بازگشت به امام حسین(ع) بازگشت به شخصیت زلال انسانی است
هادی وکیلی ضمن اشاره به سه حوزه ارتباطی انسان معاصر با واقعه کربلا تصریح کرد: اگر انسان معاصر می‌خواهد یک الگو پیدا کند که به لحاظ هویت انسانی و اخلاقی در اعلی مرتبه باشد؛ سیدالشهدا(ع) نماد آن است.
انسان معاصر درگیر رنج‌ها و مسئله‌های وجودی بسیار است و در تلاش برای یافتن پاسخی برای آنها به سر می‌برد. در میانه تمام مکاتب و ایسم‌هایی که مدعی ارائه پاسخ به این مسائل و مصائب هستند، گویی امام حسین(ع) از آن سوی تاریخ و در دل بیابان تفتیده نینوا انسان‌ها را به خویش می‌خواند و می‌خواهد آنها را به سرمنزل مقصود رهنمون شود. از این منظر جا دارد پرسش شود نقطه پیوند انسان معاصر با واقعه تاریخی عاشورا چیست و انسان معاصر چگونه می‌تواند با این رخداد تاریخی ارتباط بگیرد و از آن بهره ببرد.
هادی وکیلی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با ایکنا به توضیح درباره پیام عاشورا و امام حسین(ع) برای انسان معاصر پرداخت که متن آن را در ادامه می‌خوانید؛
ایکنا ـ به عنوان پرسش نخست می‌خواستم سوال کنم پیام امام حسین(ع) برای انسان معاصر چیست و انسان امروزی با توجه به فاصله زمانی و اجتماعی خود با عاشورا در چه حیطه‌ای می‌تواند با این واقعه ارتباط برقرار کند؟
در واقع مسئله شما این است پیام امام حسین(ع) برای انسان معاصر، برای دنیای معاصر با توجه به فاصله زمانی و اجتماعی ایجاد شده با عصر سیدالشهدا(ع) و با توجه به این نکته که گفتمان حاکم بر دنیای مدرن گفتمان متفاوتی است، چیست. به عبارت دیگر، امام چگونه می‌توانند برای انسان معاصر پیام داشته باشند و اگر این پیام را بخواهیم بفهمیم احتمالا چه پیامی است.
انسان سعادت‌طلب است
من گمان می‌کنم که می‌توان در سه محور پیام‌های مهمی از سیدالشهدا(ع) و قیام حضرت برای بشر معاصر بهره برد و استفاده کرد. در مورد پیام اول باید عرض کنم انسان یک هویت ذاتی انسانی دارد. این هویت ذاتی انسانی فارغ از بُعد زمان و مکان است، یعنی انسان هزار سال پیش با انسان امروز، انسان مقیم در ایران یا مقیم در هند و آمریکا و کانادا از حیث بنیادهای انسانی هیچ فرقی با هم نمی‌کنند. همه انسان‌ها در این هویت انسانی و اینکه خداوند در فطرت آنها ویژگی‌هایی گذاشته مشترکند؛ مثلا این انسان سعادت‌طلب است، دنبال سعادت است. بله، ممکن است در تشخیص خطا بکند منتها همواره در پی سعادت است یا مثلا انسان عدالت‌طلب است. انسان‌ها همیشه در طول تاریخ، در گذشته و امروز در پی برپایی عدالت هستند. باز ممکن است در تشخیص مصداق عدالت خطا کنیم یا در روش عدالت ورزیدن خطا کنیم که اتفاقا خواهم گفت همینجا هم نیاز به امام حسین(ع) و مکتب امام حسین(ع) داریم اما اینها نشان می‌دهد که انسان هویت ذاتی دارد، مثلا اخلاقیات همیشه در تاریخ برای انسان‌ها مهم بوده، معنویات مهم بوده.
بالاخره ممکن است انسان تحت تاثیر نفسانیات خودش خلاف اینها عمل کند ولی وقتی به او بگویید که تو واقعا اخلاق یا معنویت را، یا عدالت را قبول داری یا نه، همه انسان‌ها هم در حرف ادعا می‌کنند که اینها را قبول دارند و هم اینکه در درون قلبشان به اینها باور و یک اعتقاد درونی دارند.
خب از این حیث توجه کنید که امام حسین(ع) یک الگوی تمام‌عیار برای بشر و برای ذات بشر امروزی است. برای چه؟ برای بازگشت انسان به شخصیت انسانی زلال خودش. مسئله این است که انسان معاصر به دلیل اینکه جریان‌های پرورش نفسانیات، پرورش شهوات، گسترش ابزار و امکانات اشاعه فساد در دنیای معاصر بسیار بسیار زیاد شده، تا حد زیادی آلوده و آغشته به این مفاسد و نفسانیات شده است. اینقدر شدید که گاهی اوقات دیگر در راه اصلی شک می‌کند و نمی‌تواند آن را پیدا کند.
عرفه عرفان نظری و عاشورا عرفان عملی
بازگشت به امام حسین(ع) اولا بازگشت به شخصیت زلال فطری انسانی است. اگر سبک زندگی و سیره شخصی امام حسین(ع) را بررسی کنید، اگر سبک زندگی خانوادگی سیدالشهدا(ع) را بررسی کنید می‌بینید که ایشان یک انسان بسیار فرهیخته، اخلاق‌محور، معنویت‌گرا، عدالت‌خواه و سعادت‌طلب بوده است و تمام رفتار و تمام اجزا و سیره‌اش حاکی و موید و مصداق چیزی است که به آن اعتقاد دارد.
