را در سطح جهانی‌اش شکل داده است تا انسان کمی به خلوت خود برود و به ضعف خودش در برابر خالق جهان بیندیشد و بفهمد که قرار بر این نیست مانند ربات‌ها هر روز به گونه‌ی دیروز زندگی کند؛ بلکه گاهی باید شکل جدیدی را تجربه کند تا تربیت شود و صبوری را یاد بگیرد. نکته ظریفی که در همین زمینه قابل طرح است، بدون درمان بودن کرونا است.

انسان در قرن 21 با موضوعی مواجه شده است که ادامه حیات او را در این دنیا با خطر جدی مواجه می‌کند، بدون این که اسباب ظاهری بتوانند کمکی به او بکنند، هیچ دارویی برای رفع این معضل فراهم نیست. این وجه از معضل کرونا توحیدی‌بودن تربیت کرونایی ‌را پر رنگتر می‌کند. گویی که خداوند می‌خواهد منحصراً به سبب ساز اصلی که مسبب‌الاسباب است، توجه کنیم و از اسباب صرف‌نظر نماییم و از عمق جانمان، این فقره از مناجات شعبانیه را قرائت کنیم که «الهی بِیَدِک لا بِیَدِ غیرِکَ زِیادتی و نَقصی و نَفعی و ضُرّی.»

5.کرونا و سرمایه‌ی اجتماعی؛ بعد دیگری از معضل کرونا، زیبایی اجتماعی‌ است که در کشور عزیز ما ایران رقم خورد، و شاهد حضور جهادی گروه زیادی از هموطنان خود شدیم که بدون موظفی اداری و سازمانی، به عنوان مدافع حریم سلامتِ امت اسلامی به مقابله با این معضل پرداختند. حقیقتاً این سرمایه اجتماعی در دنیا، کم‌یاب بلکه نایافتنی است و بر سیاستگذاران کشور، زشت است که در سیاست‌گذاری‌های کلان کشوری، این سرمایه‌ی اجتماعی را نادیده گرفته و چشم به بیگانه‌ای بدوزند که حسرت چنین سرمایه‌های اجتماعی را دارند.

در انتهای این سخن، همگام با توصیه بزرگان اهل معرفت و معنویت، خودم و همگی برادران و خواهران گرامی را دعوت می‌کنم به رعایت چهل روز ادب معنوی، از شب شریف نیمه‌ی شعبان تا شام بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان «لیلة‌القدر»، با قرائت زیارت شریف عاشورا با صد لعن و صد سلام، و زیارت جامعه‌ی کبیره و قرائت نماز شب چه اداء و چه قضاء، تا ان‌شاءالله در یک تربیت توحیدی قرار بگیریم و بیشترین منفعت را در ایام منتهی به ظهور حضرت حجت (سلام‌الله‌علیها) بیابیم.