اگر مردم خوی و ترکیه امداد و نجات می‌دانستند...

به گزارش ایکنا، شوک و مشکلات ناشی از زلزله خوی، ترکیه و سوریه تا سالیان متعدد باقی خواهد ماند. اما آیا زلزله‌ خوی با تخریب‌های گسترده و زلزله مهیب ترکیه و سوریه با ده‌ها هزار کشته ما را تکان می‌دهد و به این فکر می‌اندازد که در مواجهه با زلزله‌ای که خبر نمی‌کند اما می‌دانیم که سایه شوم آن بر سر ما هم هست، چه باید کنیم.

شاید پاسخ اول این باشد که دولت باید در زمینه ایمن‌سازی ساختمان‌ها کاری کند؛ این نکته کاملاً صحیح است و هیچ شکی در وظیفه دولت در این خصوص وجود ندارد اما نقش مردم برای کاهش آسیب‌های حوادث طبیعی بلامنازع است. بیشترین مصدومان زلزله در شهر خوی نه به دلیل خرابی ساختمان‌ها بلکه به دلیل اینکه مردم بلد نبودند پناه بگیرند و بعد از حادثه نیز بلد نبودند تا رسیدن تیم‌های امدادی از خود و دیگران مراقبت کنند، ایجاد شده است.

اگر مردم به خوبی کمک‌های اولیه، مواجهه با بحران‌ها و نحوه ایمن‌سازی محل زندگی خود را بیاموزند، هنگام بروز حوادث می‌توانند از خود و دیگران مراقبت کنند و میزان خسارات مالی و جانی حوادث را کاهش دهند. این آموزش‌ها به خصوص در شهرهای بزرگ با جمعیت انبوه مانند تهران بسیار ضروری است. اما چگونه مردم می‌توانند خود را برای مواجهه با زلزله آماده کنند؟

نواب شمس‌پور، مدیرکل آموزش‌های همگانی معاونت آموزش و پژوهش و فناوری جمعیت هلال احمر در گفت‌وگو با ایکنا، به سؤال‌های مطرح در این خصوص پاسخ داد و گفت: زلزله‌ای که در کشورهای ترکیه و سوریه رخ داد درس بزرگی داشت که مقاوم‌سازی سازه‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. شاید بتوان گفت بیشترین عاملی که موجب می‌شود مردم در زلزله‌ها آسیب نبینند مقاوم‌سازی سازه‌هاست.

وی با اشاره به عکس‌هایی که از ساختمان‌های کشور ترکیه گرفته شده است، گفت: در عکس‌ها مشخص است که ساختمان مهندسی‌ساز انجمن معماری ترکیه خراب نشده اما ساختمان‌های اطراف آن ویران شده‌‌اند. یعنی بحث بسازبفروشی، ناایمن‌سازی، مصالح نامرغوب، عدم رعایت اصول ساخت و ساز و ... نقش خود را در این خرابی‌ها کاملاً نشان داده است.

همسایگان در زلزله باید همدیگر را نجات دهند

شمس‌پور ادامه داد: دومین مسئله مهم برای کاهش آسیب‌های زلزله مدیریت اجتماع محور سوانح است. ما حتی اگر بهترین تیم‌های عملیاتی را داشته باشیم باز هم زمان رسیدن این تیم‌ها به محل حادثه طولانی است و ساعات طلایی برای نجات مردم از دست می‌رود؛ به همین دلیل باید ترتیبی اتخاذ شود که مردم محل و همسایگان بتوانند همدیگر را نجات دهند و این اقدامی است که در بسیاری از کشورهای بزرگ و پیشرفته در حال انجام است.

وی تصریح کرد: پرورش تیم‌های محلی که این تیم‌ها بتوانند در حوادث و سوانح خود و دیگران را نجات دهند از اقدامات مهمی است که اکنون در حال انجام است. در ایران نیز نمونه این اقدام در خانه‌‌های هلال و مدارس در حال انجام است. در این طرح خانه‌های هلال به عنوان یک جایگاه تیم‌های امداد محلی در دل روستاها و شهرها باشند که زمان حوادث و سوانح بتوانند مردم را نجام دهند تا زمانی که تیم‌های حرفه‌ای می‌رسند کارهای اولیه پاسخگویی را انجام دهند.

