به‌کارگیری قرائت احسن به جای تلاوت احسن منصفانه‌تر است / استفاده از الحان غیرعربی به بهانه نوآوری + فیلم

به گزارش ایکنا، برنامه زنده گفت‌و‌گوی جمعه اخبار قرآنی امروز، 25 تیرماه با حضور منصور قصری‌زاده، قاری بین‌المللی و حافظ کل قرآن با موضوع «تلاوت احسن، مصادیق آن و موفقیت جامعه قرآنی و رسانه‌های قرآنی در اجرا و ترویج آن» از آنتن شبکه قرآن و معارف سیما پخش شد.

وی با اشاره به تفاوت تلاوت با قرائت قرآن اظهار کرد: مبنای قرائت، عمومی‌تر است، چرا که قرائت، خواندن بدون توجه به معنا و تدبر در آیات است، اما تلاوت، همراه با درک معانی و توجه به تدبر در باطن کلام وحی است. پس در بحث قرائت قرآن، الزاماً قاری به معنا توجه نمی‌کند.

قصری‌زاده با تأکید بر اینکه معنای حقیقی تلاوت هرگز برای ما قاریان میسر نخواهد بود، چراکه شأنیست که تنها اهل‌بیت(ع) به آن دست پیدا می‌کنند، اضافه کرد: هر فردی نمی‌تواند، بگوید من تالی قرآن هستم به مانند خواندن نماز و اقامه نماز؛ که این دو مقوله نیز جداست، نماز خواندن در حد رفع تکلیف است، اما گاهی فردی فرهنگ نماز را ایجاد می‌کند «أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» و به دنبال آن «تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ» مد نظر است. در نتیجه تلاوت و قرائت را به یک معنا گرفتن، اشتباه است.

این مدرس قرآن ادامه داد: البته به اندازه‌ای که ما قاریان، رفتارمان را به کلام الله و فرامین معصومین نزدیک کنیم از آن بهره‌مند خواهیم شد و در روایت آمده است «رُبَّ تالِ القرآنِ و القرآنُ يَلعَنُهُ» که مراد فردی است که قرآن را می‌خواند، اما عمل به قرآن ندارد. بنابر این توجه کردن به صفات باطنی و متصف شدن به آن مهم است. به کار بردن قرائت احسن به جای تلاوت احسن، منصفانه‌تر است تا ما انسان‌های عادی بتوانیم خودمان را به رفتار تالیان قرآن نزدیک کنیم.

قصری‌زاده درباره وضعیت قرائت قرآن و اینکه چه میزبان با مطالبات مقام معظم رهبری در این عرصه فاصله داریم؟ بیان کرد: قطعاً در سال‌های اخیر سطح تلاوت و قرائت قرآن پیشرفت کرده است و تأکید معظم له بر قرائت قرآن است، موضوعی که آیات و سیره معصومین بارها و بارها تأکید دارند، برخلاف عقیده برخی که فکر می‌کنند، خواندن بدون تدبر قرآن، خیری در آن نیست، چنانکه امام خمینی(ره) نیز به حاج احمدآقا بر مداومت قرائت قرآن تأکید داشتند. بدانیم که اگر فکر می‌کنیم خیری در صرف قرائت کلمات عربی قرآن نیست، این از وسوسه‌های شیطان است.

این قاری بین‌المللی با تأکید بر اینکه درست است خواندن کتاب خالق که دربردارنده محتوای پیام خالق است، خیر است، اما این موضوع کفایت نمی‌کند، اظهار کرد: چنانکه رهبر معظم انقلاب نیز تأکید کردند قرائت قرآن مثل سر در عمارت مجلل است، فردی که ظاهر آن را می‌بیند، مقدمه‌ای می‌شود، برای گرایش به باطن و داخل آن. قاریان جوان تلاوت‌های زیبایی دارند که بعضا زمینه گرایش مردم را به سمت قرائت قرآن فراهم می‌کنند، اما این کافی نیست، بلکه در مرحله بعد باید زمینه توجه به معانی آیات فراهم شود و اینکه در مقام عمل چگونه سعی کرده‌ایم، آموزه‌های قرآنی را عملیاتی کنیم.

