نقش تعاون در تحقق عدالت اجتماعی و توسعه پایدار / دولت‌ها به سند توسعه‌بخش تعاون بی‌توجه بوده‌اند + صوت
سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران گفت: یکی از زمینه هایی که می‌تواند به تحقق عدالت اجتماعی کمک کند، موضوع تعاون و تقویت تعاونی‌هاست. تعاون در جهان و در کشور ما ابزاری برای پیگیری هم‌زمان اهداف اقتصادی و اجتماعی است؛ یعنی این دو را باید با یکدیگر پیگیری کرد.
رضا وفایی یگانه، سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران در گفت‌وگو با ایکنا درباره عوامل مؤثر بر عدم رشد کافی فرهنگ تعاون در 43 سال گذشته گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی موضوع عدالت اجتماعی یکی از موضوعات اساسی بود که مدنظر تنظیم‌کنندگان قانون اساسی قرار داشت. یکی از افتخارات نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تلاش برای تحقق عدالت اجتماعی در داخل کشور و در عرصه بین‌المللی است.
تعاون و تحقق عدالت اجتماعی
وی افزود: از بُعد اقتصادی یکی از زمینه هایی که می‌تواند به تحقق عدالت اجتماعی کمک کند، موضوع تعاون و تقویت تعاونی‌هاست. تعاون در جهان و در کشور ما ابزاری برای پیگیری هم‌زمان اهداف اقتصادی و اجتماعی است؛ یعنی این دو را باید با یکدیگر پیگیری کرد. در تعاون محور اصلی رشد اقتصادی، سرمایه‌های اجتماعی هستند. برعکس شرکت‌های سهامی وقتی در تعاونی‌ها رأی‌گیری انجام می‌شود، هرکس یک حق رأی دارد اما در شرکت‌های سهامی هر فردی براساس میزان سهامش حق رأی یا اجازه سخن گفتن دارد؛ لذا سرمایه اصلی تعاونی‌ها همین انسان‌ها و سرمایه‌های اجتماعی است.
سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران با بیان اینکه سرمایه‌های انسانی ثروت تعاونی‌ها محسوب می‌شود و تعاونی‌ها در راستای تقویت و گسترش این ثروت گام برمی‌دارند، افزود: بحث آموزش، بحث انتخابات دموکراتیک و بحث اطلاع‌رسانی موضوعات اساسی هستند که برای یک تعاونی مهم و حائز اهمیت به شمار میروند. یکی از راه‌های تحقق عدالت اجتماعی این است که سرمایه انسانی خود را تقویت کنید و این امکان در بخش تعاون وجود دارد.
نقش تعاون در توسعه پایدار
وفایی‌یگانه یکی از اصول اساسی در حوزه تعاون را توجه به توسعه پایدار و ارزش‌های پایدار عنوان کرد و گفت: در اوایل انقلاب اسلامی توجه بسیار خوبی به تعاونی‌ها به‌خصوص در حوزه مسکن و مصرف می‌شد و خدمات بسیاری را بهویژه در دوران جنگ تحمیلی در حوزه توزیع کالاهای اساسی ارائه می‌دادند. تعاونی‌ها در سطح ادارات، محلات و روستاها مستقر شدند و به دسترسی مردم برای کالاهای اساسی کمک می‌کردند. پس تجربه خوبی از تعاونی‌ها در دوران دفاع مقدس در ذهن وجود دارد.
وی ادامه داد: در سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده به موضوع تعاون به‌طور مستقیم اشاره شده است و ایشان از بخش تعاون به‌عنوان پایه‌های اساسی توسعه اقتصاد کشور نام بردند و حداقل سهم 25 درصدی را برای این بخش در حوزه توسعه اقتصادی قائل شدند و فرمودند که تعاون بخشی از اقتصاد ایران است. برای اینکه سهم دولت در اقتصاد کوچک‌تر شود، بخش تعاون می‌توان ایفای نقش سازنده‌ای داشته باشد.
بی‌مهری به سند توسعه بخش تعاون
سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران اضافه کرد: زمانی‌که سیاست‌های کلی ابلاغ شد، متعاقب آن هم قانون اجرای سیاست‌های کلی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. در سیاست‌های کلی توجه ویژه‌ای به بخش تعاون وجود دارد و در همین راستا در قانون یک فصل مشخص در مورد تعاون وجود دارد که در آن بحث‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از این بحث‌ها این بود که دولت محترم سند توسعه بخش تعاون را بنویسد تا مسئولیت و وظایف دستگاه‌ها برای تحقق سهم 25 درصدی مشخص شود. متأسفانه یکی از دلایلی که باعث شده تعاون در اقتصاد ایران نقش‌آفرینی زیادی نداشته باشد، این است که سند توسعه مدنظر قرار گرفته نشده است.
وفایی‌یگانه افزود: در این سند توسعه به خوبی وظایف دستگاه‌ها مشخص شده تا هر دستگاه برای تحقق بخش توسعه تعاون چه کارهایی باید انجام دهند، اما هیچ‌یک از بخش‌های این سند عملیاتی نشده است. اشکالی که ما به بخش توسعه تعاون گرفته‌ایم همین موضوع است که دستگاه‌ها به آن تکالیفی که بر عهده‌شان است، عمل نمی‌کنند.
