جهادی برای بازگشت آرامش و امید / کادر درمان نیاز به حمایت دارند

اوایل خرداد که وضعیت فراگیری کرونا در خوزستان قرمز شد و تعداد بستری‌ها افزایش یافت، گروهی از روحانیون مشاور و روان‌شناس جهادی در کنار کادر درمان در 3 بیمارستان اهواز حضور پیدا کردند و برای بهبود وضعیت روحی و روانی بیماران خدمات مشاوره ارائه دادند.

طرح «روحانیون مشاور و روانشناس جهادی» از سوی گروهی از طلاب به سرپرستی حجت‌الاسلام رضا مهکام، روانشناس بالینی و مسئول کمیته مشاوره ستاد حوزوی بحران و حوادث غیرمترقبه، پیش از این در بیمارستان‌های قم و تهران با موفقیت اجرا شده بود. این گروه با قرمز شدن وضعیت استان خوزستان به صورت خودجوش در بیمارستان‌های اهواز حضور پیدا کردند. ارائه رشته مشاوره اسلامی در حوزه علمیه اهواز نیز زمینه مناسبی برای گسترش این طرح و افزایش نیروهای داوطلب برای ارائه خدمات مشاوره به بیماران کرونایی بود. به طوری که در حال حاضر 24 طلبه و روحانی خوزستانی در کنار کادر درمان، به بیماران در افزایش روحیه امید و تاب‌آوری در برابر درد و رنج بیماری کمک می‌کنند.

به گفته مسئول «روحانیون مشاور و روانشناس جهادی» آنها با پروتکل‌های مشخص روانشناسی اسلامی تلاش می‌کنند که میزان استرس، اضطراب، ترس از مرگ، ناامیدی و احساس دلتنگی و فشارهایی را که بیماران کرونایی و احیاناً کادر پزشکی در طول درمان دارند کمتر کنند. اعضای گروه تا جایی که ممکن است بر بالین بیماران حاضر می‌شوند و هر روز آنها را در شیفت‌های کاملاً مشخص و منظم ویزیت می‌کنند و تلاش بر این است که در کنار کادر پزشکی، برنامه مشخصی برای روحیه‌بخشی و افزایش توان روانشناختی بیماران انجام شود تا بتوانند بر بیماری غلبه کنند.

متن زیر گفت‌وگوی ایکنا خوزستان، با تعدادی از این روحانیون مشاور و روانشناس جهادی است:

حجت‌الاسلام مصطفی قرآن‌دوست، مسئول طرح روحانیون روانشناس جهادی در اهواز، با بیان اینکه یکی از نیازهای اساسی بیماران کرونایی حفظ آرامش روانی آنهاست، اظهار کرد: در موارد متعددی بیماران کرونایی به محض اینکه خبر مثبت شدن آزمایش خود را دریافت می‌کنند به شدت دچار اضطراب می‌شوند. اضطراب گاهی از کرونا خیلی خطرناک‌تر است.

وی با بیان اینکه برنامه‌های گروه جهادی روحانیون مشاور روانشناس در چند بخش دنبال می‌شود، تصریح کرد: رسیدگی به بیماران کرونایی در بیمارستان‌ها، دیدار با خانواده‌های متوفیان کرونا، ارائه مشاوره تلفنی به بیماران قرنطینه خانگی از سوی این گروه انجام می‌شود. پس از ارائه مشاوره به بیماران، دومین کار مهم رسیدگی به امور کادر درمانی است که نیاز به مشاوره دارند.

قرآن‌دوست با اشاره به نقش اضطراب در کاهش مقاومت و امنیت بدن بیماران، گفت: یکی از موارد جوانی بود که پیش از اعلام جواب آزمایش به گفته خود در سلامتی کامل بود، اما با دیدن پیامک مثبت شدن آزمایش دچار سردرد و حالت تهوع شد. او همان آدم قبل بود، اما در اثر اضطراب دچار چنین حالت‌هایی شد. این موارد متأسفانه متعدد هستند و کادر درمانی نیز به آن اذعان دارند که برخی از بیماران بر اثر استرس از دنیا رفتند. مورد دیگر جوانی بود که بیماری زمینه‌ای نداشت. یکی از روحانیون روانشناس وقت زیادی برای او گذاشت، اما متأسفانه در اثر اضطراب بالا درگذشت. ترس و اضطراب یکی از مشکلات بزرگ بیماران کرونایی است. با حضور گروه جهادی طلاب روانشناس و مشاور، این مسئله در بیماران رو به کاهش است و به گفته دکتر علیرضا ورناصری، معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، نقش کادر روانشناس در پروتکل‌های جدید درمان بیماران لحاظ شده و این نشان‌دهنده مؤثر بودن حرکت در بهبود بیماران است.