در واقع اگر انسان معاصر می‌خواهد یک الگو پیدا کند که به لحاظ هویت انسانی و اخلاقی در اعلی مرتبه باشد سید الشهدا(ع) نماد آن است. یادمان نرود همان امامی که ظهر عاشورا در جبهه جنگ هستند و می‌جنگند و شهید می‌شوند همان امامی هستند که در صحرای عرفه آن طور دعای عارفانه زیبا را می‌خوانند و با خدای خودشان راز و نیاز می‌کنند و اشک می‌ریزند و مناجات می‌کنند. در واقع عرفه عرفان نظری امام است و عاشورا عرفان عملی امام. این یعنی امام انسان کامل برای بشر امروز و همه نسل‌ها و عصرها است.
ایکنا ـ شما اشاره کردید در سه محور پیام‌های مهمی از سید الشهدا(ع) و حرکت حضرت برای بشر معاصر قابل استفاده است. محور اول الگوپذیری از امام حسین(ع) در سبک زندگی فردی و اجتماعی است. لطفا در مورد محور دوم توضیح بفرمایید.
ببینید، به هر حال جهان امروز گرفتار ظلم است، گرفتار ستم‌ها و فسادهای زیادی است. می‌بینیم که حاکمان اصلی دنیا و ابر قدرت‌ها بسیار ظالمانه بر دنیا حکومت می‌کنند، اعمال قدرت می‌کنند حتی از طریق ابزارهایی مثل سازمان ملل و شورای امنیت و امسال اینها اشاعه ظلم و ستم می‌شود. خب توجه کنیم که خود این گفتمان ظالمانه حاکم در دنیای معاصر برای کسانی که می‌خواهند در مقابل این گفتمان قیام کنند مانع ایجاد می‌کند. طرفداران این گفتمان اولا الگوهای مقاومت را سرکوب می‌کنند و ثانیا گفتمان تسلیم، گفتمان ذلت و خواری را ترویج می‌کنند، یعنی شما ببینید امروز اگر انقلاب اسلامی ایران علیه استکبار جهانی قیام کرده، اگر کشورهای دیگر در دنیا علیه ظلم و استکبار قیام می‌کنند، اگر مردم مظلوم یمن علیه ظلم سعودی قیام می‌کنند فضای حاکم ظالمانه بین‌المللی این گفتمان مقاومت را سرکوب می‌کند.
گفتمان مقاومت در فلسطین در لبنان و سوریه را سرکوب می‌کند و از اسرائیل ظالم جنایتکار حمایت می‌کند. این جریان ظالم حاکم بر عالم کار دومی هم در دنیای ما انجام می‌دهد و آن اینکه گفتمان نظری تئوری تسلیم می‌سازد که واقعا بعضی از کشورها آن را پذیرفتند. این مسئله تلخ فراوان در دنیا دیده می‌شود.
ظلم‌پذیر نباش
در این موقعیت امام حسین(ع) الگوی تمام‌عیار برآشفتن علیه ظلم و هم علیه انظلام و ظلم‌پذیری هستند. هم می‌خواهند انسان‌ها ظالم نباشند و هم علیه ظلم قیام کنند و تن به ظلم ندهند و هم اینکه منظلم نباشند. بعضی از انسان‌ها ذلیل هستند و تسلیم ظلم می‌شوند، ظلم‌پذیر هستند. امام این را نسبت به بشر نمی‌پسندند و شأن بشر نمی‌دانند و دون شأن بشر می‌دانند. از این جهت یک پیام بسیار مهم عاشورا برای انسان امروز این است که ظالم نباش، با ظلم مبارزه کن، منظلم هم نباشد، ظلم‌پذیر نباش. حالا ممکن است انسان یک زمانی به وظیفه‌اش عمل می‌کند ولی تحت ظلم قرار بگیرد و مظلوم باشد. مظلوم بودن به شرط عدالت‌خواهی و دادخواهی چیز بدی نیست اما منظلم بودن بد است، ظالم بودن هم بد است و امام علیه ظلم، علیه منظلم بودن و ظلم‌پذیر بودن قیام کردند.
نکته سوم اینکه همه ما توجه داریم که حقیقتا امام، امام اسلام است، رهبر دین است. امام احیاگر اسلام ناب است. از سوی دیگر باید باور کنیم که اسلام تنها و تنها راه نجات بشر است. سبک زندگی اسلامی، طرح هدایت اسلام برای بشر و برای سعادت بشر، تنها راه هدایت بشر است و هیچ گزینه دیگری وجود ندارد. لیست و مکاتب فلسفی دنیای قدیم و دنیای جدید هر کدام به نوعی سرشان به سنگ خورده و در واقع همگان خواسته و ناخواسته نهایتا به این می‌رسند که تنها راه هدایت و سعادت بشر اسلام است. اینجاست که اگر بخواهیم سراغ اسلام برویم، یعنی اسلام ناب و اسلام واقعی، نه اسلام اموی و اسلام خلفای ستمگر و ظالم و حاکمان بدکار و فاجر، این اسلام ناب اصیل نبوی در سیدالشهدا(ع)، مکتب ایشان و راه ایشان و قیام ایشان متجلی شده است و بنابراین از این حیث هم امام حسین(ع) نیاز ضروری بشر معاصر است.
انتهای پیام
