آمریکا به دنبال ایجاد تنش در منطقه تا پیش از انتخابات است / دلایل چرخش اعراب به سوی اسرائیل

عبدالرضا فرجی‌راد، عضو هیئت علمی گروه ژئوپلیتیک واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره نوع مواجهه سیاست خارجی ایران با نزدیک‌شدن به زمان ادعایی آمریکا در آخر شهریورماه، مبنی بر اعمال مکانیسم ماشه از یکسو و تسریع روند عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل گفت: ادعای آمریکا ان است که 30 شهریور مکانیسم ماشه را اجرایی می‌کند اما جزئیات اجرای آن را بیان نکرده است. در این راستا آنها یا کشورها را بیشتر تحت فشار قرار می‌دهند تا هیچ همکاری با ایران نداشته باشند تا به زعم خودشان وجه قانونی نیز به اقدام خود بدهند، یا اینکه خودشان مستقیماً اقداماتی را مانند ایجاد مزاحمت برای کشتی‌ها به بهانه حمل سلاح از سوی ایران، انجام می‌دهند.

وی ادامه داد: ایران هم در مقابل باید آمادگی داشته باشد زیرا ممکن است برخی در آمریکا به دنبال بهانه‌ای برای ایجاد تشنج و معرفی یک دشمن خارجی باشد تا بتوانند با ایجاد یک فضای اتحاد در داخل رأی بیشتری برای ترامپ در انتخابات جلب کنند.

نباید امید زیادی به مخالفت اروپا، روسیه و چین داشت

فرجی‌راد اظهار کرد: البته اروپا و به ویژه سه کشور اروپایی ادعای آمریکا را مجددا رد کردند و روسیه و چین هم که از ابتدا آن را منتفی دانسته بودند، اما این 5 کشور هنوز نوع این ایستادگی خود را در مقابل آمریکا بیان نکرده‌اند. لذا ایران نباید امید چندانی به این کشورها داشته باشد و تجربه چند سال گذشته هم نشان داده که اینها در مقابل اقدامات غیر قانونی آمریکا کار زیادی برای حفظ برجام انجام نمی‌دهند.

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان بیان کرد: اکنون هم آمریکایی‌ها در خاورمیانه با کلید زدن موضوع عادی‌سازی روابط کشورهای عربی همسایه ایران با اسرائیل به دنبال تضعیف ایران هستند و در واقع هدف اصلی این طرح، ایران و ایجاد تنش بیشتر میان جمهوری اسلامی و همسایگان عربی است و حتماً هم اقدامات خصمانه‌ای علیه کشورمان انجام خواهند داد.

اطمینان بیشتر اعراب به اسرائیل

وی یادآور شد: از طرفی این کشورهای عربی نمی‌توانند اطمینان کاملی به آمریکا پیدا کنند و این اطمینان نه در دوره اوباما و نه در دوره ترامپ حاصل نشد به ویژه در دوره ترامپ که پول زیادی هم به آمریکا دادند و در برخی مواقع حساس از حمایت لازم آمریکا برخوردار نشدند. لذا احساس می‌کنند اسرائیل بهترین پشتوانه آنها در منطقه است.

فرجی‌راد بیان کرد: از طرفی کشورهایی مانند امارات اهداف بلندپروازانه‌ای دارند و می‌خواهند به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شوند هرچند ظرفیت قدرت منطقه‌ای را ندارند. اما چون مقابل ایران احساس ضعف می‌کنند دنبال هم‌پیمان و متحد می‌گردند و اسرائیل را به عنوان بهترین یار و همراه خود انتخاب کردند و با این کار به آرمان‌های ملت خود پشت کردند.

احتمال ایجاد تشنج در منطقه تا پیش از انتخابات آمریکا

این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه اظهار کرد: ممکن است آمریکایی‌ها با این مسائل پیچیده در قالب اجرای «اسنپ بک» و عادی‌سازی روابط تنشی را قبل از انتخابات ایجاد کنند و لذا ایران باید کاملاً مراقب این طرح‌ها باشد تا ضمن تلاش برای حفظ منافع ملی خود، در عین حال بداند این احتمال وجود دارد برخی گروه‌ها و مشاوران ترامپ او را به این نتیجه برسانند که اگر در منطقه تنش و تشنجی درست شود رأی او می‌تواند بالاتر برود و رقیب دموکرات خودش را شکست بدهد.

