سایه فعالیت‌های سیاسی نهاد رهبری بر برنامه‌های قرآنی؛ ادعا یا واقعیت؟ / راه‌اندازی مدرسه مجازی قرآن + فیلم
معاون فرهنگی ـ سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها ضمن تشریح دلایل برگزار نشدن جلسات شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآن و دانشگاه، گفت: نهاد، مجری مستقیم هیچ رویدادی در دانشگاه نیست و نقش حمایتی و مشورتی و گاه نظارتی دارد.
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، حدود یک دهه هست که از طریق شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها، محلی برای تجمع مدیران ارشد دستگاههای مرتبط با آموزش عالی بوده است تا به راهبری فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها در تمامی ابعاد بپردازد.
فعالیت‌هایی که فراز و فرود آن در دستگاههای مختلف، اغلب تابعی از فراز و فرود اهمیت فعالیت‌های قرآنی در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها بوده و تجربه ثابت کرده است که هرگاه فعالیت‌های قرآنی در نهاد در اولویت بوده و جلسات شورای هماهنگی منظم برگزار شده، فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها نیز بر مدار نظم بیشتری برقرار بوده است. از جمله نتایج این شورا در سال‌های گذشته نامگذاری هفته‌ای به نام هفته قرآن و دانشگاه بود که از 18 تا 24 آبان است؛ هفته‌ای که همچون فعالیت شورای هماهنگی فراز و فرودهای زیادی داشته است.
در آغاز این هفته با حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی فاطمی‌پور، معاون فرهنگی – سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، گفت‌وگو داشتیم تا علاوه بر آشنایی با کلیت فعالیت‌های این نهاد، با نگاه این مجموعه به فعالیت‌های قرآنی، وضعیت مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و ... آشنا شویم. فاطمی‌پور، اوایل شهریورماه امسال، عهده‌دار این مسئولیت شده است. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ایکنا – ماهیت فعالیت‌های قرآنی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها چیست؟
نهاد بیشتر به هماهنگی و کمک به اجرای برنامه‌های قرآنی مشترک و نیز منظم در دانشگاه توجه دارد. ما دستگاههای مختلفی در حوزه آموزش عالی داریم و هر کدام نیز از مجموعه‌های قرآنی بی‌بهره نیستند، مجموعه‌هایی که ذیل معاونت‌های فرهنگی همان فعالیت‌های قرآنی را رقم می‌زنند. کمک به این مجموعه‌ها و ساماندهی فعالیت آنها، طراحی برنامه‌های مشترک و متصل کردن این برنامه‌ها در فضای آموزش عالی کشور رسالت اصلی نهاد در حوزه قرآنی است.
باید بتوانیم دستگاه‌ها را به سمت شکل‌گیری نهضت قرآنی و گسترش فعالیت‌های قرآنی تشویق و ترغیب و کمک کنیم که هر کدام از آنها بتوانند آورده و سهمی در سبد فعالیت‌های قرآنی حوزه آموزش عالی داشته باشند. بدین منظور شوراهایی از قبیل شورای مشورتی، شورای تصمیم‌گیری و شورای هماهنگی طراحی شده است. به دلیل شیوع کرونا، فعالیت‌های حضوری کم‌رنگ شده و امیدواریم با واکسیناسیون گسترده‌ای که انجام شده است بتوانیم فعالیت‌های قرآنی را احیا کنیم.
