سطحی‌نگری و موانع حقوقی از چالش‌های پیش روی تعاونی پلتفرم‌ها + صوت
کارشناس اقتصادی فقدان نگاه تخصصی مسئولان و چهارچوب حقوقی معین به توسعه و همه‌گیری تعاونی پلتفرم‌ها ضربه زده است.
تعاونی پلتفرم‌ها گونه جدیدی از تعاونی‌ها محسوب می‌شوند که با رشد و توسعه فضای مجازی و اینترنت پا به عرصه فعالیت گذاشته‌اند، هرچند این نوع تعاونی از تازگی و قدمت کم برخوردار است اما در این مدت کوتاه توانسته نظر علاقه‌مندان عرصه تعاونی را به خود جلب کند. پلتفرم تعاونی‌ها علی‌رغم اینکه با مزیت‌هایی همراه هستند، بعضی از عوامل سبب شده تا با چالش‌هایی مواجه و در مسیر حرکت آنها موانعی به وجود آید.
ناصر ذاکری، پژوهشگر اقتصاد در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه در حوزه تعاونی پلتفرم‌ها دانش و ایده بخشی از دارای فعالان عرصه تعاونی محسوب می‌شود، گفت: تعاونی پلتفرم‌ها نوع جدیدی از مالکیت و دارایی را معرفی کرده که در بخش خصوصی این نوع از مالکیت مشاهده نمی‌شود.
وی افزود: ایده‌ای که در تعاونی پلتفرم‌ها وجود دارد، بخشی از آورده فعالان تعاونی در کنار آورده‌های نقدی و ملکی محسوب می‌شود. برخلاف نگاه بخش خصوصی که در پی به استخدام درآوردن صاحب ایده است، تعاونی پلتفرم می‌خواهد با ایده جدید خود به جامعه هدف سود برساند و در آن نفع فردی لحاظ نیست اما بخش خصوصی برای اینکه در رقابت پیروز شود و دست برتر را داشته باشد ایده را خریداری کرده و صاحب ایده را هم استخدام و از آن بهره‌کشی و ثروت‌اندوزی می‌کند.
تعاونی پلتفرم‌ها و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان
این کارشناس اقتصادی تعاونی پلتفرم‌ها را بستر مناسب برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و اقتصاد دانش‌بنیان عنوان دانست و گفت: گسترش بخش تعاونی پلتفرم و استفاده از ظرفیت آن راهکار مناسب برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان محسوب می‌شود و کارکرد مطلوبی در اقتصاد خواهد داشت.
ذاکری با اشاره به اینکه در بخش تعاونی عملکرد ضعیفی وجود دارد، عنوان کرد: بخش تعاونی این ظرفیت را دارد که با کنار هم گذاشتن سرمایه‌ها موقعیت خوبی را برای فعالان اقتصادی ایجاد کند. متأسفانه از ظرفیت تعاونی در اقتصاد غفلت شده و بیشتر به جای اینکه سیاستگذاری در حوزه تعاون انجام شود فقط به عنوان یک تابلو از آن استفاده می‌شود و همواره تمام ظرفیت فنی و اقتصادی بخش تعاونی مورد بی‌مهری قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه درک درستی از ظرفیت بخش تعاونی یا تعاونی پلتفرم‌ها و قابلیت‌هایی که می‌تواند در اقتصاد ایجاد کند وجود ندارد، افزود: فقط برای خالی نماندن عریضه یک سری فعالیت‌های محدود در بعضی از حوزه‌ها و در بعضی از دوره‌ها انجام شده که فعالیت‌های مثبتی هم بوده است.
پژوهشگر اقتصادی یادآور شد: در دوران دفاع مقدس تعاونی‌های مسکن و تعاونی‌های توزیعی خوب کار کرده‌اند ولی در دوره‌های بعد عملاً چنین فعالیت‌های متوقف شده و بیشتر از عنوان تعاونی استفاده می‌شود.
