تفاوت حکومت غدیری با حکومت سقیفه‌ای چیست؟
حجت‌الاسلام والمسلمین هادی سروش ضمن تبیین ویژگی‌های حکومت و جامعه غدیری بیان کرد: حکومت غدیری، جامعه غدیری، زمامداری غدیری و حکمرانی غدیری آن است که بر اساس محبت خود را نشان می‌دهد و هرکجا دیدید حکومتی داعیه اسلام دارد و محبت هم دارد، اسلامی و غدیری است، اما اگر چنین نباشد سقیفه‌ای است.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین هادی سروش، از اساتید حوزه علمیه، شب گذشته، 6 مرداد در نشستی که از طریق صفحه اینستاگرام خود برگزار کرد، به طرح در زمینه مسائلی پیرامون غدیر از جمله ویژگی‌های جامعه و حکومت غدیری پرداخت که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛
رسول خدا(ص) فرمود افضل و والاترین اعیاد امت من، غدیر خم است. طبری و سیوطی، دو عالم بزرگ اهل سنت و مورد اعتماد، مدعی هستند که حدیث غدیر که پیامبر(ص)، امام علی(ع) را به عنوان وصی خود معرفی فرمود، متواتر است؛ یعنی حدیثی که هیچ وقت مورد شبهه و شک واقع نمی‌شود. بنابراین این دو عالم بزرگ جریان غدیر را متواتر می‌دانند. ابن اثیر از عالمان قابل اعتماد اهل سنت نیز می‌گوید در سنه 253 هجری، در بغداد در شب عید غدیر خم به دستور خلیفه که خلیفه بنی‌عباس بوده، شهر را زیبا کردند و مردم آزادانه در شب عید غدیر به جشن در بغداد می‌پرداختند و این منحصر به یکسال هم نبوده است. این نگاه حدیثی و تاریخی برادران اهل سنت به جریان غدیر خم است.
غدیر در سیره اهل بیت(ع)
غدیر، در سیره ائمه(ع) ما نیز قابل توجه است. مرحوم علامه سیدشرف الدین عاملی در المراجعات می‌گوید ائمه اطهار(ع) در روز عید غدیر خم در منزل می‌نشستند و افرادی از شیعیان به زیارت ایشان می‌آمدند و به محضر ایشان تبریک می‌گفتند. امام هشتم(ع) نیز فرمودند در روز عید غدیر به هر مقدار که می‌توانید اطعام دهید و آنها را مهمان کنید.
کمیت اسدی، از شاعران خوب شیعه، قصیده‌ای به نام قصیده عینیه گفت که شعری دارد و می‌گوید: درختی و کنار درختی و روز غدیر خمی، پیامبری بود و وصی خود را علنی فرمود و چه خوب بود اگر امت تبعیت می‌کردند. امام باقر(ع)، وقتی این بیت را شنیدند، به او گفتند روح‌القدس بر زبان تو جاری شده است. ابوالفتوح رازی نیز در جلد چهارم تفسیر خود این قصیده را می‌آورد و می‌گوید بعد از اینکه کمیت این قصیده را گفت، امام علی(ع) را در عالم خواب دید که وقتی این بیت را خواند، حضرت(ع) به او فرمودند این بیت را اضافه کن که در روزگار، مانند روز عید غدیر دیده نشده است و مانند غدیر خم هم دیده نشد که حق من را از من بگیرند. این خلاصه‌ای از مطلب اول در مورد غدیر بود.
اما غدیر است و نام امام علی(ع). باید ببینیم علی(ع) کیست. اگر دریاها مرکب شود، فضائل علی تمام نمی‌شود، اما آب دریا که مرکب بود و نوشته می‌شد، تمام خواهد شد. در اینجا به یک روایت اشاره می‌کنم که در اصول کافی نقل شده است. وقتی از امام باقر(ع) سوال کردند که نهر عظیم در قرآن به چه معنا است، امام(ع) در پاسخ فرمودند: مراد پیامبر(ص) است و سپس فرمودند خداوند این نهر را به پیامبر(ص) عنایت کرده که علم لدنی است که خدا در انحصار برخی از بندگان خاص الخاص خود قرار می‌دهد. خدا این را به پیامبر(ص) داد و ایشان نیز به وجود مبارک امام علی(ع) دادند.
