شیوه بهره‌برداری صحیح از قرآن را یاد نگرفته‌ایم
رضا دژبخش با بیان اینکه در طول تحصیل برای آموزش فهم قرآن، برنامه‌ای برای دانش آموزان تدارک دیده نشده تا آنها شیوه بهره‌برداری صحیح از قرآن را آموزش دهد، تصریح کرد: اغلب اعتقاد دارند حفظ قرآن نهایت پیشروی در این حوزه است و این به دلیل آن است که اهمیت فهم صحیح قران به فراموشی سپرده شده است.
به گزارش ایکنا از خوزستان، دوره «علم آموزی مبتنی بر قرآن» (آشنایی با رویکرد آموزشی فهم قرآن در دبستان و دبیرستان) امروز چهارشنبه ۲۶ مرداد در دارالقرآن سه راه فرودگاه اهواز توسط موسسه فرهنگی قرآنی ابرار برگزار شد.
رضا دژبخش، مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران در نخستین روز این دوره که با حضور مربیان مساجد و فعالان عرصه آموزش به نوجوانان برگزار شد، اظهار کرد: ما در این جلسه در ارتباط با رویکرد آموزشی فهم قرآن صحبت می‌کنیم و برای فهم کاربردی این موضوع مطالب در چهار بخش ارائه می‌شود. این بخش‌ها شامل نگاه ما به قرآن، رشد از نظر قرآن، فهم قرآن و پیاده سازی فهم قرآن است.
وی در ادامه به طرح سوالاتی در رابطه با قرآن و نگاه ما به قرآن پرداخت و گفت: در بخش اول به این مساله می‌پردازیم که نگاه ما به قرآن باید چگونه باشد؟ باور ما به قرآن چگونه است ؟ حقیقتی که اهل بیت(ع) از قرآن و خود قرآن از خود ارائه می‌کند چیست؟
دژبخش افزود: بخش دوم، موضوع رشد از نظر قرآن است. خداوند رشد و پیشرفت را چگونه در در قرآن معرفی می‌کند؟ قرآن چه چیزی را رشد می‌داند؟ ما در رویکرد آموزشی فهم قرآن می‌خواهیم کودکان با قرآن ارتباط پیدا کنند و این ارتباط منجر به رشد شود. به دنبال این نیستیم که این ارتباط صرفاً فراگیری روخوانی قرآن و یا فقط حفظ لفظی قرآن باشد. در این بخش، رشد تعریف می‌شود و اینکه رشد چه ویژگی‌ها، مولفه‌ها، مراتب و سیری دارد.
این مدرس قرآن ادامه داد: در بخش سوم مشخصا در ارتباط با فهم قرآن سخن گفته می‌شود و در بخش چهارم، شیوه‌های پیاده سازی فهم قرآن مطرح می‌شود. همه ما قرآن را کتاب خداوند می‌دانیم، اما نحوه استفاده از قرآن را کسی به ما نیاموخته است و در طول تحصیل نیز برای آموزش فهم قرآن، برنامه‌ای برای دانش آموزان تدارک دیده نشده تا به ما و آنها شیوه بهره‌برداری صحیح از قرآن را آموزش دهد.
دژبخش تصریح کرد: افرادی وجود دارند که ممکن است قاری قرآن و یا حافظ کل قرآن باشند و حتی در ظاهر سبک زندگی قرآنی داشته باشند، اما در حقیقت هیچ ارتباطی با قرآن ندارند، زیرا اغلب اعتقاد دارند حفظ قرآن نهایت پیشروی در این حوزه است و این به دلیل آن است که اهمیت فهم صحیح قران به فراموشی سپرده شده و این موضوع باعث ایجاد آسیب‌های فراوانی در فضای قرآنی شده است.
مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با بیان اینکه آموزش قرآن در حال حاضر از روان خوانی شروع می‌شود، گفت: این روش متعلق به زمانی است که در مکتب خانه‌ها به وسیله قرآن، زبان فارسی را فرا می‌گرفتند. در حال حاضر و با ظهور مدارس، این رویکرد باید تغییر کند. این امر به این معنی نیست که روخوانی قرآن خوب نیست، بلکه امروزه اهمیت فهم قرآن ملموس‌تر است.
وی افزود: در زمان اهل بیت(ع) آموزش قرآن به صورت شفاهی و موضوعی بوده و روخوانی مختص درجات بالای آموزش قرآن بود. امامان ما به دنبال توضیح و فهم قرآن بودند. گاهی تصور می‌کنیم شخصی که حافظ کل قرآن باشد تمام مراتب را طی کرده است، در صورتی که حفظ گشایشی در زندگی به وجود نمی‌آورد، اما زمانی که این حفظ، مقدمه تدبر در قرآن باشد، مانند معجزه در زندگی اثر می‌کند.
