اساس حرکت امام حسین(ع) مبتنی بر شفافیت بود / غبارآلود کردن فضا؛ منطق یزیدیان در مقابل حق
رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه اولویت‌دارترین مسئله امام حسین(ع) در قیام عاشورا مسئله شفافیت است، گفت: در حالی که راهبرد دشمن جنگ روانی و غبارآلود کردن فضا بود، تنها رویکرد و راهبرد مهم ایشان شفاف کردن جبهه حق و باطل، افشای ماهیت واقعی باطل و تبیین وظایف عوام و خواص برای جبهه‌گیری مشخص در بین این دو خط بود.
حجتالاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی، رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره مسئله شفافیت و صراحت با مردم به منزله یکی از مهمترین درس‌های نهضت امام حسین(ع) برای حکمرانی امروز در کشور گفت: شفافیت در عصر حاضر به منزله یک مسئله مرهون نظام بوروکراسی است که این نظام در فضاهای خلأ امکان سواستفاده را فراهم می کند.
وی افزود: در فضاهای حاکمیتی عده‌ای دنبال شفافیت نیستند زیرا در چنین فضایی نمی‌توان مردم را فریب داد یا کارهای خلاف قانون انجام داد. لذا شفافیت در دوران امروز پیامد فساد اداری و اقتصادی حکومتها و گره های ناشی از بوروکراسی است. در فضای شفاف با وجود آنکه امکان فساد و تخلف وجود دارد، اما در عمل این امکان به حداقل خود می‌رسد زیرا هزینه تخلف بالا رفته و در معرض دید افکار عمومی قرار می‌گیرد.
شفافیت؛ اولویت‌دارترین مسئله امام حسین(ع) در قیام عاشورا
ایزدهی اظهار کرد: بعد دیگر شفافیت، صراحت است که متفاوت با شفافیت ساختاری است. صراحت به معنای این است که انسان بخواهد مراد خود را تبیین کند و این مراد هم معلوم باشد. گاهی اوقات افراد مراد نهایی خود را نمی‌دانند و لذا نمی‌توانند آن را شفاف مطرح کنند یا اینکه مراد نهایی به نفع مردم نیست و سعی می‌کنند تنها بخشی از واقعیت را بیان کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: این دو عنصر؛ شفافیت و صراحت، در عصر امام حسین(ع) به خوبی مشخص است و شاید اولویت‌دارترین مسئله امام حسین(ع) در قیام عاشورا مسئله شفافیت است. در واقع اولویت اول امام حسین(ع) جنگ نیست. امام حسین(ع) از دو جهت می‌خواهند صحنه را شفاف کنند. اول اینکه امام هدف مشخص با مخاطبان فراگیر دارند. امام حسین(ع) نه می‌خواهد کسی را بفریبد و نه اینکه واقعیت را نمی‌داند؛ امام هم هدف خود را می داند و هم می خواهد مردم را به سمت این منطق شفاف هدایت کند و لذا همه واقعیت را به آنها می گوید. به همین دلیل از همان ابتدا به کسانی که می‌خواهند با ایشان همراه شوند تبعات احتمالی این همراهی مانند جنگ و شهادت را شفاف بیان کردند.
وی ادامه داد: دوم اینکه امام حسین(ع) شفاف برای مردم تبیین کردند که هدف قیام ایشان مسئله حکومت نیست بلکه اگر به رسیدن به حکومت هم منجر شود به خاطر اهداف و غایاتی است که به وسیله حکومت میسر می شود. به عبارتی حرکت امام حسین(ع) دارای یک منطق دینی و فرهنگی است و دعوای خانوادگی و قبیله ای نیست و دعوا بر سر ارزش‌هایی است که از بین رفته و ضد ارزش‌ها حاکم شده و این ارزش‌ها باید احیا شوند و نامه های امام به مردم بصره و کوفه حکایت از این امر دارد.
ایزدهی ابراز کرد: حتی امام در زمان حج بدین خاطر وارد مکه می شوند که افراد زیادی در آنجا حاضر هستند و می تواند برای مردم سخنرانی و آنها را اقناع کند و مباحث فراگیری را با نخبگان و توده‌های مردم رد و بدل سازد.