ایکنا – یکی از نقدهایی که همواره درباره نهاد مطرح می‌شود، پررنگ بودن حوزه سیاسی در مقابل دیگر حوزه‌هاست و بیشتر بر روی پیگیری فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه‌ها تمرکز کرده و همین امر باعث شده است تا حوزه‌های دیگر از جمله حوزه قرآنی کم‌رنگ بماند. آیا نهاد این دیدگاه و نقد را می‌پذیرد؟ و اگر اینگونه هست چه برنامه‌ای برای پررنگ شدن فعالیت‌های قرآنی دارید؟
نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، مجری هیچ رویدادی نیست. نقش ما حمایتی و مشورتی و در برخی موارد نظارتی است و از عِده و عُده گسترده‌ای در دانشگاه‌ها بهره‌مند نیستیم. در دانشگاه معاونت فرهنگی و ادارات مختلف عهده‌دار این قبیل فعالیت‌ها هستند. در مورد موضوعات مختلفی اعم از حوزه تشکل‌های اسلامی، کانون‌های فرهنگی و قرآنی، مباحث مربوط به معرفت‌افزایی و دانش‌افزایی اساتید و اقامه نماز نقش و سهمی برای نهاد تعریف شده است. این تصور که نهاد متولی فعالیت قرآنی در دانشگاه است و اگر فعالیت قرآنی در دانشگاه افزایش یابد، مرهون تلاش نهاد است و اگر کاهش یابد، نهاد کم‌کاری کرده است واقعیت قصه نیست، بلکه جمعی این نقش را بازی می‌کنند و این عملیات را انجام می‌دهند و نهاد سهم اندکی دارد.
مطالعات اولیه برای اجرا و راه‌اندازی طرحی با عنوان مدرسه مجازی قرآن صورت گرفته و قرار است آموزش‌های مختلفی در حوزه قرآن از تفسیر تا تدبر و از روخوانی تا سایر مباحث قرآنی به صورت برخط ارائه شود. در این مدرسه هر مخاطب با هر مدل نیازی می‌تواند از فعالیت‌های قرآنی آن بهره ببرد
هر چقدر به فعالیت‌های قرآنی در فضای دانشگاه توجه کنیم نتیجه بهتری می‌گیریم و بهره بیشتری می‌بریم. هرچه جامعه ما قرآنی‌تر باشد، اخلاقی‌‌تر و معتقدتر خواهد بود و توجه به مسائل اجتماعی و دستگیری از دیگران بیشتر خواهد شد. البته برای قرآن کم کار کرده‌ایم و خیلی از بخش‌ها و سازمان‌ها و نهادها باید بهتر، بیشتر و موفق‌تر عمل کنند. امیدواریم با طرح ایده نهضت فعالیت‌های قرآنی، که برای احیای فعالیت قرآنی در دانشگاه است، بتوانیم کارهای جدیدی را انجام دهیم. همچنین کارهای گذشته را با قوت بیشتری انجام دهیم و کارهای ضعیف را بازبینی کنیم تا بتوانیم فعالیت جدیدی را تعریف کنیم.
همچنین بخشی از اجرای اولویت‌ها و فعالیت‌ها در نهاد به رویکرد دولت‌ها بازمی‌گردد. در دولت قبل تا حدی موضوعات قرآنی اولویت نداشت و به علت مشکلات دیگری که دستگاه‌ها در مجموعه‌های خود احساس می‌کردند اولویت آنها بیشتر شده است. امیدوارم در دولت جدید نهضت قرآنی در دانشگاه‌ها رقم بخورد.
ایکنا – با توجه به منتسب بودن نهاد به مقام معظم رهبری، این نهاد چقدر توانسته است در حوزه اختیارات خود به گسترش منویات قرآنی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها کمک کند؟
تا موقعیت مطلوب بسیار فاصله داریم. مقام معظم رهبری منویاتی در موضوع حفظ و آموزش مفاهیم قرآن دارند که همه دستگاههای مرتبط نتوانسته‌اند به آن منویات برسند و محدودیت‌ها و کوتاهی‌هایی وجود داشته است و نیازمند روش‌ها و برنامه‌های جدیدی هستیم تا بتوانیم مخاطب را علاقه‌مند کنیم. فعالیت‌های قرآنی بسیاری را می‌توان انجام داد. البته در مسابقات قرآن دانشگاه‌ها، که در رشته‌های متنوعی برگزار می‌شود، تعداد قابل توجهی حضور دارند و دروس عمومی دانشگاه‌ها مثل متون اسلامی، قرآن و نهج‌البلاغه هم ارائه می‌شود و جمع کثیری از دانشجویان مشغول گذراندن این دروس هستند، اما باید تلاش کنیم تا جامعه دانشگاهی با قرآن مأنوس شود. نشست‌ها و همایش‌های قرآنی، کرسی‌های تلاوت، تفسیر و مفاهیم قرآن و گسترش فعالیت‌هایی از این دست امکانپذیر است.
