نقش امام رضا(ع) در پایه‌گذاری تمدن اسلامی؛ از مقابله با فلسفه غرب تا اعزام شاگردان مبلّغ

 

حجت‌الاسلام والمسلمین الجبوری در این گفت‌وگو، ضمن تبریک سالروز میلاد با سعادت امام رضا(ع)، درباره سیره تقریبی حضرت ثامن‌الحجج‌(ع) اظهار کرد: زندگی امام رضا(ع) با ظهور مذاهب اسلامی در دولت بنی‌عباس و حمایت آنها از این مذاهب همراه بود. نقش امام(ع) در وهله اول این بود که با وجود حمله افکار و اندیشه‌های الحادی و فلسفه‌های تازه وارد، هویت اسلامی را از نابودی حفظ فرماید و در مرحله دوم، از قرآن کریم و سنت ناب نبوی در برابر تحریف افراد منحرف محافظت کند.  

الجبوری در ادامه افزود: نقش سوم، ایستادگی امام رضا(ع) در برابر توطئه خلفا و پادشاهانی که سعی در ایجاد تفرقه بین مذاهب اسلامی داشتند و چهارم، افشای دسیسه‌های آنها علیه امت اسلامی بود. پنجمین نقش ایشان نیز حفظ پاکی اسلام و مبارزه با فرقه‌گرایی و نژادپرستی و قوم‌گرایی به شمار می‌رفت.
 
وی در پاسخ به سؤالی در خصوص روش‌های ارتباط امام رضا(ع) با پیروان سایر ادیان و مذاهب توضیح داد: روش امام رضا(ع) در تعامل با پیروان دیگر ادیان و مذاهب، روش قرآنی و هدایتگری نبوی بود و طبق آیه شریفه «ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ * وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ: [مردم را] با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن، و با آنان به نيكوترين شيوه به بحث [و مجادله] بپرداز»(سوره نحل/125) با آنها رفتار می‌کرد. به طوری که در مقابل دلیل و حجت آنها، حجت و برهان می‌آورد تا طرف مقابل را قانع سازد. شواهدی نیز درباره مناظره‌های بسیار میان امام رضا(ع) و پیروان دیگر ادیان و مذاهب مانند جاثلیق نصرانی و افراد یهودی، صابئی، مجوس و دیگر افراد وجود دارد که به حقانیت امام رضا(ع) اعتراف می‌کنند.
 

الجبوری افزود: در «اعلام الوری» از اباصلت عبدالسلام بن صالح الهروی روایت شده است که گفت: «کسی را عالم‌تر از علی بن موسی‌الرضا(ع) ندیدم و عالمی را ندیدم مگر اینکه همانند من [در مورد ایشان] شهادت داده است». مأمون در جلسه‌ای شماری از علمای ادیان، فقها و متکلمان را جمع کرد و امام رضا(ع) بر همه آنها پیروز شد تا جایی که هیچ کس باقی نمانده بود که به فضیلت امام رضا(ع) و کمبود علم خود اقرار و اعتراف کند.
 

 

مسئول انجمن تقریب مذاهب استرالیا در خصوص شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام رضا(ع) و درس‌های سیره آن حضرت گفت: در عصر امام رضا(ع) شاهد تنش‌های بسیاری هستیم، انقلاب‌های علوی و حسنی از گوشه‌ و کنار سرزمین اسلامی آن زمان بروز می‌کردند، با این وجود امام رضا(ع) با شمشیر با آنها مقابله نکرد بلکه با علم و به دست آوردن قلب‌های مردم با آنها روبه‌رو می‌شد چرا که دارای جایگاه آشکار علمی و معنوی بود. از سوی دیگر انقلاب‌ها را به شکل غیرمستقیم حمایت می‌کرد و دروغ‌های خلافت را برای مردم فاش و مشروعیت خلافت را از آنها سلب می‌کرد و مسئله امامت را برای اهل بیت(ع) اثبات می‌فرمود.
 
وی ادامه داد: در زمینه مسائل اجتماعی نیز امام رضا(ع) با انحرافات اخلاقی بنی‌عباس که عمداً در جامعه انتشار می‌دادند، مانند ظلم و فساد و دیگر انحرافات مبارزه می‌کرد و همچنین ایمان شیعیان را تقویت می‌فرمود و مشکلات آنها را حل می‌کرد.
 
این روحانی شیعه عراقی در زمینه دروسی که می‌توان از زندگی امام رضا(ع) گرفت، بیان داشت: دروسی را که از زندگی ایشان باید آموخت اینگونه می‌توان برشمرد: نخست، افشای خلافت دروغین و سلب مشروعیت خلفا، دوم: رفتار حکیمانه در مقابله با حکومت و مخالفت با آنان و سوم: حفظ هویت اسلامی در مقابل موج انحرافات اخلاقی و فساد اجتماعی.
 
مسئول حسینیه و مؤسسه بیت‌الزهراء(س) در استرالیا، درباره نقش امام رضا(ع) در پایه‌گذاری تمدن اسلامی افزود: امام رضا(ع) پایه‌های تمدن اسلامی را در سطوح مختلفی از جمله نشر علوم مختلف، مقابله با فلسفه غرب و تشکیک عقاید اسلامی، مقابله با فرقه مرجئه، تربیت شاگردان در علوم مختلف، اعزام اصحاب خود برای تبلیغ و دفاع و حفاظت از امت اسلامی در مناطق مختلف پایه‌گذاری کرد.

روش‌های امام رضا(ع) برای اثبات امامت

الجبوری در خصوص نقش و تأثیر امام رضا(ع) در بالا بردن جایگاه امامت و مذهب شیعه نیز توضیح داد: حفظ مذهب شیعه از تفرقه و چند دستگی از اقدامات امام رضا(ع) بود چرا که فرقه‌های ضاله چون اسماعیلیه، واقفیه و غیره، موجودیت شیعه را با تفرقه، چند دستگی و دوری از خط اصیل امامت تهدید می‌کردند. بنابراین نقش امام رضا(ع) حفظ خط امامت و دفاع از آن با هر روش ممکن از جمله روش علمی، اجتماعی، سیاسی و ... بود.
 
وی در ادامه اظهار کرد: امام رضا(ع) به طرق مختلف مسئله امامت را به صورت آشکار در میان جامعه شیعیان اثبات می‌کرد چرا که برخی فرقه‌های جدا شده از مذهب تشیع، درباره این مذهب تشکیک وارد می‌کردند.

 

کارشناس دینی مقیم استرالیا افزود: راه‌هایی که امام رضا(ع) از آن طریق به اثبات امامت در مذهب شیعه می‌پرداخت، عبارت بود از: ارائه جنبه علمی در عرصه‌های مختلفی که زمینه شک و تردید در میان شیعیان و اهل سنت را به وجود می‌آورد، گسترش روحیه علمی و پشتکار در میان جامعه شیعیان و تشویق آنها به ورود در منصب‌های دولتی و اجتماعی، و همچنین ایجاد همبستگی میان شیعیان؛ تا هیچ حکومت یا فردی نتواند در میان آنها تفرقه ایجاد کند.
 
این عالم عراقی در پایان اظهار کرد که اینها گوشه‌ای از دریای بیکران فضائل نبوت و امامت بود چرا که این فضائل را نمی‌توان برشمرد.
 
گفت‌وگو: جواد پارسامهر