امام خمینی «آزادی منفی» زنان را به «آزادی منضبط» تغییر داد

به گزارش ایکنا؛ از لبنان، نوره بولحیه،‌ فعال الجزایری مسائل بانوان مسلمان، در وبینار «خانواده در اندیشه امام خمینی» که دیروز جمعه، 16 خرداد از سوی رایزنی فرهنگی ایران در لبنان و با همکاری خبرگزاری ایکنا در بیروت برگزار ‌شد به بیان دیدگاه خود درباره جایگاه زن در اندیشه امام خمینی (ره) پرداخت. متن سخنرانی این بانوی الجزایری در ادامه می‌آید:

با توجه به مطالعات و مراجعاتی که در آثار امام خمینی و به ویژه در صحیفه بزرگ ایشان که شامل سخنرانی‌ها، بیانات، فتاوا و کلماتشان است، داشتم، به این نتیجه رسیدم که ایشان شخصیت علمی، دینی بزرگی بودند که توانستند در تمامی زمینه‌ها حقوق زنان را به آنان بدهند.

 

 همین امر علت موفقیت انقلاب اسلامی و تداوم آن بود چرا که زن، عنصر اصلی جامعه را تشکیل می‌دهد و بی‌توجهی به او و عدم بهره‌گیری از این گروه منجر به عدم تعامل اجتماع با انقلاب خواهد شد.

بر همین اساس به اختصار برخی از مواضع امام خمینی در خصوص بانوان را عرض می‌کنم:

 سخنرانی‌های حضرت امام خمینی و دیگر مسئولان انقلاب اسلامی ایران یا بیانیه‌های مختلف آنان، گواه بر نقش عظیمی است که زنان ایفا کردند به حدی که آنها رکنی از ارکان انقلاب به شمار می‌روند به گونه‌ای که بدون آنها انقلاب هرگز پیروز نمی‌شد بلکه امام خمینی فراتر از آن می‌رود و می‌گوید اگر امت‌ها را از بانوان شجاع و مربیان انسان جدا کنند، امت‌ها شکست خواهند خورد و رو به زوال خواهند رفت.

ایشان روز خاصی را برای زنان و گرامیداشت آنها معرفی و تعیین کردند،که همان روز ولادت حضرت فاطمه زهرا دخت نبی گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است تا به جامعه یادآور شود که احترام به زن همان احترام به حضرت زهرا علیها السلام است و راز این مطلب را به روشنی بیان و تأکید کرد: «بر ملت بزرگ ایران و به ویژه بانوان محترم روز زن مبارک باد، این روز باشکوه که از آنِ آن گوهر درخشانی است که اساس فضیلت‌های انسانی و ارزش‌های والای خلافت خداوند در جهان است».

امام در سخنرانی که به همین مناسبت در همان سال پیروزی انقلاب و در تاریخ 20 جمادی الثانی 1399هـ.ق بیان نمودند، خطاب به زنان گفتند: روز بزرگ و جمعی بزرگ و مکانی مبارک است. روز ولادت زهرای مرضیه، روز زن و روز پیروزی زنان و روز زن نمونه در جهان است. زن نقش بزرگی در جامعه دارد. زن مظهر تحقق آرزوهای بشریت است، زن جمع بسیاری از زنان و مردان بزرگ را تربیت می‌کند. روز بزرگی است، روز ولادت بانویی که با تمام مردان برابری می‌کند، بانویی که الگویی برای انسانیت است، بانویی که حقیقت انسانی در وجود ایشان تجلی یافته است. لذا امروز روز بزرگی است امروز روز شماست ای بانوان.