مسکن مهر؛ تجربه خوب تعاون
وی با بیان اینکه در بسیاری از سازمان‌ها تعاونی‌ها خدمات بسیاری خوبی را ارائه کرده‌اند، یادآور شد: مثلاً در بخش تعاونی مسکن، مسکن مهر تجربه خوبی بود که به اجرا درآمد. همچنین در بخش تعاونی‌ها شرکت‌های جدیدی را مانند شرکت تعاونی سهامی عام را شکل دادیم که در سطح تمام شهرستان‌ها شرکت‌های توسعه عمران شهرستانی را داریم که اینها چهارچوب‌های مناسبی هستند که می‌توانند در استان‌ها و شهرستان‌ها فعالیت‌های توسعه‌ای خوبی انجام دهند.
سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران ادامه داد: پایه اصلی سهام عدالت همین شرکت‌های تعاونی سهام عدالت شهرستانی هستند که واقعاً در بدو شکل‌گیری سهام عدالت این شرکت‌ها کمک بسیاری به سازمان‌دهی آنها کردند و نزدیک به 50 میلیون نفر ثبت‌نام انجام دادند و شناسایی شدند.
وفایی‌یگانه افزود: دربحث تعاونی‌های مصرفی چه در زمان جنگ تحمیلی و چه بعد از آن یعنی در دوران تحریم که باید کالاهای اساسی را توزیع می‌کردیم، آن بخشی که به تعاونی‌ها سپرده شد به بهترین شکل ممکن به انجام رسید. همچنین در عرصه اجتماعی ما تعاونی‌ها مرزنشین را داریم و از حدود 14 میلیون مرزنشین، دو و نیم میلیون سرپرست خانوار آنها شناسایی شده‌اند و در قالب تعاونی‌های مرزنشین متشکل شده‌اند و فعالیت‌های اقتصادی بسیار خوبی برای ماندگاری افراد مرزنشین در مرزها را انجام می‌دهند.
وی با بیان اینکه در بحث تعاونی شرکت‌های تأمین نیاز که بتوانند نیازهای تولیدی واحدهای تولیدی را انجام دهند، شرکت‌های بسیاری خوبی تأسیس شده است، گفت: این شرکت‌ها در بخش صنعت، بخش کشاورزی و سایر حوزه‌های مرتبط با این تعاونی‌ها خدمات بسیار ارزشمندی انجام داده‌اند و توانسته‌اند تولیدکنندگان همگن را متشکل کنند تا فعالیت‌های تأمین نیاز خود را انجام دهند.
تعاونی و شکل‌گیری تشکل‌های اقتصادی
سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران تأکید کرد: یکی از مشکلات اقتصادی ما تشکل فعالان اقتصادی است. تا زمانی‌که این تشکل شکل نگیرد بازدهی خوبی را از آنها شاهد نخواهیم بود؛ لذا تعاونی‌ها نقش مهی در ایجاد چنین تشکلی برعهده دارند.
وفایی‌یگانه درباره گونه جدیدی از عضویت در تعاونی‌ها گفت: ما یک عضویت جدیدی تحت عنوان سهامداران غیرعضو را در قالب تعاونی‌ها داریم که نمی‌خواهند عضو یک شرکت شوند و فقط می‌خواهند از سود یک سرمایه‌گذاری استفاده کنند و اینها در قالب سهامدار غیرعضو ورود پیدا می‌کنند.
وی اضافه کرد: در بخش تعاون خدمات ارزشمندی انجام شده منتها هرگاه ارزیابی انجام می‌شود به ظاهر آن سهم 25 درصدی محقق نشده اما اگر این سهم 25 درصدی را کنار بگذاریم، همیشه تعاون در اقتصاد ایران پویا و اثرگذار بوده است، البته هرچند مشکلاتی وجود دارد که می‌توانست بهتر از این باشد. لذا هرچند به آن سهم 25 درصد دست پیدا نکرده‌ایم اما خدمات ارزشمندی از سوی شرکت‌های تعاونی مشاهده شده که اگر بهتر برنامه‌ریزی شود آن سند تحول مصوب‌شده از سوی هیئت وزیران قطعاً تحقق خواهد یافت.
سرپرست معاونت اقتصادی و کسب‌وکار اتاق تعاون ایران گفت: در اوایل ترویج تعاونی با یارانه همراه بود و می‌گفتند به تعاونی‌ها یارانه دهید تا یک تعاونی شکل بگیرد؛ درصورتیکه واقعیت این است ذات تعاونی این نیست که از دولت یارانه دریافت کند. به نظر من باید از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در تقویت تعاونی‌ها بهره برد. اینها در قالب تعاونی بهتر می‌توانند کار کنند.
وفایی‌یگانه نقش تعاونی‌ها در توسعه مشاغل خانگی را بسیار مهم و حیاتی ارزیابی کرد و در این باره افزود: ما با ستاد حمایت از مشاغل خانگی صحبت‌هایی را انجام داده‌ایم و مصوبه‌ای از آنها گرفته‌ایم که اگر می‌خواهیم توسعه‌ای در حوزه مشاغل خانگی داشته باشیم حتماً باید در قالب تعاونی باشد؛ آن کسی که در خانه فعالیت تعاونی انجام می‌دهند نباید نگران بحث تأمین مواد اولیه یا دسترسی به بازار فروش باشد. به عبارت دیگر اگر کسی در حوزه مشاغل خانگی فعال است باید تمام ذهن خود را به مقوله تولید مشغول کند نه نگرانی درباره تأمین مواد اولیه یا بازار فروش. لذا در قالب تعاونی به راحتی می‌توانند نیاز خود را تأمین کنند و هم بازار فروششان مهیا باشد.
وی در پایان گفت: بخش تعاونی ظرفیت زیادی برای تحقق عدالت اجتماعی در کشور دارد، اما در اولویت قرار نگرفتن سند توسعه‌بخش تعاون در دولت‌ها، مهمترین مانع تحقق اهداف رشد بخش تعاون است.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
