رنج تهران از بیماری مزمن ترافیک

تهران به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی ایران و شهری که ادعای رسیدن به جایگاه ام‌القرایی جهان اسلام را دارد، از جمله ابرشهرهای جهان است که هر روزه با معضل مزمن ترافیک مواجه بوده و شهروندان ساعت‌های زیادی از عمر خود را با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

شرایط ترافیکی این روزهای تهران که به معضلی مزمن تبدیل شده و هر ساله نیز تکرار می‌شود، سه دلیل عمده دارد که شامل بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی، افزایش تعداد وسایل‌ نقلیه و فرسودگی بالای وسایل‌ نقلیه می‌شود.

اجرای طرح ترافیک و حتی طرح زوج و فرد در معابر پایتخت تاکنون نتوانسته از حجم شدید ترافیک تهران در ساعات ابتدایی صبح و ساعت‌های پایان کار اداری بکاهد. البته وضعیت ترافیکی تهران هر ساله به خودی خود در نیمه دوم سال افزایش چشمگیری پیدا می‌کند که این روند در دو ماهه پایان سال بیشتر خود را نشان می‌دهد.

بیان این نکته حائز اهمیت است که شهروندان تهرانی و افرادی که در حاشیه پایتخت زندگی کرده و فقط به دلیل مسائل شغلی به تهران وارد می‌شوند، طی دو سال گذشته و با شیوع بیماری کرونا افزاش چندانی در ترافیک تهران مشاهده نکردند، اما با فروکش کردن کرونا، شاهد افزایش تدریجی ترافیک تهران بوده‌ایم.

مهاجرت به پایتخت

یکی از عوامل خاموش و به نوعی مخفی در رابطه با افزایش حجم ترافیک در تهران، مهاجرت از شهرها و روستاهای دور و نزدیک به پایتخت برای به دست آوردن شغل و درآمد بیشتر است. این مسئله به خودی خود باعث بالا رفتن میزان جمعیت تهران و به تبع آن افزایش تعداد خودروها در سطح شهر خواهد شد.

بنابر اعلام مسئولان شهری، تعداد خودروهای در حال حرکت در تهران امروز چهار تا شش برابر ظرفیت خیابان‌هاست. این مسئله یکی از دلایل عمده افزایش حجم ترافیک شهری در پایتخت است و موجبات نارضایتی مردم را فراهم می‌کند.

افزایش بی‌رویه تعداد خودروها

افزایش بی‌رویه تعداد خودروها نیز از دیگر مسائل تأثیرگذار در این مسئله است. وقتی تعداد خودروهای تهران از حد مجاز بیشتر می‌شود، معضلات بیشتری همچون عدم تأمین پارکینگ‌های مورد نیاز شهروندان و ... نیز ایجاد خواهد شد که این مسئله نیز بر ترافیک پرحجم تهران می‌افزاید.

متأسفانه بنا به دلایل مختلف نیز هنوز فرهنگ استفاده بهینه از وسایل حمل و نقل عمومی در کشور به ویژه پایتخت به خوبی نهادینه نشده است و متأسفانه شاهد آن هستیم که اغلب شهروندان و افرادی که از خارج تهران و صرفاً برای رسیدن به محل کار خود وارد پایتخت می‌شوند، از خودروهای شخصی استفاده کرده و هر روز با حجم فراوانی از خودروهای تک سرنشین در تهران مواجه هستیم.

بنابر آمار اعلام شده از سوی مسئولان، شهروندان پایتخت‌ روزانه به‌طور میانگین بیش از ۳۱ دقیقه از وقت خود را در ترافیک شهری تلف می‌کنند. جمعیت ۹ میلیون نفری تهران در مجموع روزانه چهار میلیون ‌و ۶۵۰ هزار ساعت و سالانه بیش‌ از یک‌ و نیم میلیارد ساعت را در ترافیک سپری می‌کند. به‌طور میانگین هر کدام از ساکنان شهر تهران در مجموع سالانه بیش از ۱۸۸ ساعت از عمر خودشان را در ترافیک هدر می‌دهند که این موضوع امری قابل تأمل است و جای نگرانی دارد.

یکی از مشکلات بسیار مهمی که ناشی از ترافیک سنگین شهری است، معضلات روحی است و مردم در این ترافیک سنگین اغلب دچار خشم و عصبانیت می‌شوند. این عصبانیت‌ها می‌تواند حتی به بیماری‌های جسمی همچون سکته‌های قلبی، مغزی و ... منجر شود. افزایش خطر تصادف، رانندگی ناسالم و درگیری با مأموران پلیس نیز از دیگر پیامدهای ترافیک است.

پیامدهای روحی و جسمی ترافیک بر رانندگان

همچنین، عوارض حضور شهروندان در ترافیک سنگین می‌تواند به صورت غیرمستقیم بر روابط اجتماعی افراد در تعامل با اعضای خانواده، همسایگان و همکاران تأثیرگذار باشد. بنابراین، معضل ترافیک شهر تهران یکی از مسائلی است که باید همچنان به طور جد در دستور کار مسئولان شهری به ویژه شهرداری تهران باشد.

شهرداری تهران به عنوان نهاد مسئول در این زمینه تاکنون طرح‌های مختلفی همچون طرح ترافیک، طرح زوج و فرد و ... را اجرا کرده است که تأثیر چندانی در رفع ترافیک سنگین تهران نداشته است و متأسفانه همه روزه شاهد ترافیک سنگین در معبر ورودی تهران و دیگر معابر پایتخت هستیم.  

شایسته است که شهرداری با افزایش میزان حمل و نقل عمومی در سطح شهر و فرهنگ‌سازی مناسب برای استفاده بهینه و بیش از پیش شهروندان از وسایل حمل نقل عمومی زمینه را برای کاهش میزان حجم ترافیک شهری فراهم کند. البته تصمیمات خوبی در این زمینه اتخاذ شده که باید اجرایی شده و اثرات آن در سطح شهر و در میان مردم ملموس باشد.

یادداشت از مجتبی افشار