فردی این بیان امام باقر(ع) را شنید و گفت آیا امیرالمومنین(ع) از انبیای دیگر بالاتر است که این علم لدنی مخصوص پیامبر(ص) و امام علی(ع) است؟ امام باقر(ع) فرمود: خدا اراده فرموده که چنین شود و چنین شده است و من دارم به شما می‌گویم علم اختصاصی را خداوند به پیامبر(ص) و امام علی(ع) عنایت فرموده است و آیا بعد از شنیدن این سخن باز هم جای سوال دارد که بپرسید آیا علی(ع) بالاتر است یا انبیای دیگر؟ اگر رتبه انبیا(ع) مانند رتبه علی(ع) بود، آن علم را آنها نیز داشتند.
اینها بیانگر فضیلت امام علی(ع) است و امام مجتبی(ع) نیز در شب 21 ماه رمضان پس از شهادت امام علی(ع) فرمودند: امشب مردی از میان ما رفت و سفر کرد که قبلی‌ها و بعدی‌ها به او نمی‌رسند. این مقام باعظمت امام علی(ع) است.
شیعه غدیری چه کسی است؟
مطلب سوم در مورد شیعه غدیری است. گاهی اوقات در برخی از تصاویری که در فضای مجازی هم دیده می‌شود، می‌نویسند من غدیری‌ام. اما شیعه غدیری کیست؟ چون غدیر یک تاریخ نبود، بلکه یک اعتقاد و معیار است و غدیر یعنی امامت. آیا کسی که فضائل امام علی(ع) را می‌گوید و در مورد علی(ع) صحبت می‌کند غدیری است؟ بله. اما غدیری کامل نیست. استاد مطهری، نوشته‌اند که فضیلت‌گویی از امام علی(ع)، امروزه ملاک نیست و چه‌بسا اگر بنی‌امیه نیز امروز بودند از فضائل علی(,) می‌نوشتند. پس امروز غدیری بودن به چیز دیگری است و غدیری بودن به این است که نهج‌البلاغه بخوانیم و بفهمیم. اگر به ما بگویند یک خط یا یک عنوان از نهج البلاغه بگویید، چه چیزی بلدیم که مطرح کنیم؟
شیعه غدیری، شیعه نهج‌البلاغه است. امام راحل سخن زیبایی دارند و آن اینکه نهج البلاغه نازله روح علی(ع) است. یعنی شما وقتی می‌خواهید شخصیت بی‌نهایت علی(ع) را پایین بیاورید و مکتوب کنید و به نوشته درآورید و بتوانید آن را بخوانید، می‌شود نهج البلاغه. ما چقدر با این نازله و رتبه پایین از روح ملکوتی علی(ع) ارتباط برقرار می‌کنیم؟ سفارش می‌کنم که نهج البلاغه را بخوانید. این روزها ترجمه‌های ساده و خوبی در دسترس است و در فضای مجازی هم موجود است و شیعه امام علی(ع) شیعه‌ای است که با نهج‌البلاغه در تماس است.
اما شیعه‌ای که در نهج البلاغه مطرح شده کیست؟ در خطبه 167 آمده است: آنهایی در مسیر غدیر هستند و مسلک علی(ع) را دارند که هرکجا خیری می‌بینند به آن گرایش پیدا می‌کنند و هر کجا بدی می‌بینند از آن فاصله می‌گیرند. اینها شیعه علی(ع) هستند. امروز چند شیعه این چنینی وجود دارد؟ اگر غدیری نباشیم به تعبیر آیت‌الله جوادی سقیفه‌ای می‌شویم. زبان و حرف و شعار را باید کنار بگذاریم. فضیلت‌گویی معیار غدیری بودن نیست، بلکه شیعه غدیری کسی است که در هر کجای زندگی، نقطه مثبت دید به آن جذب می‌شود و هر کجا نقطه منفی دید از آن فاصله می‌گیرد.
