سرمایه اجتماعی و خدمت‌رسانی مطلوب؛ تسریع‌کننده توسعه اقتصادی
مشارکت اجتماعی و خدمت‌رسانی دو موضوع درهم تنیده هستند و تسریع در روند خدمات‌رسانی به مردم و رقابت در این امر مهم می‌تواند دلگرمی مردم و در نتیجه پشتیبانی ملت را در پی داشته باشد.
دهه فجر انقلاب اسلامی در مسیر «جهاد تبیین»، فرصت مناسبی برای ارائه دستاوردها و برکات بزرگ انقلاب اسلامی است و این دستاوردها آنهایی هستند که به جرئت می‌توان گفت بدون وقوع پدیده انقلاب اسلامی محقق نمی‌شدند. در این راستا متن بیانیه گام دوم انقلاب به خوبی این دستاوردها را در هفت قسمت تشریح کرده است که عبارتند از:
ـ ثبات و امنیت و حفظ تمامیت ارضی ایران
ـ موتور پیشران کشور در عرصه علم و فنّاوری و ایجاد زیرساخت‌های حیاتی و اقتصادی و عمرانی
ـ به اوج رسانیدن مشارکت مردمی و مسابقه خدمت‌رسانی
ـ ارتقای شگفت‌آور بینش سیاسی آحاد مردم
ـ سنگین کردن کفه عدالت در تقسیم امکانات عمومی کشور
ـ افزایش چشمگیر معنویت و اخلاق در فضای عمومی جامعه
ـ ایستادگی روزافزون در برابر قلدران و زورگویان و مستکبران جهان.
در قسمت سوم از مجموعه تبیین دستاوردهای انقلاب براساس بیانیه گام دوم به بررسی دستاورد «به اوج رسانیدن مشارکت مردمی و مسابقه خدمت‌رسانی» می‌پردازیم:
اندیشمندان و متفکران بزرگ علم اقتصاد از سرمایه اجتماعی، بهعنوان زیربنای رشد و توسعه اقتصادی هر جامعه یاد می‌کنند. در این راستا بانک جهانی، سرمایه اجتماعی را بهعنوان «ثروت نامرئی یک کشور» می‌داند و آن را در برگیرنده نهادها، روابط و هنجارهایی تفسیر کرده که تعاملات اجتماعی را شکل می‌دهد، لذا تبیین این موضوع که سرمایه اجتماعی اثر معنی‌داری بر رشد اقتصادی دارد نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایفا می‌کند.
بی‌تفاوتی رژیم پهلوی به نقش مردم
تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مشارکت مردم در امور مختلف اجتماعی در پایین‌ترین سطح خود قرار داشت. در فضای غرب‌زده آن دوران، نظام شاهنشاهی از مظاهر تمدن غرب فقط نوع پوشش و تفریحات و خوردن و آشامیدن غرب را ملاک توسعه و پیشرفت قرار داده بود، غافل از اینکه افزایش مشارکت اجتماعی و دخالت مردم در همه ارکان تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مهم‌ترین عنصر پیشرفت یک کشور تلقی می‌شود. شاه بدون در نظر گرفتن این اصل مهم درصدد قرار دادن ایران در ریل پیشرفت و توسعه بود اما نمی‌دانست توسعه بدون مشارکت مردم، تنها گرفتن ژست توسعه‌گرا بودن است.
شاه هیچ‌گاه نمی‌خواست بپذیرد توسعه بدون مشارکت مردم، توسعه پایداری نیست، بلکه این توسعه، نامتوازن و جزیره‌ای است. با پیروزی انقلاب اسلامی و دگرگونی در ساختار حکومتداری کشور، رویکردها به نقش مردم به‌طور کلی تغییر کرد. امام خمینی(ره) به مشارکت اجتماعی و نقش مردم در توسعه اقتصادی و سیاسی کشور ایمان راسخ داشتند؛ طوری‌که در 12 بهمن 1357 در سخنرانی تأثیرگذارشان در بهشت زهرا(س) به صراحت فرمودند: «من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم!»
مشارکت اجتماعی؛ مشروعیت‌بخش جمهوری اسلامی
در 40 سال نخست انقلاب اسلامی، مردم ایران در همه حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مشارکت فعالانه‌ای داشته‌اند؛ به‌گونه‌ای که نظام بدون حضور مردم نمی‌توانست پروژه‌های اقتصادی، اهداف سیاسی و برنامه‌ریزی‌های اجتماعی خود را به خوبی پیش ببرد. مشارکت مردمی سرمایه ارزشمند برای نظام جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود و بدون این سرمایه عظیم هرگز نظام نمی‌تواند از مشکلات و بحران‌ها مانند: سیل، تهدیدات، تحریم‌ها، فشارهای اقتصادی و زلزله و کمک به محرومان با موفقیت عبور کند. به عبارت دیگر کارآمدی نظام اسلامی در گروی برجسته کردن نقش مردم در عرصه‌های مختلف است.
پس واضح و مبرهن است که چرا رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بر به اوج رساندن مشارکت مردمی تأکید کرده‌اند. از منظر ایشان تسریع در روند خدمات‌رسانی به مردم و رقابت در این امر مهم می‌تواند دلگرمی ملت و در نتیجه پشتیبانی ملت را در پی داشته باشد. قطعاً مشارکت اجتماعی و خدمت‌رسانی دو موضوع درهم تنیده‌شده هستند؛ یعنی تعامل مردم و حکومت اگر یک تعامل دوسویه باشد یا اگر مسئولان به‌معنای واقعی خود را خادم و پاسخگو بدانند، بیش از قبل مشارکت اجتماعی و مسیر توسعه و پیشرفت کشور هموارتر خواهد شد.
در پایان تأکید می‌شود، در یک کشور انجام و توسعه فعالیت‌های اقتصادی منوط به توسعه سرمایه اجتماعی است. درواقع سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی و نیز خدمت‌رسانی مطلوب به مردم، رشد و توسعه اقتصادی را سرعت می‌بخشد. از سوی دیگر در زمانه حاضر مدیران کشور یا مدیران توسعه‌گرا باید بدانند بدون بهره‌گیری از سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه‌ها کارآیی لازم را ندارند و بدون آن پیمودن راه‌های توسعه پرچالش و پرهزینه خواهد بود؛ بنابراین ضروری است در چله دوم انقلاب اسلامی به مقوله مشارکت اجتماعی که پایه‌های انقلاب و نظام را قوام می‌بخشد، توجه ویژه شود.
سعید امینی
انتهای پیام