ایکنا – مهم‌ترین مطالبه مقام معظم رهبری در موضوعات قرآنی تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم بوده است که برای تحقق آن یک ستاد ملی راه‌اندازی شده و نهاد رهبری در دانشگاه‌ها نیز یکی از دستگاههای عضو آن است. اما اغلب، نهاد، در پایین‌ترین سطح در جلسات حضور پیدا می‌کند، در حالی که انتظار می‌رود که حضور پررنگ‌تری در جلسات داشته باشد. همکاری نهاد با ستاد چگونه است؟
نخستین گام، توجه به همین جلسات است. لذا از مدیرکل فرهنگی نهاد درخواست کردیم که زمان بیشتری را صرف کند و بیش از آنچه در حوزه قرآن وجود دارد از بقیه کارشناسان و ظرفیت‌ها نیز استفاده شود. لذا از مدیرکل فرهنگی نهاد خواسته شد که در جلساتی از این دست حضور یابد تا هم اختیارات افزایش یابد و هم تعهدات و پیگیری‌ها بیشتر استفاده شود. البته این کمترین کار است و باید با مساعدت، همفکری و همکاری سه بخش مهم معاونت فرهنگی وزارت علوم، معاونت فرهنگی وزارت بهداشت و معاونت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی و نیز با همکاری نهادها و دستگاههای دیگری همچون جهاددانشگاهی و سازمان اوقاف، که در این باره کارهای خوبی را انجام داده‌اند، برنامه جدیدی را برای تربیت حافظان قرآن تعریف کنیم. این برنامه ما را به اهدافمان نرسانده است و امیدواریم بازتعریف آن کمک‌کننده باشد.
ایکنا – یکی از شوراهایی که فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها را برنامه‌ریزی می‌کند، شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌هاست که دبیرخانه آن در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها استقرار یافته است. براساس آیین‌نامه، جلسات این شورا باید به صورت فصلی و با حضور مدیران ارشد دستگاههای دانشگاهی برگزار شود و حداقل در یکی دو سال اخیر شاهد برگزاری جلسات نبوده‌ایم. برگزار نشدن جلسات باعث شده تا گاه دانشگاه‌ها در اجرای برنامه‌های داخلی و حتی ملی دچار سردرگمی شوند. در وهله اول می‌خواستم علت برگزار نشدن چهارساله جلسات را بپرسم و نهاد در قبال این شورا چه تصمیمی گرفته است؟
بخشی از پاسخ این سؤال در جواب سوال قبلی نهفته بود. مشکل از اینجاست که از مدیران، دعوت می‌کنیم، ولی دستگاه‌ها در سطح پایین‌تری شرکت می‌کنند و همین امر باعث می‌شود که عملاً شورای اصلی شکل نگیرد و به جای آن شاهد شکل‌گیری شورای مشورتی باشیم، در حالی که دعوت در سطح عالی‌تری به عمل آمده است.
با وجود اینکه منتظر صدور حکم معاون فرهنگی وزیر علوم هستیم و احتمالاً معاون فرهنگی جدید منصوب یا معاون فرهنگی فعلی ابقا شود، اما مذاکرات اولیه صورت گرفته است و تقریباً بقیه اعضا تعیین تکلیف شده‌اند و در اولین فرصت جلسه را برگزار خواهیم کرد. حتماً یکی از مطالباتی که خواهیم داشت، توصیه به بخش‌های زیرمجموعه برای پرتوان شدن آنها خواهد بود و نیز درخواست خواهیم کرد که دستگاه‌ها اعتبارات خوبی را دریافت کنند. البته منابع به تنهایی کافی نیست و اهتمام هم مورد نیاز است و اولویت‌ها تعیین‌کننده است. امیدواریم در اولین جلسه درباره آن صحبت شود. علاوه بر آن دوستان باید شأن شورا و تأثیرات آن را بدانند.
ایکنا – پس به نظر می رسد باید شاهد دوره پرجنب‌وجوشی از حیث فعالیت‌های قرآنی در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری باشیم.