وی با بیان اینکه امید و افزایش تاب‌آوری دو نکته مهمی است که در صحبت با بیماران کرونا بر آنها تأکید می‌کنیم، افزود: تلاش می‌کنیم امید را در وجود بیماران زنده کنیم. بیماران به واسطه درد شدید و تنگی نفس شرایط جسمانی سختی دارند و این باعث کاهش تاب‌آوری آنها می‌شود. در این شرایط برخی از آنها گاهی حاضر به همکاری با کادر درمان و مصرف دارو نیستند. تلاش می‌کنیم با روش‌هایی که در اختیار داریم تاب‌آوری آنها را افزایش دهیم و به لطف خدا موارد متعددی بود که موفق شدیم آرامش بیماران را برگردانیم تا حاضر به همکاری با کادر درمان شوند.

تنهایی و هزینه درمان

حجت‌الاسلام بندزن، از دیگر اعضای گروه روحانیون مشاور، نیز در گفت‌وگو با ایکنا تصریح کرد: بیش از 20 جلسه مشاوره در بیمارستان‌های طالقانی و امیرالمؤمنین(ع) با بیماران کرونایی داشتم و در هر جلسه حداقل با 20 نفر صحبت کردم. شیفت کاری ما طوری است که یک هفته در میان در بیمارستان‌ها حضور پیدا می‌کنیم و در تمام روزهای هفته به صورت متوالی، سه تا چهار ساعت به بیماران خدمات مشاوره ارائه می‌کنیم. در صحبت با بیماران متوجه شدم بیشترین مسئله‌ای که آنها را آزار می‌دهد، هزینه درمانشان است، چون هزینه درمان بالاست و حداقل یک میلیون تومان هزینه داروهایشان می‌شود. مسئله دیگری که آنها را آزار می‌دهد، تنهاییشان است، چون ملاقاتی ندارند دچار افسردگی می‌شوند و بعد از این دو مسئله، رنج بیماری است. اگر این دو مسئله حل می‌شد بیماری را به راحتی پشت سر می‌گذاشتند. در برخی موارد که هزینه درمان برای بیماری سنگین باشد از طریق نماینده ولی‌فقیه اقدام می‌کنیم، اما متولی این مسئله بهزیستی، کمیته امداد و مراکز دیگر هستند. این مراکز باید در بیمارستان‌ها نیرو داشته باشند، به نحوی که موقع تشکیل پرونده از بیمار وضعیت مالی او را جویا شوند؛ پیگیری این مسئله وقت و توان جداگانه‌ای می‌خواهد.

وی ادامه داد: برخی از بیماران باید یک ماه بستری بمانند. روزی پنجاه هزار تومان کرایه کپسول اکسیژن است. این هزینه در طول یک ماه برای برخی از آنها سنگین می‌شود و بیمار ترجیح می‌دهد این دوره را در بیمارستان بماند تا مشکلی برای خانواده‌‌اش از لحاظ مالی پیش نیاید.

بعضی کارها شغل نیست

بندزن درباره انگیزه خود برای حضور در بیمارستان بیماران کرونایی گفت: زمانی که وارد این عرصه شدیم خود را برای همه چیز آماده کردیم. بعضی کارها شغل نیست، عشق است. باید عشق داشته باشی تا بتوانی این رنج را تحمل کنی. کارهایی مثل پرستاری، مرزبانی، آتش‌نشانی، صرفاً شغل نیستند. کار ما هم همین‌طور است باید عشق داشته باشی و آن هم عشق خدمت به خلق خداست. وقتی اعلام کردند در این زمینه نیاز وجود دارد اول کمی ترسیدم ولی دو جلسه که در بیمارستان حضور پیدا کردم این ترس از بین رفت. اینکه بتوانیم غمی، ترسی از دل مؤمنی برداریم و در پی یک صحبت ساده آرامش و لبخند و دعایی بر لبش بیاید، شیرین است.

