محوریت جوانان در برنامه‌های مشترک مذاهب، راز موفقیت گفتمان وحدت

محمد عزمی عبدالحمید، محقق اسلامی و رئیس شورای مشورتی سازمان‌های غیردولتی اسلامی مالزی(MAPIM) از فعالان سیاسی برجسته در جنوب شرق آسیاست. وی سال‌ها در دانشگاه‌های مالزی تدریس کرده و هم‌اکنون با راه‌اندازی کمپین‌های مختلف در مسائل روز جهان اسلام مانند اوضاع فلسطین یا اسلام‌ستیزی در هند، مسلمانان شرق آسیا را در جریان تحولات روز قرار می‌دهد.

عبدالحمید در گفت‌وگو با ایکنا به مناسبت هفته وحدت، با تأکید بر لزوم هم‌صدایی رهبران و سیاست‌گذاران جهان اسلام، نقش مشارکت جوانان در برنامه‌های وحدت‌محور را در موفقیت پیشبرد گفتمان تقریب پیروان مذاهب اسلامی بسیار مهم دانست. 

«وحدت» از مفاهیم مهم قرآنی است

این اندیشمند مالزیایی در مورد وحدت میان شاخه‌ها و مذاهب اسلامی گفت: به نظر من وحدت جوهره امت است. تاریخچه دو فرقه اصلی اسلامی یعنی سنی و شیعه به 1400 سال پیش باز می‌گردد، اما مبانی اساسی اسلام هنوز هم تا حد زیادی در آنها یکسان است. فقط برخی اختلافات در بحث‌های مربوط به رهبری امت پس از پیامبر(ص) و برخی مفاهیم سیاسی میان آنها وجود دارد، اما هر دوی این مذاهب به باورهای اساسی که ما می‌شناسیم پایبندند. بنابراین نزدیکی مذاهب مختلف بسیار بیشتر از اختلافات احساس‌ می‌شود. درباره کلمه وحدت در قرآن می‌دانیم که «احد» و «واحد» از نام‌های خدا در قرآن است و از این رو توحید در اسلام به عنوان یک اصل اساسی تلقی می‌شود. توحید بالاترین درجه تعلق به خداست. 
 قرآن در آیه شریفه «واعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا» مسلمانان را از اختلاف و تفرقه بر حذر داشته است. عدم پایبندی به اصول قرآن و پرهیز از وحدت مسلمانان را دچار تششت و افتراق می‌کند. اهمیت وحدت در اسلام به این دلیل است که بین مردم برادری و محبت ایجاد می‌کند. این برادری و هماهنگی باعث نزدیکی دلها و یکپارچگی در برابر دشمنان می‌شود و به همین دلیل است که وحدت در اسلام مهم است. مشترکات مسلمانان بسیار زیاد است از اصول اساسی توحید، نبوت و معاد تا جزئیاتی مانند تقویم اسلامی مشترک؛ حتی اذان ما که دعوت برای عبادت و نماز خواندن است بسیار شبیه هم است.

اهمیت وحدت در مقابله با دشمنان مشترک

وی گفت: اهمیت وحدت در نحوه تعامل مسلمانان با یکدیگر و محافظت از امت اسلامی در برابر دشمن نهفته است.  تعامل و همکاری مذاهب اسلامی تنها به برنامه‌های دینی نباید محدود باشد. مذاهب اسلامی باید در فعالیت‌های مختلف اقتصادی، تفریحی، سیاسی و فرهنگی نماینده داشته باشند و در پیشرفت علم و فناوری و توسعه انواع همکاری‌ها باید مشارکت داشته باشند.

وی ادامه داد: ما می‌خواهیم کل امت پیشرفت کند و توسعه یابد. پس همکاری نیز لازمه وحدت است. موضع‌گیری واحد در برابر دشمنان اسلام در ایجاد وحدت بسیار مهم است. باید نشان دهیم که می‌توانیم همدیگر را از شر دشمنانی که به قصد استعمار و اشغال سرزمین‌ها و سرمایه‌های ما و تلاش برای ایجاد تفرقه بین امت اسلامی فعالیت می‌کنند محافظت کنیم. 

اهمیت رهبری یکپارچه امت در تقویت وحدت اسلامی

 عبدالحمید افزود: کیفیت رهبری جهان اسلام بسیار مهم است. رهبری در همه ابعاد زندگی مسلمانان از جمله رهبری سیاسی، رهبری اقتصادی و رهبری بوروکراتیک باید یکپارچه باشد.  باید نیازهای توده مردم و مصالح امت بر منافع زودگذر فردی، قومی و مذهبی ترجیح داده شود. هر گونه اختلاف به مصالح مادی و معنوی مسلمانان زیان می‌رساند. 

