پیشنهادی خاص برای تحصیل فرزندان مسئولان و انتخاب وزیر آموزش و پرورش
یک کارشناس حوزه تعلیم و تربیت با بیان اینکه مشکلات آموزشی با صدور بخشنامه حل نمی‌شود، گفت: اگر می‌خواهیم وضعیت مدارس بهبود پیدا کند باید دستورالعملی تدوین شود تا تمام فرزندان و نوه‌های مسئولان کشور از مقامات عالی قوای مقننه و قضائیه و اجراییه تا سطح مدیران کل و معاونان تمام ادارات دولتی و سازمان‌های کشور در مدارس دولتی متوسط شهرشان البته نه مدارس دولتی منتخب و خاص به تحصیل بپردازند.
به گزارش ایکنا، شیوع ویروس کرونا ناخواسته مدارس و اماکن آموزشی را به سمت تعطیلی کشاند و از آنجایی‌که مدرسه دومین نهاد اجتماعی آموزش کودکان و نوجوانان محسوب می‌شود مشکلات متعددی برای دانش‌آموزان که آینده‌سازان کشور هستند به وجود آورده که لازم است با توجه به طولانی شدن ایام کرونا و احتمال شیوع و تکرار چنین بیماری‌های مشابه نگاه ویژه و متفاوت‌تری به اهمیت آموزش مدارس باشد، زیرا آموزش مدارس نقش مهمی در شکل‌گیری رشد و شخصیت کودکان در آینده خواهد داشت.
باید به این نکته توجه کرد که ارزیابی سلامت دانش‌آموزان یکی از محورهای مهم بهداشت روانی جامعه است. دلایل بسیاری وجود دارد که سازماندهی خدمات روانی در مدارس، راهبرد اساسی برای ارتقای سلامت روان دانش‌آموزان و در نهایت کل جامعه است. از آنجایی که دوران کودکی و نوجوانی یکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی است ضرورت توجه ویژه به دانش آموزان که رکن اصلی نظام آموزشی کشور هستند بیش از گذشته به چشم می‌خورد، چراکه با شرایط کنونی آموزش کشور احتمال می‌رود مشکلات عاطفی بسیاری در آینده گریبان‌گیر دانش‌آموزان و نوآموزان کشور خواهد شد.
در همین راستا ایکنا به سراغ محمد اسماعیل دیده‌بان، کارشناس حوزه تعلیم و تربیت، رفت. وی در بخش نخست گفت‌وگو، به چگونگی شکل‌گیری سیستم آموزش تلفیقی و لزوم تغییر فرهنگ تدریس به فرهنگ یادگیری پرداخت. دیده‌بان در بخش دوم به نبود چشم‌انداز روشن آموزشی برای کشور اشاره کرده که در ادامه می‌خوانید.
دیده‌بان در پاسخ به پرسش ایکنا که «دانش آموزان که اصلی‌ترین رکن آموزش‌وپرورش هستند و اگر آن‌ها نباشند نظام آموزشی نیست چرا دیگر کانون توجه نیستند و کسی به احساسات آن‌ها و درک ناقصشان از واقعیت جامعه توجه ندارد؟» گفت: وقتی آموزش و یادگیری و در ادامه آن شیوه‌ها و روش‌های توانمندی فرزندان این مرزوبوم به‌غیر از فرزندان خود و بستگان در ذهن و اندیشه و برنامه‌های مسئولان و تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان کشور غالباً زبانی و کلامی است و اصلاً در اولویت اول و مهم نیست و ایشان در رفتار و عملکرد و برنامه مستقیم و غیرمستقیم و در عمل آن را هزینه‌بر و پردردسر می‌پندارند، نتیجه‌ای غیر از این چیزی که برای همه عیان است و تقریباً همگان از آن انتقاد داراند، نمی‌توان متصور بود.
نادیده گیری نص صریح قانون در مورد آموزش رایگان
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت افزود: در اصل سی‌ام قانون اساسی کشور داریم که دولت موظف است وسایل آموزش‌وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد. وقتی متن صریح قانون اساسی کشور پیرامون آموزش رایگان با هزار تبصره و توجیه و به نفع گروهی خاص نادیده گرفته و به فراموشی سپرده می‌شود و هیچ‌کسی دیگر نسبت به آن نه حساس است نه سخنی به میان می‌آورد، حاصل این نگاه به صنعت آموزش، شکافت فراگیر و نابرابری‌های امکاناتی و آموزشی و تبعیض غیرقابل‌باور می‌شود که همگی با گوشت و پوست خودمان و فرزندانمان در حال تجربه کردن آن هستیم.