وی درباره سختی‌های حضور در بیمارستان اظهار کرد: نوع پوشش در بیمارستان واقعاً آزاردهنده و یک ساعت هم تحملش سخت است. فکر کنید پرستاری که 8 ساعت این لباس را می‌پوشد چقدر سختی می‌کشد. وقتی آنها را می‌بینم خجالت‌زده می‌شوم. وقتی می‌توانند تحمل کنند ما هم روحیه می‌گیریم. روزهای اول در بیمارستان طالقانی بودم و الان در بیمارستان امیرالمؤمنین(ع) خدمات مشاوره ارائه می‌کنم.

گذراندن دوره‌های فشرده روانشناسی بحران

حجت‌الاسلام محمد حیدری‌زاده، از دیگر اعضای گروه جهادی طلاب مشاور، هم گفت: بیشتر از یک ماه است که در دو بیمارستان حضور پیدا می‌کنم. اوایل به بیمارستان طالقانی می‌رفتیم و در حال حاضر چهار هفته است که در بیمارستان امیرالمؤمنین(ع) به بیماران خدمات مشاوره ارائه می‌کنم. به صورت یک هفته در میان و هر روز تقریباً سه ساعت (از ساعت 17:30 تا 20) در کنار بیماران هستیم.

وی که سطح سه رشته مشاوره اسلامی را می‌گذراند، گفت: پیش از حضور در بیمارستان، دوره‌های فشرده روانشناسی بحران را گذراندیم. این طرح از سوی دکتر مهکام به صورت آزمایشی در قم و تهران اجرا و پس از آن در اهواز اجرا شد.

حیدری‌زاده درباره سختی‌های حضور در بیمارستان‌ و مشاوره به بیماران بیان کرد: کنار آمدن با این مسئله مهم است. ابتدا برای خودمان سخت بود. عقلاً حل شده بود، اما ته دلمان ترس وجود داشت. خانواده‌ام از حضور در بیمارستان اطلاع ندارند و تنها همسرم از این موضوع مطلع است. ارتباطات خودم را کم کرده‌ام. توجیه کردن خانواده سخت بود، اما بعد از سه جلسه استرس خانواده از بین رفت. با رعایت کامل مسائل بهداشتی در بیمارستان حضور پیدا می‌کنیم و تاکنون هیچ‌کدام از اعضای گروه جهادی مبتلا نشده‌اند.

وی اظهار کرد: در طول حضور در بیمارستان از وضعیت روحی بیماران جویا می‌شویم. گاهی نیز کادر درمان به ما می‌گویند برخی از بیماران مشکل اضطراب پیدا کرده‌اند و برای کمک به آنها اقدام می‌کنیم. برخی از آنها به دلیل بیماری، غمی وجودشان را فرا می‌گیرد. تلاش می‌کنیم با یک ارتباط اولیه اعتمادسازی کنیم و بعد از آن به آنها در تخلیه هیجانی کمک کنیم؛ آنها مسائلی که ذهنشان را درگیر خود کرده است به زبان می‌آورند و با راهکارهایی به آنها کمک می‌کنیم. غالباً‌ مشکل‌شان استرس و ترس از مرگ است که اوایل زیاد بود اما الان کمتر شده است.

حیدری‌زاده درباره تفاوت مشاوره اسلامی با روانشناسی غربی گفت: اشتراکات زیادی در شیوه‌ها وجود دارد، اما در کنار راهکارهایی که برای مقابله با اضطراب وجود دارد، از روایات و مفاهیم آرامش‌بخش استفاده می‌کنیم. مشاوره اسلامی بر توکل به قدرت خداوند تأکید دارد و ما همین نگاه را دنبال می‌کنیم که در کنار اینکه فرد روحیه بالایی پیدا کند، لازم است به توکل به خدا برسد.

وی که در بیمارستان رازی خدمات مشاوره ارائه می‌دهد با اشاره به زحمات کادر درمان ادامه داد: کادر درمان در حال حاضر خسته هستند. گروهی از نیروهای جهادی وارد بیمارستان‌ها شده‌اند؛ اما همچنان فشار کار روی آنها خیلی زیاد است. با وجود این به بیماران رسیدگی می‌کنند و در وظیفه خود کوتاهی ندارند منتها برای خستگی آنها باید فکری کرد.

