نقش ائمه معصومین(ع) در آموزش و پیاده‌سازی معرفت الهی

به گزارش ایکنا؛ همایش بین‌المللی عرفان و حماسه حسینی توسط بنیاد بین‌المللی اربعین و مجمع وارث‌الانبیاء(وابسته به آستان حسینی) و فدراسیون جهانی جماعات اثناعشری روز 8 مرداد برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین صادق اخوان، کارشناس مذهبی از عراق در بخش سخنرانان عرب‌زبان این همایش اظهار کرد: امام حسین(ع) در مناجات دعای عرفه آیات قرآن را برای ما متذکر می‌شود و این دعا را تبلور آیات قرآنی می‌داند و می‌گوید معرفت، مقوله مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. معرفت نفس، معرفتی حضوری است. امام می‌خواهد به جامعه القا کند که بشربودن شما با ایمان، یقین و محبتی است که نسبت به اهل بیت پیامبرتان دارید.

حجت‌الاسلام فضیل الاجزائری،  از روحانیون مذهبی عراق نیز ضمن سخنانی در این همایش بیان کرد: هر کسی دعای عرفه را می‌خواند، مستغنی می‌شود. بدون اهل بیت(ع) که وسیله رسیدن به خداوند هستند، معرفتی رخ نمی‌دهد. ما در موضوع معرفت به کسی نیاز داریم که این معارف را در جامعه پیاده کند. وظیفه امام معصوم(ع) توجیه انسان و پیاده کردن معارف الهی در جامعه است.

وی افزود: ائمه از دعا به خوبی استفاده کرده‌اند. دعای عرفه منظومه معرفتی است که وجودی غیر از خدای بزرگ و خالق را تصویر نمی‌کند. تمام توجه باید به سمت خدا باشد.

حجت‌الاسلام سیدمحمدهاشم المدنی، دیگر سخنران و کارشناس مذهبی از عراق نیز در این همایش گفت: کربلا حب است. نهضت و حرکت امام حسین(ع) از اول تا آخر، همه حب و محبت است. منشأ این حب و محبت خداوند متعال است. کسی که به دور از نام و یاد خدا زندگی می‌کند، نمی‌تواند به محبت دست پیدا کند. چشیدن محبت الهی برای چنین شخصیتی، غیرممکن می‌شود. ائمه معصومین(ع) وظیفه پیاده‌سازی و آموزش معرفت الهی به مردم را داشتند.

وی در ادامه بیان کرد: امام حسین (ع) این محبت را به اصحاب خود و سپس به تمام بشر در طول تاریخ داده است. پس امام واسطه فیض است، زیرا خود به ولایت خداوندی رسیده و محبت را چشیده و حال آن را به غیر خود منتقل می‌کند.

در بخش ترکی استانبولی این همایش نیز، مرتضی آنا (مطهری) از کارشناسان مذهبی ترکیه اظهار کرد: مکتب امام حسین(ع)، مکتب حقیقی و اسلام ناب محمدی است. وقتی می‌گوییم مکتب امام حسین، منظور همان اسلام ناب محمدی است. عرفان یعنی انسان به یک مقامی برسد که همه موجودات را تجلی خداوند تبارک و تعالی ببیند. عرفان به دو بخش تقسیم می‌شود؛ عرفان عملی و عرفان نظری. عرفان نظری و عملی را در قیام امام حسین (ع) می‌بینیم.

وی افزود: رفتار امام حسین(ع) طی حیات و در قیام تاریخی عاشورا، به ما درباره عرفان عملی معلوماتی را می‌دهد. در دعای عرفه امام حسین، مکتب عرفان نظری را بهره‌برداری می‌کنیم. وقتی امام حسین در ابتدای دعا می‌گوید، «اَلْحَمْدُ لله الَّذی لَیْسَ لِقَضآئِهِ دافِعٌ وَلا لِعَطائِهِ مانِعٌ؛ خدای را سپاس که برای حکمش برگرداننده‌ای و برای بخشش خود بازدارنده‌ای ندارد» به این معنی است که هیچ چیزی درباره قضا و تقدیر خداوند مانع نمی‌شود. هیچ چیزی نمی‌تواند عطای خدا را برگرداند.

آنا اظهار کرد: خداوند بر همه چیز قادر و تواناست. این جملات که خداوند را خالق همه چیز بدانیم و هر اثری را از او ببینیم، پایه‌های عرفان نظری را تشکیل می‌دهد. یعنی انسان از منظر نظری باید بداند که کسی غیر از خداوند تبارک و تعالی نیست و او قادر بر همه امور است. هر چیزی به خواست خدا روی می‌دهد و هر چیزی را که خدا بخواهد، می‌شود و هیچ چیزی مانع او نیست. این موضوع پایه عرفان نظری است که در دعای عرفه، این را به خوبی می‌بینیم.

