آمار 15 دوره برگزاری آزمون تخصصی حفظ قرآن اعلام شد / اجرای آزمون عمومی حفظ قرآن از 1400

به گزارش ایکنا، جلسه مشترک کمیته‌های ستادی راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم صبح امروز سوم دی‌ماه به صورت حضوری و مجازی در ساختمان مهر سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، مهدی قره‌شیخلو، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه به بیان توضیحاتی در مورد دستورهای این جلسه پرداخت و گفت: دستور اول اجرای آزمون‌های تخصصی حفظ قرآن کریم است که 15 سال است برگزار می‌شود. مقداری در حق این طرح، هم به لحاظ پشتیبانی و هم در استفاده از دغدغه‌ها و دستاوردهای و آمار و ارقام و اطلاعاتی که این طرح به همراه داشته، کم‌لطفی شده است. اطلاعات این طرح می‌تواند محور برنامه‌ریزی صحیح باشد.

وی افزود: با استفاده از اطلاعات این طرح می‌توان با وضعیت حفظ قرآن در استان‌های مختلف آشنا شد و بر همان اساس، برای پیشرفت حفظ قرآن کریم در سراسر کشور برنامه‌ریزی کرد.

قره‌شیخلو تصریح کرد: دستور دوم در مورد آزمون‌های عمومی قرآن کریم است. آزمون‌های عمومی یک سال سابقه بحث و گفت‌وگو دارد. این طرح اشکالاتی داشت، لذا اجرا نشد و حالا اصلاحات انجام شده در مورد آن بحث خواهد شد. دستور سوم جلسه هم بحث و تبادل نظر در مورد طرح سه‌ساله حفظ قرآن کریم است.

آسیب‌شناسی و تحلیل آماری

در ادامه این جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اخوان صباغ، رئیس سازمان دارالقرآن‌الکریم به بیان توضیحاتی در مورد ۱۵ دوره آزمون تخصصی حفظ قرآن کریم پرداخت و گفت: قریب 15 دوره است که شاهد برگزاری آزمون تخصصی حفظ قرآن هستیم که در پایان آن مدرک تخصصی حفظ قرآن به واجدین شرایط اعطاء می‌شود. این برنامه بعد از 15 سال نیاز به یک آسیب‌شناسی و تحلیل آماری و ارقامی برای تقویت کار حفظ در کشور دارد.

وی افزود: آزمون تخصصی از فرصت‌های بزرگی است که برای حافظان قرآن در کشور به وجود آمده و تشویق خوبی برای آنها هست. آمار و ارقام، تحلیل‌هایی به ما می‌دهد که برای تقویت کار حفظ و رسیدن به 10 میلیون حافظ، قابل تأمل است. یکی از اشکالات و تحلیل‌هایی که وجود دارد، این است که آزمون تخصصی حفظ قرآن با آزمون عمومی اشتباه گرفته می‌شود. برخی مخاطبان انتظار دارند مدرک را در ازای حفظ عمومی به آنها اعطاء کنیم.

اخوان صباغ تصریح کرد: اساس‌نامه و دستورالعمل آزمون عمومی هم فعال شده است تا در این جلسه هم تحلیل آزمون تخصصی را داشته باشیم و هم اینکه آزمون‌های عمومی را مصوب کنیم. ما در ابتدای این گزارش، وضعیت آماری 15 سال قبل را ارائه می‌دهیم و در پایان هم یک تحلیل اولیه از طرف سازمان دارالقرآن ارائه خواهد شد. به نظر می‌رسد آمارها عمدتاً کیفی است، چرا که افرادی که وارد این چرخه می‌شوند، قابلیت حضور در این رقابت بزرگ را برای خود قائل هستند.

رئیس سازمان دارالقرآن الکریم اظهار کرد: در این تحلیل، وضعیت موسساتی که به صورت تخصصی فعالیت می‌کنند، مشخص شده است و همچنین استان‌هایی که از وضعیت خوبی برخوردار هستند، استان‌هایی که وضعیت متوسطی داشته و استان‌هایی که ضعیف هستند، مشخص شده است. این آمار حاصل 15 سال تلاش دوستان و همکاران در سازمان دارالقرآن بوده است. یکی از نکاتی که باید مد نظر داشته باشیم، این است که این نوع تشویق‌ها برای ایجاد انگیزه در حافظان هنوز کم است و باید برنامه‌های دیگری را تعریف کنیم تا انگیزه‌ها برای حضور در عرصه حفظ بیشتر شود.

مراحل اجرایی طرح

در ادامه این جلسه، مهدی شکری، معاون آموزش و پژوهش سازمان دارالقرآن کریم، گزارش آماری آزمون تخصصی حفظ قرآن کریم را ارائه داد و گفت: دبیرخانه این طرح در سازمان دارالقرآن هست که اجرای کار را بر عهده داشته است. موضوع اعطای مدرک به پنج سطح و پنج درجه تقسیم شده است. بالاترین سطح این طرح مدرک درجه یک است که همطرازی با مدرک دکتری را دارد. در این سطح، فرد علاوه بر حفظ کل قرآن کریم، باید 10 سال سابقه تدریس حفظ قرآن و آشنایی با تفسیر قرآن کریم نیز داشته باشد.

