سرمایه اجتماعی بالا و فقدان تعارض منافع؛ راز توفیق برنامه‌های اقتصادی دوران دفاع مقدس

موسی شهبازی، کارشناس مسائل اقتصادی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره الگوهای مدیریت اقتصادی در دوران دفاع مقدس و امکان پیاده‌سازی آنها در شرایط اقتصادی امروز پرداخت و اظهار کرد: در بحث نظام یا سیاست‌های اقتصادی حاکم بر فضای جنگ تحمیلی چند نکته مهم می‌توان بیان کرد؛ نکته اول این است که اساساً هیچ سیاست اقتصادی موفق نمی‌شود، مگر اینکه سرمایه اجتماعی و مردمی بالا وجود داشته باشد. در زمان دفاع مقدس سرمایه مردمی و رابطه دولت، مردم و حاکمیت بسیار بالا بود و این موجب می‌شد که سیاست‌های دولت و مجموعه اراده‌هایی که قرار بود در کشور شکل بگیرد با خواست و حمایت مردمی همراه شود.

بیشتر بخوانید:

• الگوی اقتصاد تعاونی دوران دفاع مقدس نسخه عبور از تحریم است

عدم تعارض منافع میان مدیران دوران دفاع مقدس

وی ادامه داد: هر زمانی بخواهیم که در کشور اصلاحات یا تغییراتی را انجام دهیم نیاز به حمایت و پشتیبانی مردمی داریم و این به شدت در این وضعیت جنگ سرد و نرم کنونی برای ما و اداره مناسب اقتصاد کشور ضروری است. نکته دیگر اینکه در دوره بعد از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، هنوز مشکل تعارض منافع و حلقه‌های قدرت و ثروت را در کشور نداشتیم که مانع اصلاحات و تغییرات باشد. این فرصتی ارزشمند و مناسب بود تا اگر تصمیمی اقتصادی در کشور گرفته می‌شد با ممانعت افرادی که تعارض منافع دارند مواجه نباشیم.

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به تعارض منافع میان مدیران کنونی، تأکید کرد: امروزه تا حد زیادی با این تعارض منافع مواجه هستیم و در سطوح مدیریتی کشور لازم است تغییراتی انجام شود، چراکه گاه تصمیم یک مدیر با منافع فردی و گروهی در تعارض است. در زمان جنگ تحمیلی با چنین مشکلی مواجه نبودیم و این الگو برای اداره اقتصاد کشور در شرایط کنونی قابل بهره‌گیری است.

تخصیص مناسب منابع ارزی در زمان جنگ تحمیلی

شهبازی بیان کرد: نکته دیگر درباره کیفیت مدیریت اقتصادی در دوران دفاع مقدس است. امروزه در شرایط تحریم هستیم که مدیریت منابع ارزی و سرمایه‌های کشور به شدت حائز اهمیت است. در زمان جنگ در زمینه مدیریت منابع ارزی و کیفیت تخصیص این منابع بر اساس اولویت‌های اقتصادی کشور بسیار درست عمل کردیم اما امروزه چنین مدیریتی را مشاهده نمی‌کنیم و با وجود اینکه در شرایط جنگی هستیم و تحریم‌ها با تمام قوا به اقتصاد کشور فشار وارد می‌کند، در حوزه مدیریت منابع ارزی و تخصیص صحیح آن به درستی عمل نمی‌شود.

وی درباره وضعیت تخصیص منابع ارزی در زمان دفاع مقدس و اهمیت بهره‌گیری از آن نیز اظهار کرد: اگر در زمینه تخصیص منابع ارزی به مدیریت زمان جنگ برگردیم که به شکل متمرکز بود و اجازه توزیع آن خارج از نیازها داده نمی‌شد می‌توانستیم مشکلات ارزی کنونی را به شکل بهتری مدیریت کنیم. نکته دیگر اینکه در دوره جنگ یا شرایط تحریمی، هم بی‌ثباتی و هم سوء استفاده و سوء مدیریت رخ می‌دهد. در زمان جنگ شرایط خیلی سختی را داشتیم اما الان منابع اقتصادی ما بسیار بیشتر از دوران جنگ تحمیلی است و امکان دسترسی مردم به کالاها با قیمت مناسب به مراتب بهتر از زمان جنگ فراهم است، اما نارضایتی مردم از وضعیت بازار بیشتر شده که به علت سوء‌مدیریت‌ها به عنوان چالش اصلی در اقتصاد است. لذا این محورهایی که بیان شد و الگوگیری صحیح از آنها می‌تواند برای مدیریت امروز اقتصاد کشور مفید و مؤثر باشد.

مدیریت اقتصادی زمان جنگ

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره وضعیت تحریم‌های اقتصادی در دوران دفاع مقدس بیان کرد: تحریم‌ها در زمان جنگ تحمیلی هم وجود داشت اما به شدت و پیچیدگی امروز نبود، بلکه ساده و قابل تشخیص و مدیریت بود. ایالات متحده آمریکا سالیان متمادی است که تحریم‌های شدیدی را به اقتصاد ایران تحمیل و میزان تحریم‌ را بیشتر و پیچیده کرده و روش‌های دور زدن تحریم‌ها را نیز شناسایی می‌کند. لذا امروزه ده برابر زمان جنگ تحمیلی در تحریم‌های اقتصادی هستیم.

وی در پایان با اشاره به اهمیت بهره‌گیری از الگوی مدیریت اقتصادی زمان جنگ تحمیلی، اظهار کرد: در دوران دفاع مقدس تجربه‌های مدیریتی و اقتصادی خوبی داشتیم و روحیه خدمت به مردم در میان مسئولان بسیار بالاتر از شرایط کنونی بود. لذا اگر امروزه می‌خواهیم در حوزه مدیریت اقتصادی به الگوی دفاع مقدس توجه کنیم، نیازمند مدیران اقتصادی هستیم که هم و غم آنها به جای توجه به منافع گروه‌های ذی‌نفع، صرفاً خدمت به مردم باشد.