تعاونی پلتفرم‌ها تخصصی و ضد بازار شبکه‌ای هستند + صوت
مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون گفت: آنچه که تعاونی پلتفرم را جذاب می‌کند مقوله عدالت بوده و از سوی دیگر برخلاف پلتفرم‌های غیرتعاونی، اثر شبکه‌ای آن هم قابل کنترل است.
صادق مرآتی، مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون در گفت‌وگو با ایکنا، درباره کسب و کارهای تعاونی پلتفرم گفت: همه ما در فعالیت‌های روزمره‌ای مانند حمل و نقل، خرید مایحتاج، گوش دادن به یک اثر موسیقی دیدن یک فیلم یا سریال از پلتفرم‌های دیجیتال استفاده کرده‌ایم. در حقیقت ما کاربران پلتفرم‌هایی هستیم که نه‌تنها در مالکیت بلکه در مدیریت و کنترل آنها نقشی نداریم؛ پلتفرم‌هایی که اگر ما به‌عنوان شبکه کاربرانشان نباشیم ماهیتاً هیچ‌گونه کارکردی ندارند.
وی با بیان اینکه پلتفرم‌ها با همه‌گیری اینترنت و ظهور و بروز ابزارهای دیجیتال و با شعار به هم‌رسانی آنی و آسان و سرعت بخشیدن به تراکنش‌های اقتصادی و اجتماعی ما شکل گرفته‌اند و با به دست آوردن شبکه وسیع و غیرقابل رقابت از کاربران بر بازارهای هدف خود و حتی سایر بازارها تسلط پیدا کرده‌اند.
مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون ادامه داد: این پلتفرم‌ها علی‌رغم اینکه برای رشد از منابع کاربران تغذیه می‌کنند، در مالکیت و کنترل یک یا چند سرمایه‌دار عمده قرار دارند. به عنوان مثال یک راننده، بر پلتفرم حمل و نقلی که به واسطه اتومبیل یا کار وی رشده کرده هیچ کنترلی ندارد و از عواید ناشی از افزایش ارزش پلتفرم سهمی نمی‌برد، اما پلتفرمی را تصور کنید که کاربران به عنوان مالکان جمعی به‌طور کاملاً دموکراتیک در فرآیند مدیریت و کنترل آن دخیل باشند، این پلتفرم یا به تعبیر درست‌تر تعاونی پلتفرم در دنیا به‌عنوان راهکاری برای جلوگیری از آسیب‌های سرمایه‌داری پلتفرمی ازجمله انحصار ناشی از اثر شبکه‌ای پلتفرم‌ها مطرح هستند.
بیشتر بخوانید:
مرآتی افزود: تعاونی پلتفرم‌ها، کسب و کارهایی محسوب می‌شوند که بر بستر پلتفرم‌ها و برروی وبسایت‌ها یا نرم‌افزاری تلفن همراه به عرضه کالا یا خدمات مشغول هستند و این نوع کسب و کار برخلاف سایر پلتفرم‌های غیرتعاونی به صورت دموکراتیک اداره شده و تحت مالکیت و مدیریت کل اعضا هستند و کاربران این پلتفرم‌ها اعضای این کسب و کار هستند و در فرآیند مدیریتی آن دخالت دارند.
تشابه و تمایز تعاونی پلتفرم‌ها با تعاونی‌های کلاسیک
وی با بیان اینکه تعاونی پلتفرم‌ها از لحاظ ساختاری هیچ تفاوتی با تعاونی‌های کلاسیک ندارد، گفت: یعنی همان سه اصل مالکیت، مدیریت و عاملیت که در تعاونی‌های کلاسیک مشاهده می‌شود، در تعاونی پلتفرم‌ها هم وجود دارد. منتهی به لحاظ کارکرد متفاوت است و تفاوت تعاونی‌های پلتفرم با تعاونی‌های سنتی مثل تفاوت کسب و کارهای پلتفرمی با کسب و کارهای سنتی است. در واقع تفاوت این دو در نوع شیوه اجراست.
مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون ادامه داد: یکی از معضلات پلتفرم‌های غیرتعاونی این است که سود اصلی متعلق به صاحبان آن پلتفرم بوده، اما کاربرانش خیلی نفعی از آن نمی‌برند. تصور کنید در یک پلتفرم حمل و نقل کار اصلی را راننده انجام می‌دهد و این منابع راننده هست که مستهلک می‌شود ولی سود اصلی را صاحبان پلتفرم می‌برند که در حقیقت صاحبان سرمایه هستند و کسانی که سرمایه اولیه را در اختیار داشتند و توانستند سرمایه کلانی را وارد چنین کسب و کاری کنند و از سوی دیگر این پلتفرم‌ها اثر شبکه‌ای ایجاد می‌کند و اثر شبکه‌ای هم اجازه نمی‌دهد شخص دیگر پلتفرم دیگری را ایجاد و با آن رقابت کند و اثر شبکه‌ای برای پلتفرم یک بازار کلانی را ایجاد می‌کند که بعدها وارد سایر حوزه‌های کسب و کار مانند سوپر مارکت و مباحث پزشکی و غیره خواهد شد.
مرآتی در این رابطه افزود: اما در تعاونی پلتفرم‌ها چنین اتفاقی نمی‌افتد، چون در حقیقت صاحبان پلتفرم صاحبان کسب و کار محسوب می‌شوند، یعنی در یک تعاونی پلتفرم حمل و نقلی، صاحبان پلتفرم همان رانندگان هستند، بنابراین اگر ارزشی هم ایجاد شود این ارزش نصیب رانندگان خواهد شد، لذا آنچه که تعاونی پلتفرم را جذاب می‌کند مقوله عدالت است و از سوی دیگر برخلاف پلتفرم‌های غیرتعاونی، اثر شبکه‌ای آن هم قابل کنترل است، یعنی یک پلتفرم تخصصی حمل و نقلی به هیچ وجه در حوزه سوپر مارکت یا پزشکی ورود پیدا نخواهد کرد اما اثر شبکه‌ای پلتفرم‌های غیرتعاونی موجب حذف سایر پلتفرم‌ها و حذف سایر بازارها خواهد شد.
وی با اشاره به چالش‌های بخش تعاونی پلتفرم‌ها گفت: سرمایه بزرگترین چالش این نوع کسب و کارها محسوب می‌شود. برای ایجاد یک تعاونی پلتفرم نیازمند تعریف مدل‌های تأمین مالی نوین هستیم که بعضی از آنها حمایت‌های اولیه دولتی هستند و باید این نوع حمایت‌ها بلاعوض نباشد. و چالش بعدی مربوط به کندی در مقیاس‌پذیری تعاونی پلتفرم‌هاست.
شیوه تأمین مالی در تعاونی پلتفرم‌ها
مدیر توسعه کسب و کار مرکز نوآوری توسعه تعاون درباره شیوه تأمین مالی تعاونی پلتفرم‌ها اظهار کرد: کلاً نحوه تأمین مالی تعاونی پلتفرم‌ها با تعاونی‌های سنتی متفاوت است. در حالت سنتی از آورده اعضا تأمین مالی صورت می‌پذیرفت، اما در تعاونی پلتفرم‌ها ابتدا باید پلتفرم ایجاد شود که قسمت هزینه‌بر ماجرا هم همین قسمت است لذا باید یک آورده اولیه از سمت سرمایه‌گذار وجود داشته باشد و چون سرمایه‌گذاری بیرونی به واسطه سرمایه‌گذاری به دنبال صندلی مدیریتی برای خود است، چنین شیوه تأمین مالی امکان‌پذیر نیست. بهترین روش برای تأمین مالی اولیه این است که نهاد حمایتی یا دولتی سرمایه‌گذاری اولیه را انجام دهد تا پلتفرم معرفی شود و سپس در طول مدت مشخص حق عضویت اعضا را نزد خود نگاه دارد البته مدل‌های دیگری هم وجود دارد که ساده‌ترین آن همین مدلی بود که به آن اشاره کردم.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
بهترین مدیر 