مدیرکل آموزش‌های همگانی معاونت آموزش و پژوهش و فناوری جمعیت هلال احمر با تأکید بر اینکه برای کاهش آسیب‌های زلزله، مقاوم‌سازی اجزای غیرسازه‌ای نیز بسیار مهم است، گفت: بحث ایمن سازی شیشه‌ها، لوسترها، کتابخانه‌‌ها و همه وسایلی که در اثر زلزله ممکن است واژگون شوند بسیار اهمیت دارد و مردم برای نجات جان خودشان باید بدانند چگونه این وسایل را در خانه ایمن‌سازی کنند.

وی اضافه کرد: زلزله ترکیه و سوریه نشان داد با توجه به وجود گسل‌ها هر جایی ممکن است زلزله مهیب رخ دهد پس باید نحوه مواجهه با آن را بیاموزیم.

شمس‌پور در پاسخ به اینکه آموزش کمک‌های اولیه در کشور اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد و چگونه ارائه می‌شود؟ گفت: در تمام شعب هلال احمر آموزش کمک‌های اولیه و امدادگری به صورت رایگان در حال انجام است و مردم می‌توانند به شعب هلال احمر و خانه‌های هلال مراجعه و این آموزش‌ها را به صورت رایگان دریافت کنند.

آموزش‌های رایگان امدادگری و کمک‌های اولیه ‌

وی تصریح کرد: اگر افرادی هستند که فرصت شرکت در کلاس‌های حضوری را ندارند می‌توانند از طریق سایت https://khadem.ir/ این آموزش‌ها را به صورت مجازی دریافت و بخش عملی را در شعب هلال احمر یاد بگیرند. در حال حاضر گسترش این آموزش‌‌ها به سمت مدارس و دانشگاه‌هاست تا در این مراکز آموزشی نیز این آموزش‌ها ارائه شود. یعنی تمام بسترها و امکانات فراهم است و تنها کافی است مردم برای دریافت این آموزش‌‌ها به ما مراجعه کنند.

شمس‌پور اضافه کرد: حتی این امکان وجود دارد که مردم در سرای محله‌خود دور هم جمع شوند و با تشکیل یک گروه از هلال احمر درخواست کنند برای آنها مربی اعزام کند.

همکاری خیرین برای آموزش افراد

وی در ادامه گفت: براساس بودجه‌ای که به ما اختصاص پیدا می‌کند هر سال هدف‌گذاری می‌‌‌کنیم که چه تعداد از مردم آموزش داده ‌شوند. هدف‌گذاری ما آموزش کمک‌های اولیه و مواجهه با مخاطرات به 500 هزار نفر در سال است که هر چه بودجه ما بیشتر شود و خیرین در این زمینه به ما کمک کنند می‌توانیم تعداد بیشتری را آموزش دهیم.

مدیرکل آموزش‌های همگانی معاونت آموزش و پژوهش و فناوری جمعیت هلال احمر با تأکید بر اینکه ظرفیت افزایش آموزش‌ها وجود دارد، گفت: 10 هزار مربی آموزش دیده داریم و چشم‌انداز ما تربیت 30 هزار مربی تا دو سال آینده است.

وی اضافه کرد: مربیان ما داوطلب هستند و ما هزینه ایاب و ذهاب برای رفتن به کلاس‌های آموزشی به آنها می‌دهیم یعنی هزینه برگزاری کلاس‌ها زیاد نیست و خیرین می‌توانند در این زمینه به ما کمک کنند. حتی خود مردم محلی هم می‌توانند با تشکیل یک گروه و تأمین هزینه برگزاری یک کلاس آموزش‌های امداد و نجات را دریافت کنند.