نمونه این امر سخنان ایشان درباره نقش انقلابی زنان ایران است که می‌گوید: زنان در دوران ما با مردان در جهاد برابری می‌کنند بلکه جلوتر از آنان هستند. زنان ایرانی جهادی انسانی و بزرگ کردند و با مال خود جهاد بزرگی کردند. این قشر محترم از زنان جنوب تهران و شهر قم و دیگر شهرها، این زنان محجبه، این زنان مؤمنی که مظهر عفت هستند، در از خودگذشتگی از مال خود پیشتاز هستند. آنها مستضعفان را بر جواهرات و زیورآلات مقدم داشتند.

مشارکت آنها به این امر محدود نشده بلکه امام خمینی می‌فرماید: مشارکت آنها در نهضت فراتر از ارزش کار مردان است، آنها با زینت عفاف بیرون آمدند و صدایشان با مردان یکپارچه شد و پیروزی را محقق ساختند و هم اکنون و با نیت خالص تمام ذخیره عمر خود را به مستضعفان تقدیم کردند. این کار ارزش دارد؛ اگر ثروتمندان میلیون‌ها بدهند ارزش این کار آنها را ندارد.

شاه زنان را دعوت به آزادی منفی می‌کرد. لذا در سخنان امام خمینی بسیار می‌بینیم که این چنین آزادی را رد می‌کند و دعوت به آزادی منضبط می‌نماید. ایشان در پاسخ به کسانی که گمان می‌کنند که زنانی که انقلاب کردند همان زنان بی قید و بند از ارزش‌ها هستند گفت: ما شاهد بودیم که عضو فعالی که می تواند کار کند و برای این انقلاب کار کرد و خدمت کرد همین شما بودید (منظورشان زنان محجبه است). شما بودید که به خیابان ها با این وضعی که هم اکنون هستید آمدید و با قدم‌های خود در مسیر انقلاب قدم گذاشتید. اما کسانی که با فرهنگ رژیم گذشته تربیت شدند و در این انقلاب سهیم بودند، آنهایی هستند که وضعی مشابه شما را دارند. اما آنهایی که به آن شکل تربیت شدند توجهی به این مسائل نداشتند. همان گونه که برخی از مردان نیز هرگز نقشی در این انقلاب نداشتند. اما هم اکنون آمده‌اند تا بر غنائم مستولی شوند. در حال حاضر این قشر مستضعف، قشری که دیگران آنها را ضعیف می‌دانند و الحمدلله قوی بوده‌اند، این همان طبقه‌ای است که همین افراد آنها را طبقه سوم می‌نامند. در حقیقت اینان طبقه اول بوده و آنها طبقه سوم بلکه هفتم جهنم هستند. این طبقه با هدف خدمت به کشور کار کردند و  موانع بزرگ را از بین بردند و راهها را باز کردند. و هم اکنون آقایان از آمریکا و اروپا برای تسلط بر غنائم آمده‌اند. برخی از زنانی که هیچ نقشی در این حوادث نداشتند هم اکنون آمده‌اند تا میوه‌ها را بچینند. اما شما که هیچ توقعی نداشتید خداوند متعال شما را حفظ نمود و سعادت را نصیب شما کرده است، شما خدمتکار اسلام بودید و هم اکنون نیز هستید و چیزی مطالبه نکردید. شما خدمت کردید و در آینده نیز خواهید کرد.

