دستورالعمل‌های ارتباطاتی کرونا تدوین شود

به گزارش ایکنا، سیدحسین شرف‌الدین، استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، شامگاه سه‌شنبه، 27 آبان‌ماه، در دومین نشست از سلسله نشست‌های مجازی «سبک زندگی و کرونا» با موضوع «کرونا و تأثیر آن بر ارتباطات اجتماعی»، گفت: ارتباطات اجتماعی افراد با توجه به نیازهای متعدد و عادات و نتایج مورد انتظار، انواعی دارد؛ مهم‌ترین این ارتباطات را در چند دسته تقسیم کرده‌ام. البته این تقسیم استقرایی است و می‌توان مواردی بر آن افزود.

وی ادامه داد: اولین نوع، ارتباط عاطفی است که از مجرای دید و بازدید و عیادت و مراسم مختلف صورت می‌گیرد؛ نوع دیگر ارتباط، اقتصادی و معیشتی بین مردم؛ نوع سوم، ارتباطات اداری و سازمانی؛ نوع چهارم، ارتباطات اجتماعی و  نوع پنجم، ارتباط شغلی است که معمولاً میان افراد یک شغل با یکدیگر رخ می‌دهد.

شرف‌الدین با اشاره به ارتباط تربیتی و تعلیمی به عنوان نوع دیگر ارتباطات مانند آموزش و پرورش رسمی و غیررسمی، افزود: نوع دیگر، ارتباطات رسانه‌ای است؛ اعم از مطالعه کتاب و فضای مجازی یا فیلم و ... . همچنین ارتباط معنوی نوع دیگر ارتباطات است که با هدف ارتباط ما با خدا و در قالب برگزاری مناسک (نماز جماعت، جمعه، زیارت اماکن مقدسه، اعتکاف و ... و مکان‌های معنوی) صورت می‌گیرد.

شرف‌‌الدین ارتباط با هدف تأمین نیازهای سرگرم‌کننده انسان مانند گعده‌های دوستانه و حضور در طبیعت و انجام ورزش‌های گروهی  ... را نوع دیگر ارتباطات برشمرد و اظهار کرد: نوع دیگر ارتباط از جنس تماس‌های اجتناب‌ناپذیر در خیابان و تاکسی و مترو و فضاهای اجتماعی با دیگران است. همچنین نوع دیگر ارتباطات، ارتباطات میان‌فرهنگی و با افراد وابسته به جهان‌های فرهنگی دیگر است.

برخی پیامدهای مثبت کرونا

مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) درباره آثار و پیامدهای کرونا و تأثیر آن بر زندگی اجتماعی، بیان کرد: فعال‌سازی استعدادها و افزایش خلاقیت برای کشف رویه‌های جدید یکی از آثار کروناست. کرونا ظرفیت‌ها و استعدادهای خفته انسانی را بیدار کرد تا بتوانیم شرایط موجود را تغییر دهیم و حساسیت افراد جامعه را نسبت به مسئولیت مدنی، اخلاقی و اجتماعی افزایش داد؛ اینکه افراد تصور می‌کنند گاهی ممکن است قاتل یا مقتول باشند یا ویروس را از دیگران بگیرند یا به دیگران منتقل کنند نشانه توجه به مسئولیت حقوقی، اخلاقی و اجتماعی است.

استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) هم‌سویی با سیاست‌های دولت را یکی دیگر از آثار کرونا بیان و اضافه کرد: این میزان از تمکین و همسویی با سیاست‌های دولتمردان بی‌سابقه است؛ همچنین این بیماری به ما اخلاق، ادب و مسئولیت اجتماعی را یاد داد. اثر دیگر آن تقویت فردگرایی است؛ کرونا در برخی سطوح این زمینه را تشدید کرد زیرا استعداد فردگرایی در انسان‌ها غالب است. لذا جمع‌گرایی کمرنگ‌تر شد.

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: ابتدا تصور می‌شد این ویروس اگر مناسک جمعی را به تعطیلی بکشاند و همبستگی اجتماعی را به مخاطره می‌اندازد، ولی این همبستگی در اشکال دیگری بازتولید و حتی در برخی موارد این همبستگی به خصوص در عرصه مجازی بیشتر شد. اثر دیگر آن رسانه‌ای شدن بیشتر عرصه‌های زندگی است. این میزان توسل به رسانه‌ها به ویژه در فضای مجازی برای دریافت خدمات مختلف، بسیار زیاد شده است.

