تربیت دینی مبتنی بر واقعیت است، نه وهم و خیال

به گزارش ایکنا، صدیقه قاسمی، پژوهشگر حوزه زن و خانواده، دوم شهریورماه در نشست علمی «نقش زن در تربیت انسانی» از سلسله نشست‌های وبیناری زن در فرهنگ عاشورا، گفت: عقل صفتی است که انسان را از سایر موجودات متمایز می‌کند؛ این قوه عاقله نه به عنوان عقل اجتماعی، بلکه عقلی است که براساس برخی روایات، موجودی است که خداوند رحمان به واسطه آن عبادت می‌شود و انسان به بهشت می‌رسد و انسان مصداق احسن تقویم در سوره مبارکه تین می‌شود.

وی افزود: انسان از منظر قرآن کریم، موجودی است که خدا از روح خود در او دمیده است و تا جایی به وی کرامت بخشیده که ملائکه بر او سجده کند. کرامت از سوی علمای اسلامی چند دسته است؛ کرامت ذاتی که همراه خلقت به انسان عطا شده و دیگری کرامت اکتسابی است که انسان با طی طریق الهی باید به آن برسد. کرامت از جنبه دیگر هم چند دسته است؛ کرامت ملکوتی که برای حاملان عرش و ملائکه است؛ کرامت طبیعی که برای همه موجودات و حتی گیاهان است و کرامت نوع سوم هم مخصوص انسان است و آن تلفیقی از این دو کرامت است.

قاسمی بیان کرد: کرامت اکتسابی در پرتو ایمان و عمل صالح و در پرتو تلاش انسان است و همین مسئله ملاک برتری حقیقی یک فرد بر دیگری است. به همین دلیل، قرآن کریم در سوره حجرات ملاک و معیار کرامت را تقوا و نه قبیله و عشیره و رنگ و زبان و نژاد می‌داند؛ البته وقتی در قرآن بحث از کرامت آدم است مراد حضرت آدم به عنوان اولین مخلوق نیست، بلکه همه انسان‌ها مدنظر هستند و طبیعتاً انسانی که استعدادهای خود را در مسیر کمال به کار بگیرد، دارای کرامت واقعی است.

وی با اشاره به مقوله تربیت، گفت: قرآن کریم پیامبر(ص) را تذکردهنده معرفی کرده است و او هم نمی‌تواند با زور و سیطره چیزی را تحمیل کند، خداوند زمنیه رشد را در انسان ایجاد کرده است و بشارت و انذار پیامبران(ص) او را در مسیر رشد کمک می‌کند.

قاسمی با اشاره به واژه زن گفت: مؤنث و مذکر بودن در تقسیم موجودی به نام انسان بر حسب وظیفه است؛ قرآن کریم خطاب به همه انسان‌ها از تعابیر «یا ایها الانسان» و «یا ایها الذین آمنوا» استفاده کرده است، متأسفانه برخی براساس تفکرات خرافی و جاهلی، هنوز هم زن را موجود درجه دوم در خلقت تلقی می‌کنند، در حالی که هیچ فرقی بین زن و مرد نیست و خطاب قرآن به نفس و روح هر دو هست که جنسیت ندارد.

این پژوهشگر بیان کرد: اگر گفته شود که زنان بهره کمتری از عقل دارند، باید ببینیم مراد عقل مدیریتی، اجتماعی و ... است یا عقلی که مصداق عبد به الرحمان و اکتسب به الجنان است که هیچ دلیلی نداریم در این زمینه زن از مرد کمتر بهره داشته باشد.