بایدها و نبایدها رعایت شود

مدیر رادیو قرآن با تأکید بر اینکه باید به قاریان توجه داده شود که به چه میزان می‌توانند از هنر قرائت قرآن در اجراهای خود استفاده کنند، اضافه کرد: هر چیزی چارچوب دارد و اینکه تا چه حد می‌توان از موسیقی قرآن استفاده کنیم، مهم است. باید توجه داده شود که اگر قرائت قرآن می‌کنیم، ویژگی صوت و لحن حدودی دارد، چنانکه بعضاً شاهد لحن‌های غیر قرآنی و غیر عربی تحت عنوان نوآوری از سوی قاریان هستیم که این خطرناک است. قرآن را باید با لحن عربی خواند، بهترین مبتهلان مصری چون استادان نقشبندی، غلوش و طوخی کارهای تنغیمی و فرازها و فرودهایی را در اناشید و ابتهال‌ها به کار می‌بندند، اما در قرائت قرآنشان به دلیل حفظ شأن کلام الله از آن استفاده نمی‌کنند. لذا لازم است تا بایدها و نبایدها در قرائت قرآن رعایت شود و این نیازمند وجود استادی عالم و عامل است تا به قاری این موضوع را متذکر شود.

این مدرس قرآن با اشاره به اینکه در زمینه قرائت و تلاوت قرآن یکی بحث متن قرآن و دیگری بحث فنی و صوت آن مطرح است، ادامه داد: متن و محتوای قرآن که تغییر نمی‌کند و این از اعجاز کلام الله است که با عبور بیش از 1400 سال از نزول آن، محتوا هنوز تازه است، اما خطر در بحث فنی و صوت است. در بحث تنغیم و موسیقایی باید شأن قرآن حفظ شود. چرا قرائت قاریان مصری متقدم چون استادان رفعت، عبدالباسط، مصطفی اسماعیل، کامل یوسف و... کهنه نمی‌شود؟ چون چارچوب و عوامل را رعایت می‌کردند.

به گزارش ایکنا، قصری‌زاده درباره فعالیت رادیو قرآن در این عرصه گفت: نباید از فعالیت‌هایی که انجام می‌دهیم، راضی بود، چون این رضایت، موجب توقف ما در حرکت می‌شود. تلاشمان در این عرصه خوب بوده است، اما با قله فاصله داریم، باید وضعیت موجود را آسیب‌شناسی کرده و سعی کنیم به وضع مطلوب برسیم.

رادیوهای ترتیل و تلاوت در خدمت قله‌های قرائت

مدیر رادیو قرآن و رادیوهای ترتیل و تلاوت افزود: در رادیو قرآن به قرائت قرآن از دیدگاه قرائت عمومی و همگانی و قرائت تخصصی نگاه کردیم. در بحث قرائت تخصصی که کانال رادیو ترتیل و تلاوت با گلچینی از تلاوت‌ها در خدمت مخاطبان خاص است و حتی در ساعاتی از برنامه‌های رادیو قرآن نیز چون تلاوت‌های اذانگاهی، پایان شب و صبح نیز تلاوت‌های کامل پخش می‌شود. اما باید توجه کنیم که معرفی قله‌های قرائت و قهرمانان قرآنی که رهبر معظم انقلاب نیز به آن تأکید داشته‌اند، دامنه‌ای دارد که این دامنه همان عموم مردم هستند، اگر به آن توجه نکنیم به آن قله نخواهیم رسید.

قصری‌زاده با اشاره به اینکه چرا در یک جمع خانوادگی فردی که می‌تواند قرائت ساده و درست از قرآن داشته باشد، اما خجالت می‌کشد و نمی‌خواند، گفت: این به دلیل فاصله زیادی است که میان دامنه با قله ایجاد کردیم. بلکه در رادیو قرآن نیز این زمینه را برای عموم در هر سطحی هستند، فراهم کردیم تا به قرائت قرآن بپردازند. تلاوت‌های علامه طباطبایی و شهید سلیمانی چرا ماندگار هستند؟ شاید از لحاظ فنی هم مواردی را رعایت نکرده باشند، چون سعی کرده‌اند، عمل به قرآن را در رفتار، اعمال و منش خود نشان دهند.

یادآوری می‌شود، گفت‌وگوی جمعه اخبار قرآنی هر هفته به صورت زنده، حول یکی از موضوعات قرآنی و دینی با اجراوکارشناسی مهدی قصری‌زاده از آنتن شبکه قرآن و معارف سیما پخش می‌شود.