دیده‌بان ضمن انتقاد از بی‌توجهی مسئولان به حل مشکلات آموزشی کشور گفت: وقتی قوانین بر اساس اولویت‌های گروهی و منافع گروهی وضع و اجرا می‌شوند نه اولویت کشوری و مصالح عمومی و آینده‌نگری و آینده‌پژوهی؛ حاصلش همین آموزش پرورش خسته و رخوت برانگیز می‌شود. وقتی می‌شنویم مسئولان با مشکل ثبت‌نام و پیدا کردن محل تحصیل برای فرزندانشان به مشکل برخورده و تازه به فکر چاره می‌افتند و با مدرسه‌سازی و سایر موارد دیگر مشکل خود را حل می‌کنند (در همین اثنا سایرین نیز منتفع می‌شوند) چه امید به بهبود اوضاع آموزش در سطح کلان و تربیت آینده‌سازان این مرزوبوم داریم.
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت تأکید کرد: کافی است مسئولان کشور را تور مدرسه‌ای یک‌هفته‌ای به مدارس متعدد از شمال شهرهای بزرگی مثل تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، یزد و اطراف همین شهرها و سپس مدارس نقاط کم برخوردار ببریم تا ایشان به‌راحتی درک کنند که در مدارس کشور و بستر آموزش فرزندان این مرزوبوم، معلمان پرتلاش و دلسوز چه سختی را با چه حقوق و وظایفی متحمل می‌شوند و بعد از ایشان بخواهیم با این نگاه تصمیم‌گیری کنند در این صورت خیلی از مشکلات کنونی نظام آموزشی حل می‌شود.
وی در ادامه به ارائه راهکار برای بهبود وضعیت مدارس کشور پرداخت و گفت: اگر می‌خواهیم وضعیت مدارس کشور بهبود پیدا کند باید دستورالعملی تدوین شود تا تمام فرزندان و نوه‌های مسئولان کشور از مقامات عالی قوای مقننه و قضائیه و اجراییه تا سطح مدیران کل و معاونان تمام ادارات دولتی و سازمان‌های کشور در مدارس دولتی متوسط شهرشان البته نه مدارس دولتی منتخب و خاص به تحصیل بپردازند و مثل سایرین از سرویس‌های عمومی رفت و آمد آموزشی برخوردار شوند، قول می‌دهم کمتر از یک سال همه مشکلات مدارس دولتی و آموزش حل شود و یا در مسیر مرتفع شدن مشکلشان قرار می‌گیرند و مطمئن باشید همگان شاهد خواهیم بود همه مسئولان در هر سطحی به فکر اولویت و اهمیت آموزش و درصدد مطالبه‌گری در این ساحت افتاده و در جهت تسهیل و تعالی آن قانون و بخشنامه و دستورالعمل صادر کرده و انتصاب انجام می‌دهند.
باید دستورالعملی تدوین شود تا تمام فرزندان و نوه‌های مسئولان کشور در مدارس دولتی متوسط شهرشان البته نه مدارس دولتی منتخب و خاص به تحصیل بپردازند
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت افزود: وقتی دو رکن آموزش عمومی کشور یعنی آموزش‌وپرورش و آموزش عالی رابط و اتصالشان به یکدیگر سازمان سنجشی است که کمترین هماهنگی، هم‌راستایی، هم‌اندیشی برای تألیف محتوا، طرح و اجرای آزمون و کارآمدی محصلین دارد، چه توقعی است که این نگرانی‌ها و دغدغه‌ها حل شود. وقتی عموم اولیا درک می‌کنند که دلسوزی، توجه لازم و اهتمام کافی به امور تحصیلی فرزندانشان نیست آن‌وقت دغدغه و استرس خانواده‌ها را فرامی‌گیرد که در مقابل آن دسته‌بندی شروع می‌شود.