دلنگرانی‌های بیماران مختلف است

حجت‌الاسلام مهدی کنّاوی، دیگر عضو گروه جهادی طلاب روانشناس، اظهار کرد: نزدیک یک ماه است که در بیمارستان رازی همه روزه سه ساعت به بیماران کرونا مشاوره ارائه می‌کنم. با بیماران گفت‌وگو می‌کنیم و در حوزه تاب‌آوری و افزایش امید آنها تمرکز داریم. مسائل بیماران مختلف است. معمولاً مادران، نگران بچه‌ها و خانواده خود هستند. بیمارانی که بیش از دو هفته بستری باشند، تاب‌آوریشان پایین می‌آید و بیمارانی که تازه وارد بیمارستان شده‌اند اضطراب دارند؛ بعضی از آنها این باور را دارند که زنده نمی‌مانند و می‌پرسند آیا صحیح و سالم برمی‌گردیم؟ یک عده نیز که هنگام ترخیص این نگرانی را دارند که آیا ناقل بیماری هستند یا خیر؟

وی با بیان اینکه با رعایت تمامی پروتکل‌های بهداشتی و پوشیدن ماسک، دستکش، شیلد، روپوش و پاپوش در بیمارستان حاضر می‌شویم، تصریح کرد: تلاش می‌کنیم حداقل ارتباط فیزیکی را در بیمارستان داشته باشیم و بعد از پایان کار لباس‌های یکبار مصرف را دور می‌اندازیم و سایر لباس‌ها را هر بار ضدعفونی می‌کنیم. ممکن است خطراتی تهدیدمان کند، اما چون بیماران به لحاظ روحی و روانی نیاز به حمایت داشتند با خود گفتم حداقل این کار را انجام دهم. وقتی با یک گفت‌وگوی معمولی، حال بیمار بهتر می‌شود خودمان مشتاق می‌شویم تا بیشتر در این زمینه به آنها کمک کنیم. گاهی کادر درمان نیز نیاز به مشاوره دارند، اما چون در شیفت کاری هستند نمی‌توانستند از این مشاوره‌ها استفاده کنند؛ برای همین درخواست کردیم برنامه‌ مشاوره جداگانه برای آنها برگزار شود.

کنّاوی اظهار کرد: در مدت شیوع کرونا ارتباط کادر درمان با خانواده‌هایشان کم شده و فشار بالای کار و خستگی ناشی از آن، باعث شده است فشار بالایی را تحمل کنند. با وجود این، همه تلاششان را می‌کنند که این فشار را به بیمار انتقال ندهند. یک نکته مهم این است که وقتی دلیل ابتلای بیماران به کرونا را می‌پرسیم یک عده می‌گویند در مراسم و اجتماعات شرکت کرده‌اند و با اینکه رعایت کرده بودند، اما مبتلا شدند. یک عده نیز اذعان می‌کنند که با رعایت نکات بهداشتی در اجتماعات و محل کار حاضر می‌شدند. یک گروه نیز اطلاعی از نحوه ابتلای خود به ویروس کرونا ندارند، اما اعتراف می‌کنند که نکات بهداشتی را رعایت نمی‌کردند. بنابراین اصلی‌ترین کار برای مقابله با کرونا رعایت فاصله‌گذاری و ماسک‌زدن است. اگر این نکات رعایت شود خیلی از مشکلات حل می‌شود.

وی تصریح کرد: شرایط بیماری کرونا برای برخی از بیماران سخت و همراه با تنگی نفس و دردهای دیگر است. برخی از بیماران نیز به شدت تب می‌کنند به نحوی که دهانشان تاول می‌زند. اگر مردم وضعیت بیماران و سختی‌های این بیماری را ببینند می‌تواند در رعایت این نکات مؤثر باشد.

