فطر؛ تجلی وحدت و مواسات اسلامی

هر آزمونی که به سلامت طی شود، تبریک و تهنیت و جشن و پاداش دارد و هر توش و توانی که از عهده دشواری‌ها بربیاید، مبارک است. رمضان یک ماه تمام خوان رحمت و برکت الهی را در مقابل بندگان گسترد و با فریضه صیام‌اش، آنها را آزمود و اینک، آنها که از این آزمون الهی سربلند بیرون آمده‌اند، وقت آن است که به شکرانه این سرافرازی، دست نیازمندان را بگیرند، جامه نو بر تن کنند، خود را خوشبو سازند، در مقابل پروردگار خویش سر به سجده بگذارند و به سرور و شادمانی بپردازند.

حجت‌الاسلام والمسلمین امیر صالحی، مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در اصفهان اظهار کرد: عید فطر در کنار عید اضحی(قربان)، از اعیاد مهم اسلامی و به معنای بازگشت به فطرت است، در روایتی از امیرالمؤمنین(ع) آمده که فطر، عید کسی است که خداوند روزه او را پذیرفته و نمازش را ستوده و هر روزی که در آن نافرمانی خدا نشود، روز عید است. حضرت در جمله دیگری می‌فرماید: «در روز آخر ماه مبارک رمضان، فرشته‌ای به مردان و زنان روزه‌دار ندا می‌دهد که ای بندگان خدا! بر شما بشارت باد که خدای متعال تمام گناهان گذشته شما را آمرزیده است، پس بنگرید که بعد از این چگونه عمل می‌کنید». مسلمان مؤمنی که یک ماه مشغول عبادت و بندگی بوده است، پاکی و طهارت روحی خود را جشن می‌گیرد و این طهارت روحی، همان بازگشت به فطرت است.

وی در توضیح جنبه‌های گوناگون عید فطر، گفت: یکی از این جنبه‌ها که امام سجاد(ع) در روایتی به بیان آن پرداخته، به نمایش گذاشتن اجتماع و وحدت اسلامی است. وجه دیگر اهمیت عید فطر، به تعظیم شعائر برمی‌گردد. در اسلام، شعائری وارد شده که حکم مانور را دارد و یکی از این شعائر، نماز عید فطر است. آیه 32 سوره حج می‌فرماید: «ذَلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ؛ اين است فرايض خدا و هر كس شعائر خدا را بزرگ دارد، در حقيقت حاكى از پاكى دل‌هاست».

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: عید فطر بعضاً حتی یک حرکت و جریان سیاسی نیز بوده است، مثل نماز عیدی که امام رضا(ع) قصد داشتند در مرو اقامه کنند و به سمت مصلا حرکت کردند که آثار و برکاتی به دنبال داشت. در واقع، حرکت به سمت اقامه نماز عید، هم جنبه وحدت اسلامی دارد و هم جنبه سیاسی که در مبارزه با طاغوت، شرک، نفاق، ظلم و استکبار به نمایش گذاشته می‌شود.

وی جنبه دیگر عید فطر را قانون مواسات خواند و افزود: مؤمنان یک ماه مشغول عبادت، بندگی و راز و نیاز با خدا می‌شوند و روز عید وقتی برای اقامه نماز حرکت می‌کنند، قبل از آن باید زکات فطره خود را بپردازند، چنانکه قرآن در آیات 14 و 15 سوره اعلی می‌فرماید: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى؛ رستگار آن كس كه خود را پاک گردانيد و نام پروردگارش را ياد كرد و نماز گزارد».

حجت‌الاسلام والمسلمین صالحی تصریح کرد: به زکات فطره، زکات بدن نیز گفته می‌شود و در روایات آمده که ضامن سلامتی بدن تا سال آینده است و نشانه قبولی عمل فردی روزه‌داری، رسیدگی و انفاق به فقراست. در واقع، یکی از جنبه‌هایی که باعث اهمیت ویژه عید فطر می‌شود، این است که تمام مسلمانان دارای توان مالی به‌صورت دسته‌جمعی انفاق عظیمی انجام می‌دهند و برای خود و تک تک اعضای خانواده، حتی کودک داخل گهواره و فرد غیربالغی که روزه‌دار نبوده است، زکات فطره می‌پردازند، ولی در عید قربان، عده کمی اقدام به انفاق می‌کنند. در قرآن، هر جا از نماز و ارتباط با خدا صحبت شده است، از انفاق در قالب‌هایی مانند زکات، خمس، رد مظالم و انفاق مستحبی نیز سخن به میان آمده، ولی آنچه در عید فطر متبلور می‌شود، انفاق سراسری در قالب زکات فطره است که تمام افراد را در بر می‌گیرد.

وی بیان کرد: در کتب سیره و ادعیه، عمده اعمالی که برای روز عید فطر ذکر شده، یکی غسل است که نشان می‌دهد پاکی و طهارت روحی و باطنی با شست‌وشوی ظاهری کامل می‌شود. اعمال دیگر شامل نماز و ارتباط با خدا و اذکار تکبیر، تهلیل، تسبیح و تحمید است؛ در روایات آمده که پیامبر(ص) وقتی برای نماز عید به سمت مصلای خود حرکت می‌کرد، تکبیر و تهلیل و تسبیح و تحمید می‌گفت. عمل واجب، زکات فطره نام دارد و نماز عید در زمان حجت خدا، واجب و در عصر غیبت، مستحب است. از اعمال دیگر، می‌توان به عطر زدن، لباس نو پوشیدن و سرور و شادمانی اشاره کرد. در روایات آمده که فطر، روز سرور و شادمانی مؤمنان به حساب می‌آید، از این نظر که خداوند بخشایش خود را شامل حال آنها کرده است. این اعمال در کتاب المراقبات مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی و رساله عملیه مراجع تقلید بیان شده است.