دژبخش با بیان اینکه ورود به فعالیت‌های قرآنی نیازمند علاقه مند کردن کودکان از سنین پایین است، افزود: روایات زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند منظور اهل بیت(ع) از قرائت قرآن، دریافت آن است و قرائت صحیح، قرائتی است که انسان با قرآن در ارتباط باشد، از آن استفاده کند و همراه با قرآن زندگی کند. حدیثی از امام موسی کاظم(ع) وجود دارد که می‌فرمایند: «مَن ماتَ مِن أولِيائنا و شيعَتِنا و لم يُحسِنِ القرآنَ عُلِّمَ في قَبرِهِ لِيَرفَعَ اللّه فيهِ دَرَجَتَهُ على قَدرِ عَدَدِ آياتِ القرآنِ فيقالُ لقارِئ القرآنِ : اِقرَأْ و َارْقَ»: هر كس از دوستان و شيعيان ما كه بميرد و قرآن را خوب بلد نباشد، در قبرش قرآن به او آموخته شود تا خداوند به سبب آن درجه‌اش را بالا برد؛ زيرا درجات بهشت به اندازه شمار آيات قرآن است. پس به قرآن خوان گفته شود: بخوان و بالا رو. این حدیث نشان دهنده اهمیت فراگیری قرآن به بهترین شیوه است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: هنگامی که قرآن درباره بهشت و جهنم سخن می‌گوید در واقع درباره باطن اعمال ما سخن می‌گوید، به طور مثال وقتی می‌گوید که درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است، این معنی است که ما به وسیله آیات قرآن رشد می‌کنیم و درجات بالاتری کسب می‌کنیم.
این مدرس قرآن با بیان اینکه رشد با تغذیه، ورزش و یا کسب علم اتفاق نمی‌افتد، بلکه این قرائت قرآن است که پایه رشد انسان محسوب می‌شود، افزود: علم همه موجودات، از درونشان نشأت می‌گیرد، اما هدایت انسان از بیرون وجود او اتفاق می‌افتد. انسان تنها موجودی است که بدون تعلیم و تربیت به مقصد و کمال نمی‌رسد. انسان دارای دو بعد جسمی و معنوی است. رشد جسمی نیاز به تعلیم و تربیت ندارد، اما رشد بُعد معنوی انسان از زمان تشکیل نطفه آغاز شده و تا هنگام مرگ ادامه دارد. این رشد با قرآن امکان پذیر است.
به گفته دژبخش، قرآن کتابی است که هست و نیست زندگی انسان در آن وجود دارد و قابل اجرا در زندگی است. یک راه اصلاح رویکرد در زمینه قرائت قرآن این است که بدانیم قرآن یک متن زنده است، زیرا کلام خداست و در لحظه قرائت، خداوند با ما سخن می‌گوید و هنگامی این قرائت اثرگذارتر خواهد بود که ما از سر نیاز به سمت قرآن برویم، در این زمان است که قرائت بر ما اثر می‌گذارد.
مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران، رشد را شکوفایی توان‌های درونی انسان دانست و گفت: ما در زندگی مراحلی را طی می‌کنیم و تصور می‌کنیم این مراحل، مراتب رشد ما هستند که از زمان تولد تا مرگ ادامه دارند، در صورتی که قرآن این مسیر را مسیر رشد نمی‌داند، بلکه در قرآن رشد به معنای ارتقا و پیشرفت معنوی است.
دژبخش دین را برنامه‌ای مبتنی بر حقایق هستی از منظر قرآن توصیف کرد و گفت: باید به این برنامه عمل شود تا به کمال مطلوب نائل شویم. امکان عدول از دین وجود دارد اما در نهایت این عدول موجب نابودی انسان خواهد شد.
وی با اشاره به آیه «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ» (بقره، 256) گفت: «لا اکراه فی الدین» به این معنی نیست که در دین اجبار وجود ندارد، بلکه به معنی این است که در دین کراهت و مسائل ناپسند وجود ندارد و کسی که در راه دین و عمل به احکام آن قدم بگذارد دچار آسیب نخواهد شد. این مسیر با فطرت‌های پاک سازگار است و در نتیجه آن ارتقای معنوی و عدم انحطاط و سقوط حاصل می‌شود.
دژبخش با اشاره به ادامه آیه «مَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ» اظهار کرد: هر برنامه‌ای که از سوی خدا، پیغمبر(ص) و وحی نیامده باشد، طاغوت است. اگر فرد برنامه‌های غیر الهی را کنار بزند و ایمان قلبی داشته باشد همیشه برای خود و دیگران مصونیت و امنیت ایجاد می‌کند، زیرا ایمان به معنای ایجاد امنیت و از اسامی پروردگار است و در نتیجه با عمل به دین، انسان به یک دستگیره محکم و مطمئن که همان عروه الوثقی است چنگ زده است و این اتصال قطع ناشدنی است. انسان‌ها باید در ولایت الهی وارد شوند زیرا در این ولایت، خداوند نیاز انسان‌ها را برطرف می‌کند و انسان‌ها نیز نیاز یکدیگر را.
خداوند نور مطلق است و ظلمت هرچیزی است که ما را از خداوند دور می‌کند ،انسان در مسیر رشد باید شش مرحله رشد از دیدگاه قرآن،شامل تمییز،تفکر،بلوغ عقلی،بلوغ عاطفی،بلوغ لُبّی و بلوغ بندگی را طی کند تا پرده های ظلمت برای وی کنار بروند و به نور مطلق متصل شده و تبدیل به تجلی ذات خداوند شود.