تبعیض و نبود عدالت آموزشی در کشور
دیده‌بان در ادامه به مقوله تبعیض آموزشی در کشور اشاره کرد و افزود: خانواده‌های برخوردار که با صرف هزینه‌های ویژه و خاص هم تحصیل و هم مدرک فرزندانشان با فرستادن به مدارس ویژه را تضمین و بالطبع به آینده هم امیدوار هستند، مثل همیشه پیشتاز بوده و هم پیش می‌تازند. گروه بعدی خانواده‌هایی در سطح متوسط به بالا و دارای ارتباط (به‌قول‌معروف پارتی) که ایشان هم با ثبت‌نام عزیزانشان در مدارس خاص و بهره‌گیری از آموزش مناسب بهره‌مند می‌شوند و بعضاً هم در مدارس و کالج‌های پولی خارج کشور تحصیل می‌کنند و با کسب مدرک یا در خارج اقامت کرده و یا به کشور بازگشته و به‌واسطه سطح تحصیلات در جایگاه و پست‌های مهم به خدمت مشغول می‌شوند و این چرخه باکمال تأثر دوباره تکرار می‌شود(همین‌جا حساب تمام عزیزان نخبه‌ای که با زحمت و تلاش و صرفاً به دلیل لیاقت و توانایی خودشان به‌قول‌معروف دود چراغ خوردن تحصیل و در خارج از کشور به ادامه تحصیل و بنا به‌حق انتخاب شخصی یا مقیم شده و به جهان با اندیشه و تفکرشان خدمت می‌کنند و یا برگشتند در این مرزوبوم به مردم کشورشان یاری می‌رسانند جدا می‌کنم) که البته درصد و نسبت این عزیزان به‌کل دانش‌آموزان خیلی قابل‌توجه نیست ولی درصد مهمی هستند که از بسته‌ها و آموزش‌های خاص و ویژه بهره‌مند می‌شوند.
وی افزود: اما گروه‌های بعدی کسانی هستند که فرزندانشان با هزار امید و آرزو و سختی در مدارس با هزار مشکل ریز و درشت از هزینه‌تراشی‌ها و بهانه‌تراشی‌ها و معلم خصوصی و معلم سرخانه و کلاس جبرانی و تقویتی و سایر موارد در حین تحصیل گرفته تا تعویض مقطع که خود قصه و غصه مفصلی است، روبروست که حاصل آن می‌شود عزیزان زیادی از این کشور که علی‌رغم داشتن توانمندی و استعداد فراوان صرفاً به جبر اقلیم وضعیت اقتصادی خانواده و اقتصادی‌شدن آموزش، از مسیر اصلی آرزوهای خود دورمانده و به دست قضا و قدر و اتفاقات روزمره جامعه برای آینده دچار می‌شوند. هر پدر مادری عاشق فرزندش بوده و فرزندش را ویژه و خاص می‌داند و برای دلبندش بهترین را می‌خواهد و وقتی‌که به دلایل ذکرشده نتواند کاری کند و دست‌وپا زدن و مشکلات فرزندش را هرروز مشاهده کند و نتواند نسبت به آینده او امیدوار و خوش‌بین باشد، استرس کمترین چیزی است که نصیبش می‌شود حال این آموزش حضوری باشد یا غیرحضوری، خواه تلفیقی و یا ترکیبی.
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت معتقد است که باید به این باور برسیم که آموزش‌وپرورش مسئول آینده و حال هر جامعه و متضمن ارتقا و پیشرفت در همه امور از محیط‌زیست تا خانواده و اقتصاد و ورزش و ازدواج و رسانه و گردشگری و اشتغال است.
دیده‌بان تصریح کرد: پیشرفت هر کشوری مدیون فرهنگ آموزش و تربیت و اهتمام به آن است اگر نخواهیم بگوییم وزیر آموزش‌وپرورش جایگاهش از رئیس‌جمهور بالاتر نیست به عقیده من کمتر نیست. نمی‌خواهیم شأن رئیس‌جمهور را پایین بیاوریم که این دو مقوله جدا از یکدیگرند و هرکدام در جای خود تعریف و شرح وظایفی جدایی دارند. مگر باور نداریم کسی که رئیس‌جمهور می‌شود از پشت همین نیمکت‌های مدرسه باید عبور کند پس چگونه است که برای انتخاب رئیس‌جمهور سال‌ها برنامه‌ریزی می‌شود و بعد با کلی فیلتر برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شود، اما برای وزارتخانه‌ای با این عظمت در مورد انتخاب وزیرش از نخبگان، اساتید موسفید کرده، شورایی پرقدرت و مدیرساز بهره‌گیری نمی‌شود!؟
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت ضمن انتقاد از نبود سازوکار مشخص برای انتخاب فردی نخبه و متخصص در مسند وزارت آموزش و پروش، گفت: چگونه است که نسبت به انتخاب وزیر مهم‌ترین وزارتخانه کشور هیچ اهمیت و حساسیتی مجزا در نظر گرفته نمی‌شود؟! برای انتخاب وزیر آموزش‌وپرورش باید همچون ریاست جمهوری حساسیت به خرج داد و افرادی را صرفاً از بین نخبگان برای همین پست پرورش داد و معرفی کرد که اولاً متخصص و توانمند در عرصه آموزش باشند و با شجاعت بدون وابستگی به هیچ جناحی با نظر کارشناسان امر و فرهنگیان کارکشته مسئول وزارتخانه شوند که تنها دغدغه فرهنگ، آموزش، تعلیم و تربیت را داشته باشد و بتواند با تصمیم‌های کارشناسی شده مطابق با چشم‌اندازها و برنامه‌ها گام بردارد و نگران برآورده کردن مطالبات و سهم‌خواهی این گروه و آن گروه نباشد. حتی معتقدم روند استیضاح وزیر آموزش‌وپرورش و برکناری‌اش بایستی متفاوت باشد که روش‌های کارآمد زیادی می‌توان برای آن ارائه داد و اجرا کرد.