چالش‌های حقوقی تعاونی پلتفرم‌ها
ذاکری موانع حقوقی را یکی از چالش‌های توسعه تعاونی پلتفرم‌ها در کشور عنوان کرد و در این رابطه گفت: تعاونی پلتفرم‌ها به دلیل ماهیت، عملکرد و جدید بودنشان نیازمند ترسیم چهارچوب خاص حقوقی است ولی چون در این حوزه عقب هستیم، به یک چالش برای تعاونی پلتفرم‌ها تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید:
وی افزود: به هر حال در جریان توسعه یکی از وظایفی که دولتها و حکومت‌ها باید داشته باشند، تسهیل جریان مالکیت و بهره‌مندی شهروندان از حقوق مالکانه است. وقتی که اشکال جدید دارایی ایجاد می‌شود لازم است به لحاظ حقوقی ظرفیت‌های جامعه ارتقا پیدا کرده تا آن دارایی‌ها حفظ شود.
پژوهشگر اقتصادی ادامه دارد: در یک جامعه در حال توسعه نیاز است دولت تلاش کند با شناسایی ظرفیت‌های جدید در حوزه مالکیت معنوی، یک سیستم حقوقی را گسترش دهد تا از این طریق برای مردم یا صاحبان ایده‌های مرتبط با تعاونی پلتفرم؛ آرامش، اعتماد و اطمینان خاطر نسبت به ادامه فعالیت و مسیری که در پیش گرفته‌اند، ایجاد کند ولی فعلاً در این عرصه خیلی عقب هستیم و کارهای انجام‌نشده بسیاری وجود دارد که باید انجام دهیم.
ذاکری با بیان اینکه شیوه‌های جدید سرمایه‌گذاری در بخش تعاونی باید به رسمیت شناخته شود، گفت: اگر نظام حقوقی ساختارمند و کارآمد وجود داشته باشد همه می‌توانند با یکدیگر کار و فعالیت تعاونی انجام دهند و اختلافی هم میان آنها به وجود نخواهد آمد و از سوی دیگر دولت و حاکمیت از این نوع نظام حقوقی منتفع می‌شود.
وی ادامه داد: مسئله مالکیت معنوی باید در کشور حل شود تا تعاونی پلتفرم‌ها روزبه‌روز توسعه پیدا کنند. به عبارت دیگر تعاونی پلتفرم‌ها نیازمند به رسمیت شناخته شدن حقوق مالکیت معنوی آنهاست.
سطحی‌نگری متولیان صدور مجوزهای کسب و کار
کارشناس اقتصادی نبود متولی مشخص در حوزه ارائه مجوزهای مرتبط با تعاونی پلتفرم‌ها را یک چالش بزرگ برای این نوع کسب و کارها عنوان و تأکید کرد: یکی از مشکلاتی که در سطح اجرایی و اداری کشور وجود دارد این است که بعضاً وقتی مسئله جدید مطرح یا حوزه جدیدی تعریف می‌شود، متولی درستی برای آن تعریف نمی‌کنیم. درواقع این متولی باید بتواند به دور از تعارض منافع کار را پیش ببرد.
ذاکری ادامه داد: در بحث صدور مجوز و تسهیل فعالیت‌ها ما نیاز به این داریم تشکیلاتی که متولی تسهیل روابط کسب و کار هستند، مقررات‌زدایی کنند تا یک تعاونی پلتفرم برای دریافت مجوز به گرفتن ده‌ها امضا نیازی نداشته نباشد اما باید در نظر داشت چنین نهادی که متولی صدور مجوز است خودش باید از تخصص کافی برخوردار باشد تا از کارکرد و نحوه فعالیت پلتفرم تعاونی‌ها فهم دقیقی داشته باشد. حوزه فعالیت تعاونی پلتفرم‌ها بسیار وسیع است و نمی‌توان همه آنها را با یک عینک دید، لذا خود مسئول صدور مجوز باید دارای تخصص مربوطه باشد.
وی در پایان تأکید کرد: حتی اگر لازم است باید رویه‌ها تغییر کند، قوانین اصلاح شود یا اینکه در مصوبات شورای پول و اعتبار تجدیدنظر صورت گیرد. به طور کلی باید هر کاری که لازم است انجام شود تا یک نهاد تخصصی مسئول صدور مجوز باشد و نگاه تخصصی به فعالیت تعاونی پلتفرم‌ها توسعه پیدا کند.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