راهبرد دشمن در مقابل شفاف سازی امام حسین(ع) چه بود؟
وی اظهار کرد: جنبه دیگر شفافیت در حرکت امام حسین(ع) این است که ایشان به صورت صریح ماهیت پنهانی یزید و خلافت او را به مردم مطرح می کنند و او را فردی شرابخوار، فاسق و غاصب مقام خلافت به جامعه معرفی می کنند و امام به طور عملی ماهیت واقعی رژیم حاکم را شفاف می کنند و به مردم عهدنامه معاویه و امام حسن(ع) را یادآوری می کنند که بنا بود معاویه کسی را جانشین خود معرفی نکند و لذا از این طریق بر عدم مشروعیت یزید تأکید می کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: بنابراین منطق امام حسین(ع) از آغاز تا پایان نهضت در روز عاشورا شفاف و برای خود ایشان، مخاطبان و دشمنان معلوم است و در عین حال اهداف و غایات را به طور مشخص و شفاف ارائه می‌کنند تا مردم برمبنای اصل اختیار و انتخاب به این حرکت بپیوندند.
آشکار نشدن حق از باطل؛ مشکل عصر سیدالشهدا(ع)
وی تصریح کرد: در این فضا به طور طبیعی دشمن در قبال منطق شفافیت امام حسین(ع) منطق پنهانکاری و آشفته‌سازی و غبارآلود کردن فضا را در پیش می گیرد و مردم را با یک لشکر خیالی که از شام می آید، می فریبد و یا عبیدالله بن زیاد مخفیانه در قالب امام حسین(ع) وارد کوفه می شود و مردم فریب این حرکت را می خورند. اگر آن زمان مردم از خالی بودن دست یزید در فرستادن لشکر به کوفه و ناتوانی عبیدالله از معارضه با طرفداران امام حسین(ع) مطلع بودند این اتفاق نمی‌افتاد. به عبارتی اگر صحنه حق و باطل کاملا شفاف بود مردم فریفته نمی شدند.
وی با بیان اینکه مشکل عصر امام حسین(ع) جنگ روانی و غبارآلود کردن فضا توسط سپاه یزید و آشکار نشدن حق از باطل پیش چشم مردم بود، گفت: این باعث شد که اغلب مردم در حالت شک، ابهام و تردید باقی بمانند و از اطراف امام حسین(ع) دور شوند. این در حالی بود که تنها رویکرد و راهبرد مهم امام حسین(ع) شفاف کردن جبهه حق و باطل، افشای ماهیت واقعی باطل و تبیین وظایف عوام و خواص برای جبهه گیری مشخص در بین این دو خط بود.
موفقیت تاریخی نهضت امام حسین(ع) در سایه شفافیت صحنه
رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: از آنجا که ماجرای تقابل حق و باطل پایان ناپذیر و برای همه زمانها و مکان‌هاست و عاشورا و کربلا نماد بارز نبرد حق و باطل و آشکار شدن ماهیت امام حسین(ع) و یزید است، لذا وظیفه نخبگان این است که این منطق را همواره در همه دوران شفاف کنند. به همین دلیل است که مردم وقتی بعدها ماهیت حق و باطل را فهمیدند قیام‌های متعددی مانند توابین و مختار اتفاق افتاد اما غرض دشمن این بود که این مسئله در زمان خودش شفاف و روشن نشود و فاجعه کربلا رقم خورد.
وی در پایان بیان کرد: لذا اگر آن فضای شفافیت در عصر امام حسین(ع) حاکم می‌شد و توده مردم و نخبگان فکر خود را در اختیار حضرت سیدالشهدا(ع) قرار می‌دادند این بلای عظیم اتفاق نمی‌افتد. براین اساس محور اصلی حرکت امام حسین(ع) شفاف کردن و تمییز دادن حق از باطل و سوق دادن مردم به این امر شفاف بود.هرچند امام حسین(ع) در کوتاه مدت توفیق پیدا نکرد اما این قیام سنجه و ملاکی برای جدا کردن حق از باطل برای سالهای طولانی و به تعبیری همیشه تاریخ شد و از اساس بنی امیه مشروعیت‌زدایی کرد. از این جهت می‌توان گفت حرکت امام حسین(ع) موفق بود و ایشان به هدف غایی خودش رسید چون امروزه در عمل چراغ هدایت و کشنی نجات بودن امام حسین(ع) اتفاق افتاده است و این در سایه رفع ابهام و شفاف شدن حق و باطل و تمایز آنها از یکدیگر رخ داد.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