امام در پاسخ به کسانی که گمان می‌کردند وضع بانوان ایرانی در زمان شاه بهتر از پس از پیروزی انقلاب است فرمود: زنان در دو مرحله مورد ظلم قرار گرفتند، نخست در دوران جاهلیت، زن در دوران جاهلیت مظلوم  بود و اسلام بر انسان منت نهاد که زن را از آن مظلومیتی که در آن قرار داشتند نجات داد. و مرحله دوم ظلم به زنانی که در ایران در دوران شاهِ پدر و پسر بودند، چرا که به زنان زیر لوای شعار آزادی زن ظلم شد. زنان را از آن جایگاه با عزت و شرافتی که در آن قرار داشتند به پایین کشاندند و او را از جایگاه معنوی که داشت پایین آوردند و او را مانند دیگر کالاها کردند و به نام آزادی بانوان و آزادی مردان، آزادی را از زنان و مردان سلب کردند. اخلاق زنان و جوانان ما را فاسد کردند. شاه معتقد بود که باید زن جذاب باشد. البته او با آن نگاه حیوانی که داشت به زن می‌نگریست با همان نگاه مادی و پست؛ باید جذاب باشد. او زن را از مقام انسانیت به مرتبه حیوانیت تنزل داد و او را به بهانه این که می‌خواهد به او جایگاهش را بدهد، از مقامش پایین آورد. او از زن یک عروسک ساخت در حالی که زن یک انسان است، بلکه انسانی بزرگ، زن مربی جامعه است.. زن مربی انسان است. سعادت و شقاوت کشورها مرهون وجود زنان است، زن با تربیت درستش، انسان‌ساز است و با تربیت صحیح جامعه را احیا می‌کند. زن باید مبدأ تمام سعادت‌ها باشد.

ایشان همچنین فرمودند: اگر زنان را در آن شرایطی که آنها برایشان به نام آزادی و آزاد کردن مردان و زنان که می‌خواستند، می‌دیدید، درمی‌یافتید که تمام اینها جز نیرنگ و گمراهی چیزی نبود. مردان آزاد نبودند و زنان نیز آزاد نبودند و حتی روزنامه‌ها و رادیو و هر چیز دیگر نیز آزاد نبود. آنها هرگز هدفشان آزادی نبود.درست است که اسمش و سخن درباره‌اش و تبلیغ برایش بسیار می‌کردند اما آزادی که جوانان و دختران و پسران ما را به تباهی و گمراهی می‌کشاند، من این آزادی که آنها به آن دعوت می‌کردند را آزادی وارداتی می‌نامم. آزادی استعماری، آزادی که کشورها را فرا بگیرد آن را برای وابستگی می‌خواستند، این نوع آزادی را هدیه می‌آوردند.

در این رابطه امام می‌فرمایند: زن در نظام اسلامی همان حقوقی را که مردان دارا هستند، داراست، از جمله حق تعلیم و کار و تملک و انتخاب و نامزد شدن و در تمام زمینه‌هایی که مرد نقش خود را ایفا می‌کند زن نیز حق فعالیت و ایفای نقش دارد.

اما آنجا مواردی است که فعالیت مردان در آن حرام بوده چرا که منجر به مفاسدی می‌گردد و دیگر فعالیت‌هایی که برای زن ممنوع است چرا که باعث مفسده خواهد شد. اسلام برای زن و مرد خواسته تا از هویت انسانی خود محافظت کنند و نمی‌خواهد زن بازیچه دست مردان قرار گیرد، و آن چه را که در خارج می‌گویند که اسلام با زن با خشونت رفتار می‌کند صحت نداشته و تبلیغاتی باطل می‌باشد که انسان‌های مغرض آن را ترویج می‌کنند، در حالی که مرد و زن هر دو دارای صلاحیت‌‌هایی در اسلام هستند و اگر تفاوت‌هایی دیده می‌شود ناشی از طبیعت آنهاست.

 

 

اسلام مانع شغل زن درصورت رعایت حجاب و احکام شرعی نمی‌شود. امام می‌فرماید: زن کار کند اما با حجاب باشد. مانعی برای کار کردن زن در اداره‌های دولتی نیست اما با رعایت حجاب شرعی و محافظت بر امور شرعی.

امام خمینی در بسیاری از سخنان خود بر آموزش زنان تأکید کرده است. ایشان می‌فرماید: از آثار بزرگ این نهضت همین تحولی است که برای همه، برای زنان و خواهران و برادران ایجاد شده است و همین احساس مسئولیت. چرا که هر فردی از ما مسئولیتی در این کشور دارد و از آن جمله مسئولیت در آموزش. آموزش برای دنیا و آخرت منفعت دارد.