بلایی که اردوکشی‌های سیاسی بر سر آموزش‌وپرورش آورد
دیده‌بان با بیان این مطلب که وزیر آموزش‌وپرورش باید قدرتمندترین وزیر و شیخ الوزراء در هیئت دولت باشد، افزود: تقریباً هیچ تصمیم اجرایی که نیاز به فرهنگ‌سازی و بسترسازی اجتماعی دارد و با خانواده مرتبط است از سلامت، بهداشت و محیط‌زیست گرفته تا انرژی، ورزش، مسابقات، تفریحات، گردشگری و رسانه ملی که نیاز به مشارکت عمومی دارد، نباید بدون نظر ایشان و ملاحظات آموزشی و تربیتی و پیوست‌های آموزشی مرتبط با آن انجام و اجرایی شود تا این اتفاق نیفتد مشکل آشفتگی و کم تأثیری حتی اقتصادی و مالی این وزارتخانه پر ثروت ولی فقیر از لحاظ مدیریتی، قدرت و تصمیم‌گیری حل نمی‌شود، چرا که ما مدیران دانا و کار‌بلدی در آموزش پرورش داشته و داریم ولی به دلایل مشکلاتی که گفتیم قابلیت انجام کار و بروز توانایی‌هایشان را نداشتند. بسیار متأسفم و البته امیدوار که بالاخره بعد این‌همه انتقاد جناب رئیس‌جمهور در جلسه اخیر هیئت دولت بر الزام انتخاب سخنگو برای وزارت آموزش و پرورش تأکید کرد؛ هرچند دیر است ولی مغتنم.
وامدار کسی و جناحی بودن در وزارتخانه آموزش و پرورش آفتی به حال معلمان و مدیران و فرزندان ما است.
وی افزود: اگر یک مدیر بدون اینکه از جزئیات دقیق وضعیت اقتصادی، منابع و امکانات خود با خبر باشد، برای سال بعد و یا آینده برنامه‌ریزی کرده و هدف تعیین کند و یا تصمیم‌گیری کند، صرفاً می‌توان گفت فهرست آرزوها و یا بهتر بگوییم توهمات خود را نوشته برای اجرا و تحمیل آن دیگران را به‌زحمت انداخته و برای سازمانش هزینه‌تراشی کرده است.
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت با بیان اینکه مشکلات آموزشی کشور با صدور بخشنامه حل نخواهد شد، گفت: مدیران آموزش‌وپرورش ما باید یک‌بار دیگر به این سؤالات راهبردی با دقت پاسخ دهند که ما دقیقاً چه‌کار می‌کنیم؟ برای چه کسی کار می‌کنیم؟ چگونه کار خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم؟ بعد برای رسیدن به جواب مناسب، راهکار مشخصی ارائه کنند. وقتی مسئولان به اهمیت مشارکت و پارامترهای افزایش مشارکت از گروه‌های هدف تصمیم‌گیری یا آگاهی ندارند یا دقت و اهتمام کافی به خرج نمی‌دهند، باور نخواهند کرد که با بخشنامه، دستورالعمل و وضع قانون نمی‌شود از تصمیمی بهره مناسب برد.
