آثار نقاش خودآموخته قوچانی کتاب می‌شود/ برگزاری نمایشگاه قهوهخانهای در دانشگاه سوره + صوت
یک پژوهشگر و محقق تئاتر و تعزیه گفت: مجموعه کامل آثار حاج محمد؛ نقاش خودآموخته قوچانی و فرزند وی توسط دانشگاه هنر سوره و با همکاری فرهنگستان هنر به شکل کتاب چاپ و پخش شود و از آثار او نمایشگاهی نیز دایر خواهد شد.
جهانگیر رمضانی نمین، پژوهشگر و محقق تئاتر و تعزیه در حاشیه برگزاری سمینار نمایش‌های آیینی–سنتی پیرامون موضوع تحقیق «مطالعه تطبیقی مضامین نگاره‌های حاج محمد هراتی و نگاره‌های پرده‌های نقالی» به ایکنا گفت: این پژوهش حول مجموعه آثار حاج محمد هراتی و مقایسه تطبیقی آن با پرده‌های نقالی است. حاج محمد هراتی (1287-1381) نقاشی خودآموخته و متولد شهر قوچان است که آثاری با مضامین مشترک با پرده‌های نقالی به تصویر کشیده است. در این پژوهش بـه بررسـی تطبیقـی بـا روش توصیفـی تحلیلـی نگاره‌های پرده‌هــای نقالــی در نســخ چاپــی بــا آثـار بکـر و منحصـربفـرد حـاج محمـد هراتی که توسط فرزند ایشان محمد مهدی هراتی، پژوهشگر و هنرمند هنرهای سنتی ایران و نوه وی الهام هراتی مدرس و کارشناس ارشد هنر جمع‌آوری و نگهداری می‌شود، پرداخته شده است.
وی افزود: آثار حاج محمد در ترکیب‌بندی و انتخاب مضمون با نگاره‌های پرده‌های نقالی با مضمون «مصیبت کربلا» و در شیوه طراحی خودآموخته با «پرده‌های درویشی» مشابهت دارد. اهمیت پژوهش در آثار حاج محمد هراتی به عنوان نقاشی خودآموخته، در این است که می‌تواند منشأ پیدایش هنرهای بصری همچون نقاشی قهوهخانهای که از دل فرهنگ مردمی برخاسته را بهتر و روشن‌تر سازد.
این پژوهشگر پیرامون ریشه‌های هنر قهوهخانهای چنین توضیح داد: ما به درستی نمیدانیم خاستگاه و منشأ اولیه نقاشی قهوهخانهای دقیقاً کجاست و فقط اکتفا می‌کنیم به رونق گرفتن تعزیه و نقالی و مصیبت‌خوانی در دوران صفویه که باعث پیدایش پرده‌های نقالی و نقاشی‌های قهوهخانهای شده است. در طول پژوهش میدانی بر آثار حاج محمد هراتی به تعدادی طراحی و نقاشی آبرنگ از این هنرمند برخوردیم که مردم عادی را در حال عزاداری و یا شرکت در مراسم تعزیه به تصویر کشیده و گویی، مستندنگاری کرده است و یا در اثری دیگر درویشی را کشیده است که پردهای آویزان کرده و نقل می‌گوید و مردم دورش نشستهاند. همین نکته باعث شد ما به این نتیجه برسیم که چه بسا نقاشان خودآموختهای که اینگونه به ثبت وقایع زمان خود پرداختهاند اما چون کسی آنها را نمیشناخت آثارشان از بین رفته و یا جایی متروک مانده است. به قول دکتر بهمن نامور مطلق رییس فرهنگستان هنر، همسایگان شمالی ما اگر یک فریم از این تصاویر را داشتند به استناد آن یک میراث را برای خود ثبت جهانی می‌کردند.
وی ادامه داد: امیدواریم بخش مهمی از این سلسله پژوهشها در مورد هنرمندان خودآموخته باعث شود تا مردم اگر در زیرزمین‌هایشان یا میان اسباب و اثاثیه و میراثشان به چنین آثاری برخورد کردند، آنها را دور نیندازند و به سراغ یک کارشناس بروند تا شاید حلقه گمشده‌ای از فرهنگ و هنر ما در میان آن یافت شود.
رمضانی تاکید کرد: در مورد حاج محمد هراتی، نوه وی، شیرین هراتی پیش از این رساله کارشناسی ارشد خود را به بررسی جامع احوالات و آثار او اختصاص داده بود که در سایت ایران داک به اسم خودشان ثبت شده و در دسترس محققان برای مطالعه دقیقتر در احوالات حاج محمد قرار گرفته است. پیشتر نیز الهام هراتی مقالهای داشتند در مورد تطابق آثار حاج محمد هراتی با نگاره‌های چاپ سنگی که آنهم در دست چاپ است. اما این مقاله که در سمینار هشتم نمایش‌های آیینی و سنتی ارایه شد، به همت و کوشش استاد شکوفه ماسوری عضو هیئت علمی دانشگاه سوره و همراهی بنده و شیرین هراتی که پیش از این تحقیقات کاملی را انجام داده بودند، گردآوری و آماده شد که در دسته پژوهش‌های بینارشتهای قرار میگیرد.
وی متذکر شد: قرار است مجموعه کامل آثار حاج محمد و فرزند ایشان توسط دانشگاه هنر سوره و با همکاری فرهنگستان هنر به شکل کتاب چاپ و پخش شود و از آثار او نمایشگاهی نیز برقرار خواهد شد. صحبت‌هایی نیز جهت تولید یک اثر نمایشی آیینی و سنتی با استفاده از تصاویر و زندگی حاج محمد هراتی اتفاق افتاده است که به محض فراهم شدن شرایط تولید آن زیر نظر شکوفه ماسوری و من مراحل تولید متن و تمرینات آن آغاز خواهد شد. امیدواریم این دسته از پژوهش‌های میانرشتهای کمکی باشد به اعتلای هنر والای ایرانی.
وی ضمن تقدیر از رئیس فرهنگستان هنر تصریح کرد: جا دارد از دکتر نامور مطلق؛ رییس فرهنگستان هنر که مشوق و راهنمای این پژوهش هستند، تشکر و قدرانی به عمل آوریم و با تکمیل و ارایه این آثار، امید را در دل جوانان هنردوست و پژوهشگر زنده نگه داریم. درضمن جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی که بیستمین دوره خود را پشت سر میگذارد، در سخت‌ترین شرایط سال‌های اخیر و به همت مدیران و دبیران و اساتید هنرهای آیینی و سنتی با عشق و علاقه مردمی بخش پژوهشی خود را حفظ کرده و چراغ دانش و هنر را روشن نگه داشته است. اساتیدی همچون دکتر حمیدرضا اردلان و دکتر ناصربخت و دکتر فتحعلیبیگی و استاد صفارینژاد و دیگر اساتیدی که پیگیرانه به تحقق این اندیشه کمک کردهاند نقش متولی و مشوق را به درستی در قامت هنر و فرهنگ ما ایفا می‌کنند.
رمضانی در پایان تاکید کرد: میراث فرهنگی و هنری ایران زمین در دستان ما هست و خواهد بود. فقط کافی است به دستانمان نگاه کنیم تا ببینیم چقدر ثروتمند هستیم.
انتهای پیام
