نقش امام سجاد(ع) در جهاد تبیین

جهاد تبیین از مهم‌ترین دلایلی بود که سبب ماندگاری و گسترش پیام عاشورا شد. این نقش بسیار مهم و حساس پس از واقعه کربلا به درستی توسط حضرت زینب(س) به عنوان پرچم‌دار این حرکت و سپس توسط امام سجاد(ع) صورت گرفت. حجت‌الاسلام حسن عسکری، مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهید باهنر کرمان در گفت‌وگو با ایکنا از کرمان به «بررسی نقش امام سجاد(ع) و زینب کبری(س) در جهاد تبیین» پرداخته است که تقدیم مخاطبان ایکنا می‌شود.

ایکنا ـ نقش جهاد تبیین در گسترش و ماندگاری پیام عاشورا چگونه است؟

گفته «کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود»، سخنی بسیار درست است چرا که اهمیت و نقش راهبردی «جهاد تبیین» حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) است که موجب به کمال رساندن، اثربخش کردن و جهانی شدن پیام عاشورای امام حسین(ع) می‌شود.

به تعبیر رهبر معظم انقلاب، این چهل روزی که از عاشورا تا اربعین اتفاق افتاده، یکی از مقاطع بسیار مهم تاریخ اسلام است. اگر روز عاشورا اوج مجاهدت همراه با فداکاری و گذشتن از جان، عزیزان، فرزندان و یاران است، این چهل روز اوج مجاهدت همراه با تبیین، افشاگری و توضیح است. اگر این چهل روز نمی‌بود، اگر حرکت عظیم زینب کبری(س) و جناب ام‌کلثوم و حضرت سجاد(ع) نمی‌بود، شاید آن فقره «لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلالَةِ: تا بندگانت را از جهالت و سرگردانى گمراهى برهاند، درحالی كه بر عليه او به كمک هم برخاستند» اتفاق نمی‌افتاد. این حرکت عظیم، این صبر فوق‌العاده خاندان پیغمبر به پیشوایی زینب کبری(س) و امام سجاد(ع) بود که توانست حادثه کربلا را ماندگار کند و به معنای واقعی کلمه این تبیین مکمل آن فداکاری بود.

ایکنا ـ مهمترین راهبرد امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در تبیین واقعه عاشورا چه بود و چگونه عمل کردند؟

مهمترین راهبردی که حضرت زینب(س) در واقعه کربلا داشتند این بود که ولایت‌مداری را به صحنه بیاورند تا همه به این حقیقت توجه کنند و با این حقیقت زندگی خود را پیوند بزنند. حضرت زینب(س) در آن شرایط اطاعت ولی امر مسلمین را داشتند و شرایط اقتضا می‌کرد که امام سجاد(ع) پشت صحنه باشد و ایشان در میدان به همه افراد اصل ولایت‌مداری و ولایت‌پذیری را بشناسانند و عامل اصلی نجات بشریت را در همین اصل پذیرش ولایت اولیای الهی معرفی کنند.

ایکنا ـ این راهبرد چه پیامدهایی به دنبال داشت؟

با ولایت مداری می‌توان اصلاح و نجات دین را دنبال کرد. با ولایت‌مداری می‌توان مقابله با باطل و مفاسد زمانه را دنبال و حق و عدل را در جامعه منتشر کرد. به طور کلی با ولایت‌مداری می‌توان به همه خوبی‌ها دست یافت و از همه بدی‌ها فاصله گرفت و همه ما برای ساخت یک جامعه ایده آل بدان نیاز اساسی داریم.

ایکنا ـ اقدامات امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) برای این راهبرد چگونه بود و دشمنان چه واکنشی داشتند؟

حضرت زینب و امام سجاد(ع) در خطبه‌های کوبنده‌ای که بعد از شهادت امام حسین(ع) در کوفه داشتند، جایگاه امامت و ولایت را به خوبی معرفی کردند. برای نمونه حضرت زینب(س) در جهت معرفى و شناساندن ولایت، از طریق نفى اتهامات و یادآورى حقوق فراموش شده اهل‌بیت تلاش كرد. از جمله در خطبه شهر كوفه فرمود: لكه ننگ كشتن فرزند آخرین پیامبر و سرچشمه رسالت و آقاى جوانان بهشت را چگونه خواهید شست؟

همچنین در مجلس ابن‌زیاد در شهر شام و مجلس یزید، ولایت و امامت را به خوبى معرفى نمود. البته این دفاع از ولایت و امامت تنها در اینجا و دفاع از امام حسین(ع) خلاصه نمی‌شود و در دوران امام سجاد(ع) نیز وجود دارد حتی در لحظه آتش زدن خیمه‌ها این امر مشهود است. از این مهمتر در چند مورد، زینب(س) از جان امام سجاد(ع) به عنوان امام و ولی امر خود دفاع كرد و تا پاى جان از او حمایت نمود.

ایکنا ـ مصادیق جهاد تبیین در گسترش فرهنگ عاشورا توسط امام سجاد(ع) چگونه نمایان می‌شود؟

سقوط فکری و اعتقادی در جامعه زمان امام سجاد(ع) بسیار گسترش پیدا کرده بود و مردم اهل‌بیت(ع) و امام زمان خود را رها کرده بودند. با اقدامات امام سجاد(ع) جریان مکتب اهل‌بیت(ع) و مکتب تشیع رشد و جوشش مجدد پیدا کرد و پیروان اهل‌بیت(ع) روز به روز بیشتر شدند.

تبیین و تبلیغ ارزش‌های دینی در قالب‌های مختلف و احیاء عاشورا و گسترش فرهنگ عاشورایی با مضامین و روش‌های مختلف از دیگر اقدامات فرهنگی امام سجاد(ع) در دوران امامت خودشان بود.

ایکنا ـ نقش حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) در روشنگری پیام جهاد کبیر در واقعه عاشورا و ماندگاری این نهضت چگونه ارزیابی می‌شود؟

جهاد کبیر که به نوعی عدم اطاعت و تبعیت به صورت مطلق از کفار و بیگانگان را به ما می‌رساند، چنین تفکر و اندیشه‌ای را به وضوح می‌توان در نوع مبارزه حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) با دشمنان اهل‌بیت(ع) و مستکبران زمان مشاهده کرد. همراهی نکردن با خواست یزید و رسوا کردن افکار و اندیشه‌های او برای مردم و دفاع جانانه از حق طلبی امام حسین(ع) و یارانش و همچنین دفاع از ولایت و امامت و معرفی جایگاه حقیقی آن، از مواردی است که در جهاد کبیر ایشان مشهود است.

ایکنا ـ چگونه می‌توان این راه را ادامه داد و با جهاد تبیین به انتقال پیام عاشورا به نسل آینده کمک کرد؟

با تأسی از راه و منش حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) می‌توانیم به تکلیف محوری، عمل به هنگام، شجاعت و صراحت، بصیرت و هوشیاری و هزاران نقاط مثبت دست پیدا کنیم تا با این ابزارها حقایق دین مبین اسلام را به زیباترین شکل ممکن به کودکان و نوجوانان و جوانان منتقل کنیم و در پرورش نسل آینده برای تحقق تمدن نوین اسلامی نقش محوری و اساسی داشته باشیم.