وی به اَللّهُمَّ اِنّی اَرْغَبُ إِلَیْکَوَاَشْهَدُ بِالرُّبُوبِیَّةِ لَکَ مُقِرّاً بِاَنَّکَ رَبّی اشاره کرد و گفت: یکی از پایه‌های عرفان عملی این است که انسان اعتراف بکند که انسان معترف باشد که غیر از خدا، پروردگار دیگری نیست و خالق همه چیز است. در ادامه دعا، قسمتی که امام می‌گوید من نمی‌توانم نعمت‌های تو را بشمارم، نشان‌دهنده عرفان عملی است. امام حسین(ع) خود را عملاً در مقابل خداوند تبارک و تعالی حقیر می‌شمارد که نمی‌تواند نعمت‌های خداوند را به عدد دربیاورد.

آنا افزود: امام حسین(ع) عقل را اساس همه چیز می‌داند. در مکتب عرفانی امام حسین (ع) عقلانیت حرف اول را می‌زند. امام، عشق الهی را به عالمیان فهماند. پس از عشق و عقل، عمل صالح و اخلاص در عمل و عزت‌گرایی و کرامت انسان، ارکان دیگری است که در دعای عرفه به آنها پرداخته شده است.

اسکندر آکوت، دومین سخنران بخش ترکی استانبولی این همایش بود که به موضوع حقیقت دعا در مکتب حسینی پرداخت و گفت: دعا بین انسان و خدا یک ارتباط است، ارتباطی معنوی. برای اینکه ارتباط معنوی انسان ادامه پیدا کند باید دعا در درگاه الهی را ادامه دهد. دعا بیانگر ملاک ارزش انسان است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ؛ بگو اگر دعاى شما نباشد پروردگارم هیچ اعتنایى به شما نمى‏‌كند». ارزش انسان به دعاست که بیانگر ارزش وجودی انسان از دیدگاه قرآن است. این آیه حاوی نكته مهمی در زمینه انسان‌شناسی است. دعا و در بیان كلی‌تر ارتباط با خدا، در این آیه ملاک ارزش انسان دانسته شده است.

وی گفت: بهترین حالت انسان حالت دعا و مناجات است. در مکتب امام حسین(ع) دعا اهمیت زیادی دارد. در قیام امام حسین هم دعا و ارتباط با خدا وجود داشته است. حتی در شب عاشورا که آخرین لحظات زندگی امام و یارانشان بوده است. در دعاهای امام حسین چند موضوع اهمیت زیادی دارد؛ حمد و ثنای خدای متعال، گزارش از وضعیت فعلی خود، خواسته‌های معنوی در ضمن دعا، اشاره به اهداف در دعا و رضایت ندادن به وضعیت فعلی و حرکت به سوی مطلوب. به ویژه در دعای عرفه امام حسین، یک دوره انسان‌سازی و عرفان اسلامی مطرح است.

ارسان باید امیرکه، سخنران سوم بخش ترکی استانبولی بود که به زیبایی موضوع شوق و اشتیاق حسینی را مطرح کرد و افزود: عشق و علاقه موجود در حماسه امام حسین به وضوح قابل مشاهده است. کربلا یک ثروت بزرگ یا یک فتح بزرگ نیست. آنچه کربلا را بزرگ داشته، همان شوق و اشتیاق حسینی یا عشق است. در کربلا دو جبهه وجود دارد؛ یک طرف سنگدلان و روسیاهان تاریخ و در طرف دیگر، امام حسین و عاشقانش. اصل بحث، ماندن عاشقان امام در کربلاست که تبلور عشق به خدا بود. سخنان یاران امام این موضوع را آشکار می‌کند، به طوری که این سخنان در تاریخ ماندگار شد.

وی اظهار کرد: کارهایی که شهدای کربلا انجام دادند با عقل معیشتی قابل سنجش نیست، بلکه عشق و شور الهی بود که در یاران امام به وجود آمده بود. حماسه کربلا، زنانه و مردانه است که همه با هم متحدانه این عشق را نشان می‌دهند. اکنون همان شوق و اشتیاق حسینی ادامه دارد و این را در روز اربعین در بین میلیون‌ها انسان مشاهده می‌کنیم.

این همایش بخش‌های اردو، انگلیسی و سواحیلی نیز داشت که مطالب آن در ویژه‌نامه مجموعه سخنرانی‌های همایش بین‌المللی عرفان و حماسه حسینی منتشر خواهد شد.