اسلام مخالف شادی نیست / چیستی و ماهیت مسرت باطنی در انسان

اسلام با توجه به نيازهای اساسی انسان، شادی و نشاط را تحسين و تأييد كرده است و قرآن كريم نيز زندگی بانشاط و شاد را نعمت و رحمت ‏خدا تلقی می‌كند، اسلام به بهره‏‌مند شدن از زيبايی‏‌ها و موهبت‏‌های زندگی، اهميت می‏‌دهد و آن را زيبنده دينداران و مؤمنان می‏‌داند.

همچنين در اين ميان قائل شدن حد و مرز برای شادی و نشاط امری ضروری است كه بايد مورد توجه قرار گيرد، شادی و عوامل آن، به عنوان نياز اساسی و ضروری بوده كه مانع نيل انسان به هدف اصلی نشود.

خنده از نظر اسلام، نبايد باعث وارد آمدن لطمه روحی به شخصيت ديگران شود، زيرا احترام مؤمن در اسلام مورد تأكيد قرار گرفته است و اهانت و تحقير او امری ناپسند شمرده می‌شود، توجه به حالات روحی طرف مخاطب در خنده نيز مورد تأكيد است؛ زمان و مكان شادی نيز بايد با آن متناسب باشد.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سیدحسن جلالی، امام‌جمعه هفشجان در گفت‌و‌گو با ایکنا از چهارمحال‌و‌بختیاری، اظهار کرد: شادی حالتی است که موجب می‌شود ناراحتی‌ها و تعلمات درونی انسان به کمترین حد خود برسد. می‌توان گفت، مسرت باطنی انسان موجب می‌شود انسان برای لحظه‌ای از غم‌ها رهایی یابد.

معنای شادی و غم در کلام شهید آیت‌الله مطهری

وی با اشاره به اینکه شادی احساس مثبتی است که از حس رضایت‌مندی و پیروزی به‌دست می‌آید، افزود: شهید آیت‌الله مطهری معنای شادی و غم را این‌گونه تعریف کرده، شادی و سرور حالت خوشی و لذت‌بخشی است که نسبت به آن اطلاع پیدا می‌کنیم و قرار است یکی از اهداف ما محقق شود و غم حالت ناگوار و دردناکی است که نسبت به آن اطلاع می‌یابیم که اهداف محقق نشده و آرزوهای از دست رفته است، به این معنا که شادی یکی از فطریاتی بوده که خدا در وجود انسان قرار داده است.

جلالی در خصوص اینکه آیا اسلام دین غم‌آلودی است؟، بیان کرد: اسلام گریه کردن برای اهل‌ بیت(ع) را نوعی شادی درونی می‌داند که برای انسان حاصل می‌شود، از طرفی مردم شادی را تنها در جشن و مناسبت‌های مختلف خلاصه کرده‌اند، گرچه دین اسلام دینی است که تمام ابعاد وجودی انسان را درنظر گرفته و برای هر بعد آن، دستورالعمل‌هایی مشخص کرده است.

وی گفت: اسلام با شادی مخالفت نمی‌کند که در این باره امام راحل نیز فرمودند: با سینما مخالف نیستم، با فساد، فحشا و بی‌بندوباری مخالفم، این جمله به معنای آن است که سینمایی که امام نسبت به آن مخالفت می‌کرد، به دلیل پخش فیلم‌های نامناسب بود که موجب فساد در جامعه می‌شد.

امام‌جمعه هفشجان تأکید کرد: طبق دستور اسلام، مردم باید از راه مشروع شادی کنند که در این خصوص امام موسی کاظم(ع) فرمودند: تلاش کنید اوقات خود را به چهار بخش تقسیم کنید، بخشی برای ارتباط با خدا، بخشی برای کسب درآمد، بخشی برای گفت‌و‌گو با دوستان مورد اعتماد که عیب شما را بگویند و بخشی برای شادی و لذت‌هایی که حرام نیست. قطعا دایره لذات، دایره وسیعی است که حرام نیز در آن وجود دارد، به این معنا که اگر بتوانی خود را شاداب نگه‌ داری، شادابی تو باعث می‌شود سه بخش دیگر را هم به خوبی انجام دهی.