امام علم را نه تنها جزو حقوق زن بر می‌شمارند بلکه آن را مسئولیت آنها می‌داند و در نتیجه این امر در دایره واجبات قرار می‌گیرد و نه تنها در دایره حقوق زنان، بلکه تعلم را برای مردان و زنان عبادت می‌داند، ایشان می‌گوید: ای برادران و خواهران ایمانی، ظرفیت‌های خود را برای از بین بردن این نقص دردناک بسیج کنید و این مشکل را ریشه کن کنید. تعلیم و تعلم عبادت است و خداوند تبارک و تعالی ما را به آن دعوت نموده است.

یکی دیگر از سخنان ایشان در این باره «زنان باید در مقدرات سرنوشت‌ساز کشور سهیم باشند» است. همچنین فرمود: ما دعوت می‌کنیم تا زنان در جایگاه والای انسانی قرار گیرند، لازم است زنان در تعیین سرنوشت خود سهیم باشند. همچنین می‌فرماید: شما ای زنان از شرافت مادری برخوردار هستید. شما با این افتخار بر مردان مقدم هستید. نخستین مدرسه‌ای که کودک در آن آموزش می‌بیند همان دامان مادر است. مادر صالح فرزندی صالح تربیت می‌کند و اگر خدای ناکرده مادر منحرف باشد فرزند در دامان این مادر منحرف می‌شود چرا که رابطه‌ای که کودکان را با مادر مرتبط می‌کند هیچ رابطه دیگری به آن نمی‌‌رسد. و تا زمانی که در دامان مادر هستند، هر آن چه که می‌اندیشند و هر آن چه که در پی آن هستند در مادر خلاصه می‌شود، و از دریچه آن به مادرشان می‌نگرند. سخن مادر و خلق و خوی او بر کودک تأثیر می‌گذارد و کودک بر اساس همان اخلاق و رفتار رشد می‌کند و افعال را از مادر خود تقلید می‌کند و او بالاترین فردی است که از او تقلید می‌کند.

امام بر ضرورت مشارکت زن در امور سیاسی و ساختن نظام و مؤسسات آن در تمام زمینه‌ها به صورت فعال تأکید نمودند و از جمله این زمینه‌ها:

الف – مشارکت در نظر رفراندوم و انتخابات و نامزد شدن (از امور مهمی که باید بر آن تأکید نمود، شرکت زنان فاضل، مؤمن و شجاع در تمام نقاط مختلف ایران در رفراندوم است).

ب- ورود در امور سیاسی: امور سیاسی و فعالیت‌های سیاسی تنها ویژه مردان نبوده بلکه زنان نیز در این چارچوب نقشی دارند که باید آن را ایفا کنند؛ بلکه امام معتقد است که لازم است که زنان در مسائل سیاسی مشارکت داشته باشند، ایشان می‌فرمایند: همان گونه که بر مردان مشارکت در مسائل سیاسی و محافظت از جامعه واجب است، همان گونه بر زنان نیز واجب است تا در مسائل سیاسی و محافظت از جامعه سهیم باشند، بر زنان واجب است تا در فعالیت‌های اجتماعِ و سیاسی بر پایه مساوات با مردان شرکت کنند و البته با حفظ شئونی که اسلام به آن امر فرموده و الحمدلله این امر در ایران محقق شده است.

 

 امام می‌فرمایند: جهاد بر زنان واجب نیست، اما دفاع کردن بر هر فردی در حد و اندازه توان و استطاعت خود واجب است. ایشان می‌گویند: کسانی که ترس در جان شما از حکومت اسلامی می‌افکنند و مدعی هستند که حکومت اسلامی زنان را در خانه‌ها متحجر باز خواهد آورد، از این نکته غافل بودند که زنان در صدر اسلام به جنگ می‌رفتند و بیشتر آنها در درمان مجروحان و مداوای آسیب‌دیدگان تمام وقت فعال بودند.