امیدواریم وضعیت تغییر کند. احساس می‌کنم انگیزه این اتفاق وجود دارد و می‌توان از انگیزه افراد استفاده کرد تا تفاوتی نسبت به گذشته حس شود و تنوع و تعدد برنامه‌ها را در حوزه فعالیت‌های قرآنی شاهد باشیم.
ایکنا – هفته قرآن و عترت دانشگاه‌ها در تقویم دانشگاهی درج شد تا موجی از فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها ایجاد شود. ولی در عمل چنین اتفاقی رخ نداد. چرا حاصل نامگذاری هفته قرآن و دانشگاه منجر به اجرای برنامه‌های قرآنی گسترده در دانشگاه‌ها نشد؟ آیا نهاد قصد دارد که دانشگاه‌ها را به طراحی برنامه‌های ملی‌تر و پررنگ‌تر مجاب کند؟
تمرکز جشنواره‌های قرآنی در این هفته این بوده است که برنامه‌های قرآنی دستگاه‌ها متمرکزتر و نیز به لحاظ خبری و رسانه‌ای دیده شود. بخشی از این کار سیاست درستی است، اما کافی نیست. برگزاری کرسی‌های تلاوت، مسابقات موضوعی، تفسیر و ... بسیار خوب است و این هفته می‌تواند موتور محرک فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها باشد.
این تصور که نهاد مقام معظم رهبری متولی فعالیت قرآنی در دانشگاه است و اگر فعالیت قرآنی در دانشگاه افزایش یابد، مرهون تلاش نهاد است و اگر کاهش یابد، نهاد کم‌کاری کرده است واقعیت قصه نیست، بلکه جمعی این نقش را بازی می‌کنند و این عملیات را انجام می‌دهند و نهاد سهم اندکی دارد
جدی‌ترین مشکل ما حضور نداشتن دانشجویان در دو سال اخیر به دلیل وضعیت کرونا بوده است و در فضای مجازی هم نوع دیگری از برنامه‌ها اجرا می‌شود. امروز با دانشجویانی مواجه هستیم که دو سال است فضای دانشگاه را ندیده‌اند و ما نیز ارتباط فرهنگی کمی با آنان داشته‌ایم.
ایکنا – برای امسال برنامه خاصی تعریف شده است؟
اگر بخواهیم فعالیتی را در این هفته انجام دهیم، باید در فضای رسانه و فضاهای عمومی تبلیغ شود. در فضای حضوری اتفاق ویژه‌ای رخ نمی‌دهد. البته من به عنوان یک فرصت به آن نگاه می‌کنم تا بتوانیم با استفاده از آن، طراحی‌های خوبی را در عرصه برنامه‌های حضور در سطح دانشگاه داشته باشیم. شاید لازم باشد که برنامه‌هایی در حوزه آموزش‌های غیر حضوری تعریف شود.
ایکنا – برای استفاده از فضای مجازی برنامه منسجمی وجود دارد؟
مطالعات اولیه برای اجرا و راه‌اندازی طرحی با عنوان مدرسه مجازی قرآن صورت گرفته و قرار است آموزش‌های مختلفی در حوزه قرآن از تفسیر تا تدبر و از روخوانی تا سایر مباحث قرآنی به صورت برخط ارائه شود. در این مدرسه هر مخاطب با هر مدل نیازی می‌تواند از فعالیت‌های قرآنی آن بهره ببرد. در این باره تجربه خوبی در حوزه آموزش مجازی در پلتفرم آموزش مجازی نهاد وجود دارد و تقریباً دو میلیون کاربر دارد و برخی از آنها یک درس، برخی دو درس و برخی هم چندین درس را در این سامانه گذرانده‌اند که از همان تجربه استفاده کرده‌ایم.
ایکنا – راه‌اندازی این مدرسه در چه مرحله‌ای قرار دارد و آیا تا پایان سال شاهد اجرای آن خواهیم بود؟
مطالعه آغاز شده است و امیدواریم تا پایان سال 1400 شاهد اجرای آن باشیم.
ایکنا – سخن پایانی.
از خداوند متعال می‌خواهم که همه ما را در سایه و پناه قرآن قرار دهد تا بتوانیم زندگی قرآنی داشته باشیم و به قرآن عمل کنیم و قرآن از همه ما راضی باشد.
انتهای پیام