انسان شاداب می‌تواند به خوبی خدا را عبادت کند

وی یادآور شد: شادی در اسلام نه تنها پذیرفته شده، بلکه مقدم بر سه بخش ذکر شده است. بنابراین، باید این امر را در نظر گرفت که انسان شاداب می‌تواند به خوبی خدا را عبادت کند، زیرا مسرت و شادی در انجام عبادت تأثیرگذار است.

امام‌جمعه هفشجان گفت: متأسفانه امروز به‌دلیل گسترش جریان فکری اومانیسم در جهان، بحث لذت‌طلبی مطلق انسان‌ها مطرح شده است، بنا بر اعتقاد اومانیست‌ اگر انسانی از مشروبات الکلی یا قماربازی لذت می‌برد، اجازه دارد از آن بهره‌مند شود، این در حالی است که بازی‌های قمار، مشروبات الکلی و... در دین اسلام حرام است و امام‌ رضا(ع) نیز بر این نکته تأکید کردند: خداوند از آن رو شراب را حرام کرده که موجب تباهی و تغییر خردهای نوشندگان آن می‌شود، بنابراین شراب بر خِرَد افراد تأثیر منفی می‌گذارد.

وی ادامه داد: به ‌همین دلیل خداوند نوشیدن آن را حرام کرده است و مخالفت اسلام با نوشیدن مشروب و حرام دانستن آن به‌ معنای مخالفت با شادی نیست، به این معنا که منع شدن انسان‌ها از این فعالیت‌ها به ‌معنای محزون بودن دین اسلام نیست.

جلالی گفت: برخی افراد با توضیح اینکه اسلام دارای ممنوعیت‌هایی چون لذات جنسی است، این دین را مخالف شادمانی و بهره‌بردن از لذت معرفی می‌کنند، اما اسلام بر بهره‌مندی از لذات جنسی خط بطلان نکشیده بلکه بهره‌مندی از آن را به ‌صورت شرعی سفارش کرده است.

وی با بیان اینکه اسلام بر شوخی‌ و لطیفه گفتن تأکید کرده است، تصریح کرد: پیامبر(ص) می‌فرماید: خوشا به حال کسی که در دنیا شما را بخنداند چراکه در آخرت نیز خندان محشور می‌شود، پس فردی که شادی را به قلب مؤمنی وارد کند، در آخرت پاداش دریافت می‌کند.

مسرت باطنی و حقیقی انسان

جلالی با اشاره به اینکه گره‌گشایی از کار مؤمن و انجام کار خیر هم شادی محسوب می‌شود، یادآور شد: زمانی‌ که گره‌گشایی از کار مؤمنی انجام شود، قطعا در وجود انسان مسرت و شادی ایجاد خواهد شد. در حقیقت زمانی کمک به دیگران مثمرثمر است که به جای کار برای خود، شادی خدا مشاهده شود، اگر به این مقام برسیم، مسرت باطنی و حقیقی برای انسان ایجاد می‌شود.

وی عوامل متعددی از جمله ايمان، برخورداری از روحيه رضايت‌مندی و تحمل، پرهيز از گناه، تبسم و خنده، مزاح و شوخی منطقی، استعمال بوی‌خوش، آراستگی ظاهری در حد متعارف، پوشيدن لباس‏‌های روشن، پرهيز از هم‌نشينی با افراد افسرده، ورزش و كار و فعاليت بدنی، داشتن روحيه توكل و اميدواری، نماز شب، تلاوت قرآن و كمک به ديگران را در ايجاد شادی در مؤمن مؤثر دانست و گفت: لازم است در تمام لحظات به آن‌ها توجه کرد، گرچه در زندگی روزمره بسیاری از آن‌ها انجام می‌شود ولی با توجه به تعریف شادی که در ذهن انسان وجود دارد، عوامل تأثیرگذار در شادی را مدنظر قرار نمی‌دهیم و از روی آن‌ها به سادگی عبور می‌کنیم.