دیده‌بان تصریح کرد: مگر نه اینکه رسول مکرم اسلام در اکثر موارد با مردم مشورت می‌کردند و برگزیدگان و معتمدین آنان را در جریان تصمیم قرار می‌دادند. دلیل این کار تأثیر مشارکت در نتیجه، بهبود کار و تصمیم حاصله است، لذا اگر مروری بر بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره از آموزش پرورش داشته باشیم با انبوهی از تصمیمات اجرا نشده و یا ناقص انجام‌شده و رهاشده مواجه می‌شویم؛ تصمیماتی خوبی که بدون رعایت الزامات زمانی، مکانی، امکاناتی و مشارکتی حداکثری اتخاذ و سپس ابلاغ و پس از رفتن مدیر یا معاون و یا وزیر ابتر مانده و فقط هزینه مادی معنوی به دوش خانواده، معلم، مدارس، مناطق و ادارات آموزش‌وپرورش تحمیل کرده که خود به بحران و مشکلی بر مسیر آموزش‌وپرورش مبدل شده است.
این کارشناس حوزه تعلیم و تربیت از نبود برنامه‌ریزی مشخص و واحد در سیستم آموزشی انتقاد کرد و گفت: وقتی مسئولی بدون شناخت از میزان گستردگی و هزینه امکانات طرح می‌دهد و اصرار بر انجام آن دارد، نتیجه‌اش مشکل و بحران می‌شود که خوب بحران مدیر بحران می‌خواهد که غالباً مدیر بحران خوبی هم نبوده و از چاله به چاه افتاده‌اند. نمونه بارز این امر تصمیمات ناپخته در آموزش‌های حضوری، سبک‌ها، روش‌ها، هوشمندسازی، آموزش مجازی و آموزش تلفیقی است که در زمینه محتوا و خدمات پس از محتوا نیز آن‌قدر آش شور است که آشپز نیز اذعان دارد. درنهایت اگر مدیری بدون داشتن ویژگی‌های لازم فردی، مدیریتی، اجتماعی و مقبولیت در خوش‌بینانه‌ترین حالت اگر بخواهد مشکل را در سطح کلی حل کند مشکل‌زا و در بدبینانه حالت اگر بخواهد مشکل گروهی را مقطعی حل کند، بحران‌زا می‌گردد.
راهکارهایی برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان
وی در پاسخ به سوال ایکنا که «چه‌کار کنیم که دانش آموزان با رغبت سر کلاس‌های آنلاین یا حضوری حاضر شوند؟» گفت: هرچه محتوا و آزمون‌ها به موضوعات زندگی، مسائل واقعی اجتماع و خانواده نزدیک‌تر بوده، قابل‌لمس باشد، سلیقه‌های بیشتری را در برگیرد و قابلیت شخصی‌سازی داشته باشد لذت فراگیری و آموزش هم بیشتر خواهد شد. هر موضوع آموزشی که منطقی باشد و ضرر ندانستن و نپرداختن به آن مشخص شود، راحت‌تر آموخته می‌شود. در مورد شیوه‌های تدریس نیز باید با توجه به تفاوت‌های فردی از روش سخنرانی، تمرین و تکرار گروهی، پژوهش‌های پروژه‌ای و ترکیبی بهره برد و در حوزه ابزار کمک‌آموزشی تا حد امکان به‌موقع و به‌اندازه از کتاب کمک‌آموزشی گرفته تا آزمایشگاه، کارگاه و بازدید علمی از ابزار هوشمند بهره گرفت.
دیده‌بان در پایان گفت: مدارس حتماً باید از مکان بازی و فضای سبز مناسب و حداقل امکانات سالم قابل‌استفاده برخوردار باشند و در حوزه برنامه‌ریزی برنامه‌های منعطف و قابل‌اجرا متناسب در توزیع زمانی استاندارد بهره‌گیری کرد و از ارزیابی‌ها و سامانه‌های نوین ارزشیابی بهره جست و سیستم تشویق و تنبیه مناسبی را داشت. باید مسئولان آموزشی عادلانه و دلسوزانه با نگاه مناسب تمامی این طرح‌ها را اجرایی کنند و در جهت ورزش، تفریح و گردش‌های علمی دانش‌آموزان اقدام مؤثر عاجل انجام شود. باید از اولیا در جهت تصمیم‌سازی کمک گرفت و آن‌ها را کاملاً نسبت به مسائل آموزشی فرزندانشان آگاه نمود. عبارت مشهوری است که می‌گوید در شغلتان اگر با ارباب‌رجوع یا دانش‌آموز سروکار دارید مرتب به خودتان یادآوری کنید که آنچه برای من بدیهی است برای او سؤال است و مسئله و شاید چالش باشد پس لطفاً با آرامش آن‌ها را آگاه و به سؤالاتشان پاسخ دهید.
انتهای پیام
