معظمی: سینمای ایران از فرهنگ بسیجی دور است/ بسیجیان امروز مدافعان سلامتند

انوش معظمی، بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌و‌گو با ایکنا، درباره جایگاه فرهنگ بسیجی در تولیدات نمایشی اظهار کرد: سینمای فعلی در پرداختن به فرهنگ بسیجی بسیار کم‌کار شده، حتی معدود کارهایی که در این حوزه تولید می‌شوند نیز نوعی رفع تکلیف محسوب می‌شود. دلیل این مسئله را هم از چند بعد می‌توان ارزیابی کرد. اولین نکته به داشتن قیم‌های فراوان این موضوعات مربوط می‌شود. وقتی یک حوزه داری بانی‌های فراوان است هر بخش برای خود متر و اندازه‌ای مشخص می‌کند، برای همین طبیعی است در این رابطه وحدت نظریه‌ای وجود نداشته باشد. این امر باعث شده کارهایی که در حوزه بسیجیان تولید می‌شود عمدتاً کارهای خوبی نباشند.

وی افزود: در حقیقت وقتی مدعی و صاحب‌نظر زیاد می‌شود،  فیلمساز سعی می‌کند، کاری را تولید کند که به هیچ فرد یا گروهی بر‌نخورد، پس طبیعی است، اثر تولیدی، کاری خنثی شود. این معضل متأسفانه در سینمای ارزشی ما رایج شده است. برای صدق گفتار نیز کافیست در کارهایی که در آنها شخصیت‌های بسیجی محورند، دقت کنید. چند درصد این کارها توانسته‌اند تصویری که نشان می‌دهند عاری از کلیشه‌های رایج باشند؟

فیلم خنثی با فرهنگ بسیجی همخوان نیست

بازیگر فیلم سینمایی «رستاخیز» تأکید کرد: وقتی پای دردودل برخی از فیلمسازان می‌نشیند و از آنها می‌پرسید چرا در آثارشان تا این اندازه نسبت به شخصیت‌های دینی و انقلابی تکراری برخورد کرده‌اند، همه آنها روی یک نکته تأکید دارند. آن‌ هم اینکه آنها ایده‌های خوبی در ذهن دارند، اما به ‌اندازه‌ای از سوی نهادهای مختلف در کار آنها دخالت می‌شود که تصمیم می‌گیرند کاری تولید کنند که همه از آن راضی باشند، پس وقتی قرار است همه را راضی نگه داریم بسیار از انتقادات و نوآوری‌ها نادیده گرفته می‌شوند.

بازیگر سریال «دندون طلا» تأکید کرد: آزاد‌اندیشی یکی از رمزهای موفقیت تولیدات سینمایی است، اما این فاکتور در سینمای کشورمان بسیار کمرنگ شده است، درصورتی‌که در کشورهای صاحب سینما بسیاری از نقدهای تند مطرح می‌شود بدون اینکه اعتراضی پیرامون آن پیش آید. برای این گفته نیز مثال‌های بسیاری را می‌توان نام برد، ولی آیا در سینمای ما چنین امکانی فراهم است؟ در کارهای سینمایی وقتی قرار است نهاد یا سازمانی دولتی نشان داده شود باید از ابتدا تا انتها سفید و خوب باشد، درصورتی‌که در هرجایی ممکن است اشتباهاتی رخ دهد. این موضوع در فیلم‌ها و سریال‌هایی ایرانی جایی ندارد.

معظمی در پاسخ به این سؤال که آیا تصویرگری از بسیجیان تنها منوط به طبقه‌ای خاص می‌شود، گفت: یکی از آسیب‌های جدی در سینمای ایران محدود کردن بسیجیان به طبقه و قشری خاص است. نشان داده می‌شود که تنها خانواده‌های بسیار مذهبی بوده‌اند که فرزندانشان بسیجی شده‌اند، البته شاید بخش عمده‌ای از بسیجیان چنین باشند، اما در زمان جنگ تحمیلی بودند افرادی که از خانواده‌های مرفه بسیجی شدند و به شهادت هم رسیدند. برای همین باید تماشاگر این شکل بسیجیان را هم ببیند، وگرنه خود را از شخصیت‌های ارزشی دور خواهند دانست.

آفت تقدس‌گرایی در سینما

این بازیگر ادامه داد: نکته دیگر اینکه اگر خواهان رواج فرهنگ بسیجی در آثار نمایشی هستیم باید از تقدس‌گرایی در این حوزه بپرهیزیم. یعنی نشان دادن آدم‌ها در قالبی فرازمینی هرگز جواب نداده است. مخاطب امروز دیگر همانند دو دهه پیش فکر نمی‌کند. تماشاگر امروز درباره هر اتفاق سؤال می‌کند، حتی برای او مهم است، چرا باید یک فرد قهرمان باشد و یا این‌که چرا باید فردی برای حفظ جان دیگران خود را فدا کند؟ با این توضیح باید در آثار ارزشی برای هر مسئله‌ای جواب داشت. درضمن باید دلایل خود را منطبق بر باورهای عقلانی بازگو کنیم تا هرگونه فکر و سلیقه‌ای آن را باور کند.

این بازیگر با بیان اینکه نشان دادن ایثار بسیجیان تنها منوط به دهه 60 نمی‌شود، گفت: عادت کرده‌ایم وقتی قرار است بسیجی را در فیلم‌هایمان نشان دهیم، حتماً باید او را در جبهه‌‌ها یا مشغول ایست و بازرسی نشان دهیم، درصورتی‌که بسیج، امروز تنها کارکرد نظامی ندارد و تأثیراتش همه بخش‌ها را در برگرفته است. بگذارید از زمان حال مثال بزنم. در ایامی که کرونا مردم را خانه‌نشین کرده و بسیاری برای حفظ جان خود از کار بازمانده‌اند، بسیجیان در قامت مدافعان سلامت ظاهر شده‌ و جان خود را برای سلامتی مردم به خطر انداخته‌اند. این اتفاقات به نظرم ظرفیت‌های بسیار بالایی را به لحاظ دراماتیک داراست، که متأسفانه ما نسبت به آن بی‌توجه هستیم.

از تصویر کردن حقایق نهراسیم

وی متذکر شد: در میان بسیجیان ممکن است انگشت‌شمار افرادی هم وجود داشته باشند که برای منفعت از لباس، بسیجی شده‌اند، پس اگر قرار شد این معضلات نشان داده شود، جلوی آن را نگیریم، بلکه بگویم اگر قرار است برخی افراد سودجو به این عرصه ورود کنند، این فرهنگ بسیجی است که آنها را رسوا خواهد کرد. این رویکرد که در تولیدات سینمایی مدنظر قرار گیرد به‌نظرم اتفاقات بسیار خوبی رقم خواهد خورد.

معظمی در انتهای این گفت‌و‌گو تأکید کرد: برای اشاعه فرهنگ ارزشی باید شرایطی پیش آید تا سینماگران بسیجی بتوانند به‌راحتی فیلم‌های خود را بسازند، البته جشنواره‌های مستندی وجود دارد که به این دست  آثار بها می‌دهند، اما در حوزه فیلم‌های داستانی حمایت‌ها عملی نیست، بلکه بیشتر در کلام و گفتار شاهدش هستیم!