حجت‌الاسلام ایمان کسایی، از دیگر طلاب مشاور، نیز اظهار کرد: یک ماه و نیم پیش دکتر مهکام این طرح را در بیمارستان‌های اهواز آغاز کردند و دوره‌هایی را به صورت فشرده متناسب با شرایط کرونا گذراندیم. یک هفته در بیمارستان امیرالمؤمنین(ع) به بیماران مشاوره دادم. با توجه به اینکه بیماری سختی است، تاب‌آوری برخی بیماران پایین آمده و تلاش می‌کنیم از لحاظ روحی مقاومت آنها و تحمل دردشان را افزایش دهیم. کار دیگری که انجام می‌دهیم امیدآفرینی در بیماران است. برخی از آنها دچار ترس زیادی هستند که در جریان مشاوره‌های خود آمارهایی از بهبودیافتگان را ارائه و مقاومت آنها را افزایش می‌دهیم.

وی درباره شیوه‌های مشاوره‌ اسلامی گفت: مهم‌ترین وجه‌تمایز مشاوره غربی و اسلامی در موضوع توکل به خداست. در مشاوره اسلامی هدف این است که مخاطب را به خدا متصل کنیم، اما در شیوه‌های غربی تلاش می‌کنند که فرد را به خود او وصل کنند و اعتماد به نفسش را افزایش دهند. این هم صحیح است اما در کنار آن بیمار باید به منبع قدرت که خداست متصل شود. موارد زیادی بود که در صحبت با بیماران جایی که حرف از خدا و ائمه(ع) به میان می‌آمد، حالشان متفاوت می‌شد و این در بهبودی آنها مؤثر بود.

کسایی در پایان با بیان اینکه کادر درمان نیز از لحاظ تاب‌آوری و نشاط کاری نیاز به حمایت دارند، بر ضرورت حمایت از کادر درمان و حضور بیشتر نیروهای جهادی در کنار آنها تأکید کرد.

حجت‌الاسلام مهدی غافلی، دیگر عضو گروه طلاب جهادی مشاور، بیان کرد: تقریباً دو ماه است که به بیمارستان سینا می‌روم و هر روز سه ساعت برای مشاوره وقت می‌گذارم. مسائل و مشکلات بیماران مختلف است. اکثر مردم از بیماری ترس دارند و همین باعث می‌شود که حال آنها بدتر شود. برخی نیز به دلیل آشنا نبودن با بیماری دچار اضطراب می‌شوند. این گروه بعد از مشاوره و صحبت‌های اولیه به آرامش می‌رسند. در روزهای اخیر یک روز در میان در بیمارستان حاضر می‌شوم.

وی درباره خطرات حضور در بیمارستان تصریح کرد: این وظیفه ماست که به هم‌نوع خود خدمت کنیم. وقتی کسی عزیزی را از دست می‌دهد خود را جای او بگذاریم و فکر کنیم عزیز ما از دست رفته است. می‌توانیم با کمک هم مانع این اتفاق شویم و به هم محبت کنیم تا مشکلات کمتر شود. خیلی از افراد سرپرست خانواده هستند. تصور اینکه سرپرست یک خانواده از دست رود، دردناک است. باید آینده‌نگر باشیم. برای همین به این عرصه ورود کردیم تا خانواده‌ها باقی بمانند و آسیب نبینند. روزهای اول حضورم در بیمارستان این موضوع را به خانواده‌ام نگفتم. وقتی نیاز شدید بیماران به مشاوره را دیدم برای آنها توضیح دادم که چقدر این کار می‌تواند به مردم کمک کند و حالا آنها در این کار با من همراهی می‌کنند.

غافلی با اشاره به اثر مشاوره‌ها در آرامش بیماران و رهایی آنها از ترس و غم بیان کرد: گاهی وقت‌ها این مشاوره‌ها به همراهان بیمار نیز ارائه می‌شود. روز گذشته بیماری بود که بیهوش بود و همراه او بسیار غمگین. با او صحبت کردم و بعد از شنیدن صحبت‌هایش از او خواستم که بیمار خود را نوازش کند. همین کار نیز می‌تواند مؤثر باشد. گاهی کادر بیمارستان نیز می‌گویند واقعاً خسته شدیم و نیاز به مشاوره داریم. کادر درمان واقعاً زحمت می‌کشند و وقت زیادی را به بیماران اختصاص می‌دهند. آنها روزی 7 تا 8 ساعت سرپا هستند و این برنامه‌ هر روز آنهاست. با وجود خستگی به بیماران رسیدگی می‌کنند. اگر مردم رعایت کنند می‌تواند کمک حال آنها باشند.

گزارش از کامله بوعذار خبرنگار ایکنا خوزستان