به جای دروغ مصلحتی توریه کنید

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، مهدی توکلی، سخنران مذهبی، صبح امروز، ۲۷ مردادماه در مراسم عزاداری دهه دوم ماه محرم در حسینیه طاهایی تهران طی سخنانی درباره شرایط مجاز دروغ گفتن در اسلام، گفت: دروغ نور ایمان را می‌برد و انسان را رو سیاه می‌کند و همان‌طور در که جلسات قبل گفته شد دروغ حرام است و دروغگو مورد لعن خداست، اما اسلام در جایی که اضطرار پیش بیاید در حد اضطرار دروغ را در چند مورد خاص مجاز کرده است.

وی اظهار کرد: گوشت مردار و حتی خوک حرام است و حالا فردی در یک بیابان گیر افتاده و از شدت گرسنگی در حال مردن است و به حالت اضطرار رسیده است، در چنین شرایطی اسلام اجازه می‌دهد در صورتی که گوشت مرداری هست، این فرد مضطر و گرسنه در حد اضطرار از این گوشت مردار و حرام بخورد و جان خود را نجات دهد تا نمیرد و فقط به قدری که از مرگ نجات یابد، اجازه خوردن دارد. دروغ هم در بعضی مواقع خاص که شرع به ما اجازه داده چنین است از جمله برای حفظ جان، حفظ مال و حفظ آبرو به شرط اضطرار می‌توان به قدر و حدی که اجازه داریم دروغ بگوییم. در چنین شرایطی که بحث جانی، مالی و آبرویی برای خودمان یا مؤمن دیگری مطرح است و به حد اضطرار رسیده است دین ما را مجاز به دروغ گفتن می‌کند، البته در بحث مالی، مال باید قابل توجه باشد.

توکلی شرط دروغ برای حفظ مال را اضطرار رسیدن و ارزش بالای مالی دانست و اظهار کرد: مرحوم شیخ رضا سراج از منبرهای قدیم تهران بود و علاوه بر منبر رفتن، پیشنماز مسجدی هم بود که یک روز فردی به ایشان گفت من نماز را به شما اقتدا کردم اما متوجه شدم در کفشداری فردی دارد کفش مرا می‌برد و من نمازم را شکستم و سریع کفشم را گرفتم، حالا آیا نماز من جایز است؟ شیخ رضا به او گفت این کفش تو چقدر قیمت داشت و او گفت مثلا ۳۰ شاهی آن را خریده بودم، و شیخ گفت کار خوبی کردی چون چنین نمازی که تو می‌خواندی ۱۰ شاهی هم نمی‌ارزید. کسی که در نماز بفهمد آن طرف مسجد در کفشداری دارند کفش او را می‌برند، این نماز ارزش ندارد.

وی تأکید کرد: پس در بحث مالی باید مال ارزشمند باشد و در حفظ جان و آبروی مؤمن هم در صورتی مجاز به دروغ گفتن هستیم که هم در اضطرار باشیم و هم اینکه هیچ راه دیگری وجود نداشته باشد.

توکلی با بیان اینکه به جای دروغ مصلحتی، توریه کنید، گفت: اما فقهای ما در باب دروغ می‌گویند حتی به مصلحتی و مجاز بودن هم نباید دروغ گفت، بلکه به جای دروغ مصلحتی باید توریه کرد، به جای اینکه در چنین شرایطی که مجاز به دروغ گفتن هستیم برای اینکه دروغ نگوییم، می‌توان حرف دو پهلو زد و اصل منظور را در بین حرف‌ها مخفی کرد تا طرف مقابل از حرف شما چیز دیگری برداشت کند.

وی با اشاره به نمونه‌ای از توریه کردن، گفت: زمانی که ابولؤلؤ داشت فرار می‌کرد از جلوی امیرالمؤمنین(ع) رد شد و حضرت می‌دانست مأموران دنبال او هستند و از این مسیر می‌آیند و می‌پرسند، برای حفظ جان ابولؤلؤ سریع جای خود را عوض کرد و از آنجایی که تشریف داشتند بلند شدند و به جای دیگری رفتند و وقتی به حضرت رسیدند و از ایشان پرسیدند که ابولؤلؤ از این مسیر عبور کرد؟ حضرت گفتند از زمانی که من در این مکان آمدم چیزی ندیدم.

این سخنران در پایان گفت: علاوه بر اینکه برای حفظ مال، حفظ جان و حفظ آبرو می‌توان دروغ مصلحتی براساس شرایط خاص خودش گفت، از دیگر مواردی که مجاز به دروغ گفتن هستیم برای آشتی دادن دو مؤمن است، به شرطی که به اضطرار رسیده باشیم و هیچ راه دیگری هم نباشد.

امیر محسن سلطان‌احمدی