وی افزود: کرونا سواد رسانه‌ای ما را تقویت کرد و بیشتر افراد به خصوص دانش‌آموزان ملزم به ارتباط بیشتر با رسانه شدند و استعدادها در این جهات فعال و ظرفیت‌های رسانه بیشتر شناخته شد، گرچه طبیعتاً مخاطرات بیشتری هم زیست‌بوم اجتماعی و فرهنگی را تهدید می‌کند؛ همچنین اثر دیگر آن تشدید و تصدیق ضرورت ایجاد دولت الکترونیک است و شاید در آینده نزدیک به این دولت تجهیز شویم.

شرف‌الدین تصریح کرد: اثر دیگر این بیماری واداشتن افراد به تغییر رویه‌های معمول بود، مثلاً دورکاری که قبلا تابو بود در برخی سازمان‌ها محقق شد و افراد متوجه شدند که می‌توانیم با هزینه کمتر وظایف شغلی را با کیفیت بهتری ارائه دهیم. تقلیل ارتباطات متقابل به خصوص خانوادگی، مهمانی‌ها، جشن‌ها، عزاداری‌ها و... از دیگر آثار آن بود. همچنین خانواده‌گرایی و ارتباطات درون‌خانوادگی در این دوران تقویت شد. ضمن اینکه ایجاد حساسیت برای اختصاصی کردن لوازم شخصی افراد هم بیشتر شده است.

افزایش کمک‌های مؤمنانه 

وی اضافه کرد: شکوفایی ظرفیت‌های امدادگری و کمک‌های مؤمنانه به افراد نیازمند، توجه به فرصت‌هایی(مانند زیارت و مسافرت بی‌دغدغه و دید و بازدید خانوادگی و در آغوش گرفتن همدیگر) که در شرایط عادی و قبل کرونا داشتیم و چون الان از آن محروم هستیم، بیشتر قدر آن را می‌دانیم از دیگر تأثیرات کرونا محسوب می‌شود.

شرف‌الدین با بیان اینکه تدوین پروتکل‌های ارتباطی برای این شرایط ضروری است، اظهار کرد: تاکنون هرچه دستورالعمل تدوین شده مربوط به موضوعات بهداشتی است، ولی دستورالعملی در مورد ارتباطات به صورت عام نداریم. برخی معتقدند کرونا سبب افت آموزش و کیفیت درسی دانش‌آموزان شده است؛ همچنین عوارض جسمی و روحی ناشی از استفاده زیاد از رسانه‌ها که جنبه اعتیاد و بیماری به خود گرفته از دیگر مضرات آن است؛ کاهش فرهنگ سوگواری از دیگر آثار کروناست؛ در کشوری که روزانه بیش از 400 نفر در آن می‌میرند بابد بسیار گریست، ولی این مرگ‌ها برای ما عادی شده است. معمولاً در عزاداری بیشتر ابزار همدردی می‌کنیم، ولی در این شرایط مجبوریم خود را شاد نگه داریم و از کنار این وقایع عبور کنیم.

برخی عوارض روحی و جسمی کرونا

استاد مؤسسه امام خمینی(ره) بیان کرد: عوارض روحی و جسمی ناشی از در خانه ماندن و احساس ملامت و انزوا و ...، بهانه‌یابی برای قطع یا محدودسازی غیرموجه برخی ارتباطات و  افزایش آمادگی برای ابراز خشونت‌های نمادین و فیزیکی از دیگر عوارض کروناست که به دلیل ملالت‌های زیاد اقتصادی و اجتماعی، آستانه تحریک‎پذیری افراد کاهش یافته است. ضمن اینکه تقویت دینداری فردی و درونی به جای بیرونی و نهادی از دیگر آثار این بیماری محسوب می‌شود.

وی با ذکر اینکه شکل‌گیری برخی شبهات اعتقادی از دیگر عوارض کروناست، تصریح کرد: زمینه‌یابی بیشتر برای بروز برخی آسیب‌ها و انحرافات به دلیل بیکاری و ... از دیگر پیامدهای منفی کروناست که سرقت و ناامنی روانی و زورگیری و حمله با اسلحه و ... را تشدید کرده است. اگر دولتمردان چاره‌ای نیندیشند، افراد به خود حق می‌دهند که به کارهایی دست بزنند که در شرایط عادی انجام نمی‌دهند و شرایط کنونی را توجیهی برای درستی کار خود می‌دانند.