بررسی نقاط ضعف و قوت کتاب «بررسی تطبیقی مفردات منتخب سوره واقعه»

به گزارش ایکنا، نشست علمی نقد کتاب با موضوع «بررسی تطبیقی مفردات منتخب سوره واقعه» از سوی انجمن های علمی - دانشجویی دانشکده علوم قرآنی آمل و دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با ارائه سمیه آزاددل، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، نقادی سیده صدیقه سلیمان پور، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده علوم قرآنی آمل و دبیر علمی زینب السادات حسینی، دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه مازندران به صورت زنده و به مدت 90 دقیقه در سامانه ادوب کانکت با حضور دانشجویان قرآنی برگزار شد.

در ابتدای این نشست سمیه آزاددل، به معرفی کتاب «بررسی تطبیقی مفردات منتخب سوره واقعه» پرداخت و گفت: کلید نگارش این کتاب از سال 94 زده شد و در سال 96 با نگارش مقاله «مفهوم شناسی واژه نُزُلم» که در همایش ملی نقد زبان شناختی ترجمه‌های معاصر فارسی قرآن کریم پذیرفته شده و نیز با نگارش مقاله ژورنالی «بررسی تطبیقی وجوه معنایی و کاربردهای مصداقی واژه نُزُل» ادامه یافت و در سال 98 کتاب مذکور به چاپ رسید که به عنوان کتاب برتر در بخش دانشجویی کارشناسی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در سال 99 انتخاب شد.

وی گفت: در نگارش این کتاب، از دو تفسیر شیعی «المیزان» و «مجمع البیان» و دو تفسیر اهل سنت «الکشاف» و «التحریر و التنویر» و همچنین 15 کتاب لغت استفاده و 10 واژه منتخب سوره واقعه بررسی شد. در تحلیل این واژه ها ابتدا به کتب لغت مراجعه شد که از نظر لغوی چه معنایی دارند و سپس مفهوم این 10 واژه در چهار تفسیر منتخب مورد بررسی قرار گرفت.

آزاددل افزود: از بین چهار کتب تفسیری که در این پژوهش به شرح نظرات آن‌ها در واژگان سوره واقعه پرداخته شد، دو تفسیر «مجمع البیان» طبرسی و «التحریر و التنویر» ابن عاشور در بیشتر موارد به شکل دقیق‌تری به شرح معنای واژه پرداختند و همچنین از میان کتب لغتی که از آن‌ها بهره گرفته شد، دو کتاب «مفردات» راغب و «التحقیق» مصطفوی به شرح همه واژگان مورد بررسی سوره واقعه پرداخته‌اند.

همچنین در بخش دیگری از این نشست سیده صدیقه سلیمانپور، به عنوان ناقد نشست به بیان نظرات خود پرداخت و گفت: از جمله محاسن کتاب فوق آن است که محقق از دوره کارشناسی تحقیق و پژوهش خود را در این زمینه آغاز کرده و در نهایت پروژه مذکور را به کتاب تبدیل نموده است. عنوان کتاب با توجه به محدوده مشخص پژوهش، مناسب بود. از نقدهای بارزی که در نگاه اول بر کتاب وارد است از لحاظ ساختاری است؛ یعنی از تفاوت چندانی بین کتاب و پایان‌نامه دیده نمی‌شود؛ درحالی که باید چهارچوب و اسلوب نگارش کتاب رعایت می‌شد. سؤالی که وجود دارد این است که چرا با توجه به عنوان کتاب که انتظار می‌رفت واژگان بیش‌تری کار شود، تنها 10 واژه انتخاب شد؟ معیار و میزان انتخاب 10 واژه بر چه اساس و اصولی بود؟

وی در ادامه به نقد صوری و نگارشی کتاب اشاره کرده و افزود: طرح روی جلد کتاب با محتوای آن همخوانی نداشته و مخاطب را در همان راستا همراهی نمی‌کند. همچنین بهتر بود عناوین 10 واژه منتخب در فهرست مطالب کتاب درج شود. آوردن بخشی از پروپزال( چکیده، سؤال اصلی و فرعی، بیان مسئله) وجود برخی اشکالات تایپی و نگارشی، تکرار و دوباره‌گویی برخی عبارات، اطناب کلام و استفاده نا به جا از علائم نگارشی در بعضی جملات، از دیگر نقدهایی است که بر کتاب مذکور وارد است.

سلیمانپور سپس به نقد محتوایی کتاب پرداخت و اظهار کرد: با توجه به عنوان کتاب، قرار بود مفردات سوره واقعه بررسی شود اما حدود 100 صفحه ابتدایی کتاب، به مباحث مقدمه، پیش‌زمینه، حواشی و توضیح واضحات اختصاص داده شد؛ مباحث اصلی شامل صفحات کمتری شد. در بررسی لغوی، عین عبارات نویسندگان مختلف ذکر شده و تحلیل نگارنده کمتر مشاهده می شود. همچنین نتیجه‌گیری پایان کتاب به صورت خلاصه بیان شده که بهتر بود، مفصل‌تر بیان می‌شد، چرا که نشان‌دهنده عملکرد و یافته‌های محقق در طول مسیر تحقیق است.

بر اساس این گزارش در پایان این نشست دبیر نشست؛ زینب‌السادات حسینی خلاصه‌ای از مباحث را بیان و تصریح کرد: از جمله نقدهایی که بر کتاب «بررسی تطبیقی مفردات منتخب سوره واقعه وارد است ذکر پروپوزال در ابتدای کتاب، تکرار برخی تعاریف، وجود برخی اشکالات نگارشی بوده و نیز بهتر است پس از بیان نظرات لغویان و مفسران، نقاط افتراق و اشتراک این دیدگاه‌ها بیان شود که توجه به سیاق آیات، به ارائه تحلیل بهتر کمک خواهد نمود. همچنین استفاده از مجمع البیان و الکشاف که از تفاسیر قدیمی محسوب می‌شود و تفسیر المیزان و التحریر و التنویر به عنوان تفاسیر معاصر، از نقاط مثبت این کتاب شمرده می‌شود.

در پایان این نشست علمی دانشجویانی که به صورت مجازی حضور یافته بودند سؤالات خود را مطرح کردند. این نشست شامگاه پنج شنبه نهم اردیبشهت ماه برگزار شد.