مختصات حکومت و جامعه غدیری
اما مطلب چهارم بحث بنده، حکومت و جامعه غدیری است. در این زمینه هم باید به نهج البلاغه مراجعه کنیم. امام علی(ع) در خطبه 198 فرمودند: حکومتی که اسلام را پیاده کند غدیری است. اما پرسش این است که مشخصه این حکومت اسلامی چیست؟ چون بسیاری از حکومت‌ها مدعی هستند. امام(ع) فرمودند اسلام دینی است که خدا پایههای این دین را براساس محبت و براساس مهروزی قرار داد. حکومت غدیری، جامعه غدیری، زمامداری غدیری و حکمرانی غدیری آن است که بر اساس محبت خود را نشان می‌دهد و هرکجا دیدید حکومتی داعیه اسلام دارد و محبت هم دارد، اسلامی و غدیری است، اما اگر چنین نباشد سقیفه‌ای است.
امام صادق(ع) فرمودند امارت و حکمرانی بنی‌امیه بر زورگویی و شمشیر و تکبر بود اما امامت ما با رفاقت و انس و وقار است. امامت ما براساس یک تیزبینی و ارتباط بسیار دوستانه با همدیگر است و بر اساس دوری از گناه و تلاش است. مگر با اسم و حرف می‌شود چیزی را ثابت کرد؟ خیر. اگر می‌خواهیم حکومت و جامعه ما غدیری باشد باید بدانیم که پایه آن باید محبت باشد. اگر در جهان اسلام این محبت که امام علی(ع) فرمود حکمفرما بود آیا می‌شنیدید که مسلمانی مسیحی یا بهایی شود؟ بنابراین جامعه غدیری جامعه‌ای است که اساس آن محبت و دوستی است.
الغدیر و وحدت اسلامی
اما مطلب پایانی این جلسه در باب علامه امینی است. نام علامه امینی را همه ما شنیده‌ایم و کتاب الغدیر از مفاخر شیعه است. امسال دیدم که در فضای مجازی برخی از خبرهایی مطرح شد که نسبت به این مرد بزرگ قدرناشناسی می‌شود. علامه امینی 11 جلد الغدیر نوشته و می‌گوید سال‌ها که در نجف بودم، یک شبی در حرم امام علی(ع) وارد شدم و به مولا عرض کردم سال‌ها است محضر شما هستم، یک کاری را شما به من محول کنید تا انجام دهم. علامه می‌گوید وقتی از حرم بیرون آمدم به ذهنم خطور کرد که در مورد غدیر خم کتابی بنویسم و ثابت کنم که این جریان اتفاق افتاده است و شروع کرد به نوشتن الغدیر.
نقل است که ایشان 10 هزار کتاب را خواند و صد هزار کتاب را برای تالیف الغدیر دید و به آنها مراجعه کرد. در روزگای که ابتدای نوشتن الغدیر و چاپ‌های اولیه بود، یک جوی در برخی از حوزه‌ها پیش آمد که این کتاب وحدت را به هم می‌زند؛ لذا برخی مطالب که گفته شده ناظر به این موضوع است، اما همین تخیلی که پیش آمد نیز به زودی رفع شد.
شهید مطهری می‌گوید: گمان می‌رفت که الغدیر برخلاف وحدت اسلامی است و علامه مخالف این تز است؛ مانند بسیاری دیگر اما کتاب الغدیر نشان می‌دهد که ایشان طرفدار این تز هستند و برخلاف آن عمل نکردند. طرفداری از وحدت اسلامی ایجاب نمی‌کند که حقایق کتمان شود، آنچه ایجاب می‌کند اولا توحید صفوف در برابر دشمن و حفظ زبان از دشنام است که در الغدیر رعایت شده است. بسیاری از علمای روشنفکر اهل سنت الغدیر را موثر در رفع اختلاف‌ها دانسته‌اند؛ اولا از این حیث که سوءتفاهم‌ها را رفع می‌کند و ثانیا معرف خوبی نسبت به امیرالمومنین(ع) است. این بیان استاد مطهری در رابطه با علامه امینی و کتاب الغدیر بود. بنابراین اگر در این روزها نوشته‌ای علیه این کتاب و نویسنده‌اش دیدید با این فرمایش استاد مسئله قابل پاسخگویی است.
انتهای پیام