مدارا و درک متقابل، لازمه وحدت

این فعال سیاسی مالزیایی ادامه داد: مدارا و درک متقابل پیروان مذاهب لازمه وحدت است. اگر نگرش عدم مدارا در میان علما و سیاستمداران رواج یابد، اختلافات شروع می‌شود و این اختلافات هزینه‌های زیادی را بر امت تحمیل می‌کند. بنابراین نگرش عدم مدارا عاملی کمک کننده برای شکست وحدت و تفرقه خواهد بود. در این صورت دشمن شروع به فعالیت بیشتر می‌کند و سیاست‌های استثماری خود را بیش از پیش گسترش می‌دهد. مشورت نکردن رهبران مسلمان با یکدیگر باعث می‌شود جوامع اسلامی گرفتار برنامه‌های دشمن شوند. قرآن بهترین راهنمای ما برای همبستگی اسلامی و پیشرفت مادی و معنوی ماست. عدم مراجعه ما به مفاهیم قرآنی باعث می‌شود برای حل مسائل خود به بیگانگان مراجعه کنیم و آنها همیشه منافع خود را در اولویت قرار می‌دهند و  اینگونه تشتت و چند دستگی در بین امت اتفاق می‌افتد.

مقابله یکصدا با هیاهوی رسانه‌ای غرب 

 درک هیاهوی رسانه‌های غربی و تخریب چهره اسلام از سوی آنها که با هدف ترویج باطل در جهان صورت می‌گیرد از سوی علما و سیاست‌گذاران مسلمان ضروری است.

رسانه‌های غربی با تولید اخبار نادرست درباره باورهای اسلامی و پخش مکرر این اخبار دروغ، کارزار رسانه‌ای سنگینی را علیه مسلمانان راه می‌اندازند به همین دلیل باید رسانه‌های اسلامی با اتخاذ سیاست‌های منسجم و هماهنگ با این کارزار دروغ‌پراکنی مقابله کنند. رسانه‌های غربی همیشه حقایق موجود را به شیوه ژورنالیستی نادرست بازنمایی می‌کنند. آنها زاویه دید خود را بر جهانیان تحمیل می‌کنند و حقایق را نشان نمی‌دهند.

آنها اسلام را دین خشونت معرفی می‌کنند و این نشان‌دهنده آن چیزی نیست که در جوامع مسلمانان در حال رخ دادن است. علاوه بر این رسانه‌ها برای ایجاد اختلاف در بین مذاهب اسلامی نیز فعال هستند و اختلافات کوچک را بزرگ‌نمایی می‌کنند.

از این رو بالا بردن سواد رسانه‌ای مردم، علمای دینی و سیاستمداران مسلمان در شناخت حربه‌های رسانه‌های غربی بسیار اهمیت دارد. کارشناسان رسانه مسلمان از مذاهب مختلف باید گرد هم بیایند و ترفندهای به کار گرفته شده در ترویج اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی از سوی دولت‌ها، احزاب و رسانه‌های غرب را برای جهان اسلام تبیین کنند. 

لزوم محوریت جوانان در فعالیت‌های وحدت

عزمی عبدالحمید ادامه داد: پیشنهاد من این است که کمپین‌های رسانه‌ای و رویدادهای فرهنگی به منظور ترویج وحدت اسلامی بین مسلمانان راه‌اندازی شود. همچنین باید از نفوذ افراد و چهره‌های موجه و مطرح اسلامی برای ارتقا و ترویج وحدت استفاده کنیم.

وی افزود: علاوه بر این می‌توانیم با طراحی برنامه‌هایی برای بحث‌های سازنده فکری و علمی بین علمای اسلامی وحدت را تقویت کنیم. بهتر است جوانان محور بحث‌ها و فعالیت‌ها باشند و بر روی جوانان تمرکز شود. اجرای پروژه‌های مشترک، در برقراری اتحاد بین جوانان مسلمان بسیار مهم است. همچنین برگزاری مسابقات مشترک ورزشی و تفریحات مشترک بین جوانان مسلمان در این مسیر، سازنده خواهد بود. تشکیل تیم‌های رسانه‌ای خلاق برای ترویج همزیستی، برادری و توسعه پایدار دیگر پیشنهاد من است. علاوه بر این، اهمیت وحدت برای حفظ محیط زیست باید تبلیغ شود. ایجاد یک رسانه اسلامی و تدوین یک تقویم اسلامی یکپارچه می‌تواند در تقویت وحدت اسلامی مؤثر باشد.

گفت‌وگو از محسن حدادی