وی اضافه کرد: آموزش‌های ما در سایت https://khadem.ir/ به صورت کامل بارگذاری شده و برای هر حادثه از جمله سیل، زلزله، حوادث جاده‌ای، آتش‌سوزی و ... آموزش‌های مجازی ارائه شده و مدام این اطلاعات و آموزش‌ها به روز می‌شود.

شمس‌پور به این مسئله نیز اشاره کرد که هلال احمر در زمینه مدافع‌گری مردم نیز فعال است و تشریح کرد: اگر مردم آگاه شوند و بدانند خانه‌ای که در آن زندگی می‌‌کنند چه قدر ایمن است، مطالبه‌گری در خصوص ایمن‌سازی خانه‌‌ها بالا می‌رود و ما می‌توانیم در این زمینه مدافع‌گری و مطالبه‌گری داشته باشیم و در کلاس‌های آموزشی ما این اطلاعات به مردم ارائه می‌شود که چگونه آئین نامه 2800 را چک کنند، نقشه خانه را بررسی کنند، ستون‌ها را بررسی کنند و ... .

پناه‌گیری مهم است

وی در پاسخ به این سؤال که اگر مردم بیشتری آموزش دیده بودند، در زلزله خوی چه قدر آسیب‌های مالی و جسمانی کاهش پیدا می‌کرد؟ گفت: آمار مصدومان در زلزله خوی این درس را به ما داد که بحث پناه‌گیری‌ها چه قدر مهم است. وقتی ما از ایمنی سازه مطمئن باشیم و یا شدت زلزله به حدی نباشد که به سازه آسیب برساند، مسئله مهم پناه‌گیری است. در زلزله خوی بیشتر مصدومان به دلیل فرار مصدوم شده بودند.

شمس پور ادامه داد: این آسیب‌ها نشان داد یا مردم پناه‌گیری را بلد نبودند و یا اینکه بلد بودند اما به اندازه کافی واکنش و تمرین کافی برای رفتار درست و پناه‌گیری نداشتند به همین دلیل واکنش اشتباهی داشتند. واکنش بیشتر مردم هنگام زلزله فرار به دلیل ترس است و برای اینکه بر این ترس غلبه کنیم و پناه‌گیری درستی داشته باشیم، باید تمرین کنیم.

وی تصریح کرد: برای غلبه بر این مشکل سال گذشته چهار بار نحوه پناه‌گیری را در خانه‌های هلال تمرین کرده‌ایم که در آن آژیر پخش می‌شد و از مردم می‌خواستیم که پناه‌گیری را تمرین کنند. البته نحوه پناه‌گیری هم بستگی به نوع سازه دارد و در خانه‌های خشتی و گلی محافظت از سر و گردن اقدام بهتری نسبت به خارج شدن است و در آپارتمان‌ها پناه گرفتن زیر میز محکم، دور از پنجره و ستون اقدام درست‌تری است. در خانه‌های ویلایی و طبقه اول اگر شرایط طوری است که اگر از خانه خارج شوند احتمال پرتاب وسایل جانبی رخ دهد و اگر سازه آنها مقاوم است توصیه این است که در خانه بمانند و بعد از زلزله با احتیاط از خانه خارج شوند.

شمس‌پور در پایان گفت: مردم در کشورهایی مثل ژاپن هم نوع سازه‌های خود را تقویت کرده‌اند و هم دائماً تمرین‌های پناه‌گیری دارند و مبحث ایمنی اجزاء غیرسازه‌ای را رعایت و همه وسایل را در خانه تثبیت می‌کنند و با وجود اینکه می‌دانند سازه آنها مقاوم است در کنار تختشان داخل یک پلاستیک سوت دارند و مقداری مواد غذایی و آب نزدیک تخت‌خوابشان دارند تا اگر حادثه‌ای رخ داد و خانه آوار شد بتوانند چند روز دوام بیاورند.

وی افزود: برای آمادگی خانوار 15 شاخص وجود دارد که هر چه این شاخص بالاتر برود، میزان خسارت کاهش پیدا می‌کند.