وی با اشاره به ارتباط میان زن، تربیت و انسان، تصریح کرد: اگر می‌بینیم مشکلاتی در تربیت نسل‌ها ایجاد می‌شود، به خاطر این است که ما به عنوان زن جایگاه خود و مادربودن را نشناخته‌ایم و معرفت نفس نداریم؛ وقتی خداوند آدم و حوا را خلق کرد، دامان زن کارخانه تولید انسان شد و اگر ما زنان جایگاه خود را به خوبی در عالم بدانیم، هم به عنوان انسان در مسیر کمال الهی قدم برمی‌داریم و هم نسل آینده‌ای که قرار است از دامان ما تربیت شوند، به سمت این کمال هدایت خواهیم کرد. زنان باید بدانند جایگاه الهی دارند و باید به ازدواج به انشاء صورت الهی بنگریم و نه صرفاً اطفاء شهوت نفسانی. رحم زن کارخانه انسان‌سازی و الهی در نظام تکوین است.

تفاوت تربیت زیر چتر دین با تربیت غیردینی

قاسمی اضافه کرد: هر چیزی در نظام عالم دارای یک برنامه معینی است و زن هم اگر مطابق برنامه‌ تعیین شده الهی جلو برود، به هدفش خواهد رسید، همانطور که برای طراحی نمی‌توان از مداد نوشتن استفاده کرد و بالعکس. ما وقتی به عنوان یک انسان این مسئولیت را برعهده داریم که باید نسل‌های آینده از دامان مبارک زن تربیت شود، بنابراین اگر مطابق برنامه وحی الهی عمل نکردم، نقش خودم را در تربیت ایفا نکرده‌ام، لذا چقدر فاصله میان تربیت در زیر چتر دین با تربیتی است که در این چارچوب نیست.

این پژوهشگر تصریح کرد: تربیت دینی تربیتی است که با فطرت الهی هماهنگ است و اگر مادر و زن طوری برنامه‌ریزی کنند که فرزندان مطابق با فطرت الهی تربیت شوند، ما به هدف خلقت رسیده‌ایم؛ تربیت دینی مبتنی بر واقعیت و نه وهم و خیال و خرافه است؛ در تربیت دینی متربی باید میانه‌رو و معتدل تربیت شود و از لذت‌های حلال خداپسند پرهیز نشود و در تربیت دینی باید پلی میان دنیا و آخرت انسان ایجاد شود و افراط و تفریط نباشد. همچنین تربیت دینی حس مسئولیت انسان را افزایش می‌دهد و این حس مسئولیت نسبت به خود انسان، انسان با خدا و محیط زندگی جاری است.

قاسمی اضافه کرد: ما معتقدیم که تربیت نسل آینده حتی قبل از ازدواج پدر و مادر ایجاد می‌شود و بعد از ازدواج، پدر هم در تربیت قبل از تولد یعنی در انعقاد نطفه نقش دارد و افکار، روحیات و حالات و نگرش در مادر مستقیماً در سعادت و شقاوت کودک مؤثر است؛ روایت «الولد سعید فی بطن امه ...» می‌تواند ناظر به همین مسئله باشد. بنابراین تا ما به عنوان مادر، جایگاه خود را در نظام هستی نشناسیم، نمی‌توانیم نسلی تربیت کنیم که به سوی کمال پیش برود.

نقش مادران در سعادت و شقاوت نسل آینده

این پژوهشگر اظهار کرد: در نامه 32 نهج‌البلاغه، امام علی(ع) خطاب به امام مجتبی(ع) فرموده‌اند که دنیا به من پشت کرده و من به پیری رسیده‌ام و الان صرفاً باید به خودم بپردازم و کاری به دیگری نداشته باشم، اما چرا دست به قلم گرفته‌ام و برای تو نامه می‌نویسم، زیرا تو خود من هستی و اگر تو بمیری، گویا من مرده‌ام و اگر مصیبتی به تو برسد، گویا به من رسیده است؛ اگر مادر بداند نسلی تربیت می‌کند که خود من و ادامه من است و سعادت و شقاوت او سعادت و شقاوت خود من است، در این صورت احساس مسئولیت بیشتری خواهیم کرد.

قاسمی گفت: ما با تربیت فرزند خودمان در بستر عالم جاری و ساری خواهیم شد و هرچه تلاش در راه سعادت نسل آینده بکنیم، در حقیقت سعادت خودمان را رقم زده‌ایم.