وی افزود: مراحل اجرایی این طرح به این صورت است که ابتدا آزمون کتبی برگزار می‌شود، در این آزمون از هر جزء قرآن کریم، چهار سوال در زمینه درک معنا و یک سوال در مورد حفظ قرآن طرح می‌شود. ثبت نام برای این طرح در دی‌ماه و بهمن‌ماه انجام می‌شود و مرحله اول آزمون نیز در اردیبهشت‌ماه سال بعد برگزار می‌شود.

شکری بیان کرد: افرادی که می‌خواهند وارد این طرح شوند، باید حتماً آزمون کتبی را با موفقیت پشت سر بگذارند. مرحله دوم آزمون شفاهی است. در این مرحله، حُسن حفظ، صوت و لحن،‌ تجوید و وقف و ابتدا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این حد نصاب‌ها با حدنصاب‌هایی که در مسابقات قرآن مدنظر قرار می‌گیرد، متفاوت است. آزمون مرحله سوم به کسانی اختصاص می‌یابد که درجه سه را گرفته و قصد ورود به مراحل بالاتر را دارند. این افراد باید در آزمون کتبی مجددی شرکت کنند. اگر کسانی این مرحله را پشت سر بگذارند، می‌توانند مدعی دریافت مدرک درجه یک باشند. برای تمام مراحلی که گفته شد، فرایندهای جزئی و ریز عملیاتی در دبیرخانه طراحی شده که انجام می‌گیرد. اجرای این طرح یک سال تمام زمان می‌برد و کار مفصلی است.

بر اساس گزارش ایکنا، از جمله آمارهای ارائه شده در مورد طرح اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم، می‌توان به مشارکت 80 درصدی بانوان و 20 درصدی آقایان در آزمون تخصصی حفظ قرآن کریم اشاره کرد. همچنین کاهش استقبال از این آزمون در سال‌های 87، 92 و 94 به ترتیب منفی 6 درصد، منفی 12 درصد و منفی 15 درصد بوده است. در سایر سال‌ها رشد میزان شرکت‌کنندگان را شاهد بوده‌ایم.

تاکنون 3074 نفر در 10 جزء، 12267 در 20 جزء، 33 هزار و 27 نفر در حفظ کل و مجموعاً حدود 80 هزار نفر از پنج جزء تا حفظ کل در آزمون حضور یافته‌اند. بیش از 39 درصد ثبت‌نام‌کنندگان در آزمون حافظ کل قرآن کریم هستند. از مجموع کل ثبت‌نام‌کنندگان در آزمون، طی 15 دوره، 62 هزار و 952 نفر در آزمون حضور یافته‌اند که بیش از 74 درصد کل ثبت‌نام‌کنندگان بوده است.

از مجموع بیش از 62 هزار شرکت‌کننده در آزمون طی 15 دوره نیز 36 هزار و 788 نفر به مرحله بعد راه پیدا کرده‌اند که معادل حدود 57 درصد بوده است. 17 هزار شرکت‌کننده‌ آقا و 63 هزار نفر نیز بانوان بوده‌اند.

در مجموع کل آزمون و از نظر تعداد شرکت‌کنندگان در آزمون استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی،‌ قم و خوزستان، بالاترین تعداد شرکت‌کننده را دارند و استان‌های ایلام، کردستان، آذربایجان غربی، کهگیلویه و سمنان نیز کمترین میزان شرکت‌کننده در آزمون را داشته‌اند.

همچنین بر اساس پایش جمعیت، استان‌های قم،‌ یزد، خراسان جنوبی،‌ اصفهان و مرکزی، استان‌هایی هستند که به نسبت جمعیت، بالاترین نرخ مشارکت را دارند. استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، مازندران و سیستان و بلوچستان نیز از حیث پایش جمعیتی کمترین میزان مشارکت در آزمون را داشته‌اند. در هر دو حالت پایش جمعیتی و میزان مشارکت شرکت‌کنندگان، استان‌های، قم و اصفهان جزء استان‌های برتر و آذربایجان غربی و کردستان جزء استان‌های پایان جدول هستند.

تاکنون در طول 15 دوره در رشته حفظ 10 جزء یا مدرک درجه پنج، 2517 نفر توانسته‌اند مدرک دریافت کنند. همچنین در رشته حفظ 20 جزء یا درجه چهار 922 نفر، در رشته حفظ کل و مدرک درجه سه 3623 نفر و در بخش مدرک درجه دو 153 نفر و مدرک درجه یک نیز 15 نفر توانسته‌اند مدرک دریافت کنند. مجموعاً نیز هشت هزار و 90 نفر موفق به کسب مدرک حفظ تخصصی قرآن کریم شده‌اند. با اینکه مشارکت بانوان و آقایان 80 به 20 بود، اما تعداد آقایانی که مدرک دریافت کرده‌اند، بیشتر از بانوان است. همچنین حدود 10 درصد دریافت‌کنندگان مدرک تخصصی زیر‌دیپلم،‌ 30 درصد دیپلم و 60 درصد هم دارای تحصیلات تکمیلی بوده‌اند.