فرجی‌راد درباره برخی نظرات و طرح‌ها در داخل کشور مبنی بر کنار گذاشتن برجام در صورت اعمال غیر قانونی مکانیسم ماشه از سوی آمریکا گفت: ماباید حتماً از ظرفیت همین برجام فعلی استفاده کنیم. کنار گذاشتن برجام از سوی ایران دقیقاً در مسیر خواست و تلاش آمریکا در دو سه سال اخیر است تا ایران را تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل ببرد و مجدداً همه تحریم‌های بین‌المللی را با اجماع جهانی علیه ایران بازگرداند و امکان حمایت چین و روسیه را از ایران سلب کند.

وی اضافه کرد: اکنون دموکرات‌ها اعلام کرده‌اند که در صورت پیروزی در انتخابات، آمریکا به برجام برمی‌گردد و امیدواریم این اتفاق بیفتد. البته به اعتقاد من اگر ترامپ هم پیروز شود در سیاست خارجی‌اش تجدید نظر می‌کند. ترامپ فریب یک سری افراد تندرو از جمله نتانیاهو، بولتون و جولیانی را خورد و منتظر بود ایران با فشارهای حداکثری اقتصادی تسلیم شود اما این اتفاق نیفتاد و اکنون هم ترامپ در آستانه انتخابات نمی‌تواند به برجام برگردد زیرا یک شکست برای او تلقی می‌شود. البته به اعتقاد من با پیروزی دموکرات‌ها و بازگشت آن‌ها به برجام، از سطح تنش‌ها کاسته می‌شود و امکان حرکت بهتر اقتصاد ایران فراهم می‌شود.

چرا اعراب به سمت گفت‌وگو با ایران نیامدند

فرجی‌راد درباره دلایل بی‌توجهی اعراب به پیشنهادات متعدد ایران برای گفت‌وگو در قالب تشکیل مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای یا طرح صلح هرمز و جایگزین کردن ایران با اسرائیل به عنوان دشمن شماره یک در منطقه گفت: همه این مسائل به رقابت‌های ژئوپلیتیکی برمی‌گردد؛ هم ایران و هم عربستان قدرت منطقه‌ای هستند و ایران در برخی کشورهای منطقه نفوذ معنوی، سیاسی و حتی نظامی دارد و عربستان هم رهبری بخشی از کشورهای عربی را برعهده دارد و از طرف دیگر هم‌پیمان اصلی آمریکا در منطقه است و لذا چون نمی‌خواهند برتری نفوذ ایران را در برخی کشورهای عربی را ببینند هیچ‌وقت با ایران روابط مثبتی ایجاد نمی‌کنند.

وی تأکید کرد: به همین دلیل است که مسئله یمن به منزله همسایه عربستان برای آنها حیاتی است و تا مسئله یمن حل نشود هیچ راهی بین ایران و عربستان باز نمی‌شود. مسئله دوم اینکه عربستان و امارات در سال‌های اخیر، به ویژه در دوران ریاست جمهوری ترامپ بسیار به آمریکا وابسته شدند. این هم به دلیل ظهور برخی رهبران جوان بلندپرواز در این کشورهاست که باعث شده افرادی مانند بن سلمان به دلیل ضعف مشروعیت در داخل حاکمیت، برای تثبیت و تداوم قدرت خود وابستگی بیشتری به آمریکا پیدا کنند.

فرجی راد بیان کرد: آمریکا هم از این مسئله به عنوان یک نقطه ضعف استفاده کرده تا اگر از خواسته‌های آمریکا پیروی نکنند حمایت خود را از آن‌ها سلب می‌کند و به همین دلیل این رهبران جوان حاضرند امتیازهای مالی و اقتصادی بزرگی به آمریکا بدهند. با این حال آمریکا نشان داده در بزنگاه‌ها از این رهبران حمایت نمی‌کند که نمونه‌های آن را در همین یکسال اخیر دیدیم. به همین خاطر است که اعراب به دنبال اسرائیل رفتند و پای آن را به منطقه باز کردند، چون تصور می‌کنند اسرائیل به دلیل دشمنی با ایران پشتوانه و حامی محکمتری از آمریکاست.

این کارشناس مسائل بین‌المللی اظهار کرد: آمریکا هم به دنبال خروج از منطقه است و چین به مسئله اصلی سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده و آمریکایی‌ها هم نمی‌توانند در دو منطقه حضور قدرتمند داشته باشند. به اعتقاد من روابط ایران و عربستان و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به زودی برقرار نمی‌شود مگر اینکه مسئله برجام با آمریکا کاملاً حل شود و آمریکا هم اعراب را رها کند و آنها دراین وضعیت چون راه حلی پیش روی خود نمی‌بینند، ناگزیر و به صورت تاکتیکی روابط خود را با ایران بهبود ‌دهند.