بر اساس گزارش ایکنا، در ادامه این جلسه، هر کدام از اعضا، به بیان نکاتی در مورد این گزارش پرداختند که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:

• حمایت جدی نشدن از دبیرخانه طی 15 سال گذشته
• لزوم تبلیغ و اطلاع‌رسانی بیش از پیش آزمون در دوره‌های آینده
• جلب مشارکت بیشتر دانش‌آموزان در آزمون، در اختیار قرار گرفتن امکانات آموزش و پرورش در این زمینه و اعلام آمادگی برای همکاری در آزمون
• امکان بالا بردن مشارکت افراد زیر دیپلم در آزمون از طریق آموزش و پرورش
• لزوم سرمایه‌گذاری در استان‌هایی که در این زمینه ضعیف ظاهر شده‌اند
• انتقاد از عادی بودن منحنی رشد بعد از طرح مطالبه مقام معظم رهبری در زمینه حفظ
• لزوم تفکیک حفظ تخصصی و حفظ عمومی از یکدیگر
• ناچیز بودن تشویق‌ها و امتیازات در نظر گرفته شده برای آزمون
• انعطاف در برخی سخت‌گیری‌های بی‌مورد
• به خدمت گرفتن دریافت‌کنندگان مدرک برای تربیت حافظ قرآن و ارائه امتیاز در قبال این کار
• مشکل رفت و آمد یکی از علت‌های اصلی ریزش بین ثبت‌نام‌کننده و شرکت در آزمون
• نپذیرفتن مدرک اعطاء شده در بسیاری از دستگاه‌ها
• لزوم نگاه فرصت‌طلبانه به مشارکت بالای بانوان در آزمون
• بررسی علت خروجی بسیار اندک در بخش مدرک درجه یک
• کیفیت آموزش در زمینه مفاهیم و حسن حفظ نشان می‌دهد آموزش در موسسات کیفیت بالایی ندارد.

بر اساس گزارش ایکنا، دومین دستور این جلسه، بررسی آیین‌نامه و دستورالعمل آزمون عمومی حفظ قرآن کریم بود که کلیات آن به تصویب اعضا رسید. این آیین‌نامه دو سال قبل ابلاغ شد، اما به مرحله اجرا نرسید. طی هفته‌های گذشته، اصلاحاتی بر روی آیین‌نامه این طرح صورت گرفته بود تا در این جلسه مورد بررسی قرار بگیرد. در این جلسه، کلیات به تصویب رسید و برای بررسی جزئیات، مقرر شد کمیته‌ای متشکل از نمایندگان هفت دستگاه تشکیل شود.

این دستگاه‌ها عبارت از آموزش و پرورش، وزارت ارشاد، دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن، سازمان دارالقرآن، شورای توسعه فرهنگ قرآنی و اتحادیه کشوری موسسات و تشکل‌‌های مردمی قرآن و عترت هستند و قرار است طی جلساتی به بررسی جزئیات آیین‌نامه بپردازند تا پس از پایان یافتن کار بررسی، برای ابلاغ آماده شود. همچنین در این جلسه مقرر شد از سال 1400 اجرای آزمون حفظ عمومی قرآن کریم عملیاتی شود.

آزمون عمومی، آزمون تخصصی

آزمون عمومی حفظ قرآن کریم متفاوت‌تر از آزمون تخصصی حفظ است. ‌آزمون تخصصی در رشته‌های حفظ 10 جزء، 20 جزء و حفظ کل قرآن کریم برگزار می‌شود، اما آزمون عمومی حفظ در 10 رشته حفظ یک جزء، حفظ دو جزء، حفظ سه جزء،‌ حفظ چهار جزء، حفظ پنج جزء، حفظ 10 جزء، حفظ 15 جزء، حفظ 20 جزء،‌ حفظ 25 جزء و حفظ کل قرآن کریم برگزار می‌شود.

تفاوت دیگر آزمون عمومی با آزمون تخصصی حفظ قرآن کریم، این است که در همه زمینه‌ها شامل حفظ،‌ تجوید، وقف و ابتدا، صوت و لحن و ... سبک‌تر از حفظ تخصصی است و قبولی در این آزمون هم آسان‌تر از حفظ تخصصی است. در گام‌های ابتدایی این آزمون، حفظ مفاهیم مطرح نیست و تنها به حفظ پرداخته می‌شود، اما در مقاطع بالاتر به بحث مفاهیم نیز پرداخته می‌‌شود.

همچنین یکی دیگر از موضوعات مطرح شده در مورد آزمون حفظ عمومی قرآن کریم، بحث اعتبار مدرک آن و نسبتی است که با مدرک حفظ تخصصی دارد. پیشنهاداتی در این زمینه مطرح شده که مقرر شد تا در مورد این جزیئات در کمیته‌ای که تعریف شده است، بررسی شود.

با توجه به اتمام وقت جلسه دستور سوم که به طرح سه ساله حفظ قرآن کریم اختصاص یافت، مقرر شد تا این دستور در جلسه هفته آینده به بحث گذاشته شود.