حوزه علمیه قرن اخیر در طول تاریخ بی‌بدیل است
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه تاکید کرد: حوزه در صدسال اخیر به خصوص بعد از انقلاب پیشرفت‌های کم‌نظیری داشته است ولی نباید به این حد بسنده کند.
به گزارش ایکنا، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، امروز 27 بهمن در مراسم اختتامیه بیست و چهارمین همایش کتاب سال حوزه علمیه که در سالن همایش‌های مدرسه معصومیه(س) برگزار شد با اشاره به فعالیت امامین صادقین و باقرین(ع)، گفت: میراث باقیمانده از دو امام باقر و صادق(ع) بیش از 70 درصد از میراث باقیمانده از خاندان پیامبر(ص) است.
وی با بیان اینکه تجربه گشایش نسبی و گشوده شدن آفاق معرفتی در دوره این دو امام عزیز، دستاوردهای بزرگی نه برای شیعه بلکه برای امت اسلام و بشریت به جا نهاد، افزود: میراث باقیمانده از ائمه هدی فقط میراث شیعی نیست بلکه میراث اسلامی و انسانی و بشری و الهی است و البته این آفاق، توسط خلفا تحمل نشد و مجدداً بعد از برهه کوتاه جریان ولایت و امامت راستین امام رضا(ع) وارد یک دالان تنگ اختناق و اشاره‌ای مضاعف شد .
اعرافی با بیان اینکه امام کاظم(ع) در دوره سخت و اختناق‌آمیز نقش بی‌بدیل ایفا کرد، افزود: نزدیک به 300 راوی از امام کاظم(ع) برشمرده شده است اما در بین آنها صفوانها، یونس بن عبدالرحمان‌ها، هشام بن حکم‌ها و شاگردان دیگر نقطه درخشان بود. حضور امام کاظم(ع) با وجود همه تنگناها در حفظ شیعه و جریان تشیع حضور قوی در مباحثات بین مذاهب و ادیان بود و میراث باقرین و صادقین(ع) توسط ایشان استمرار یافت و مجموعه تراث ایشان و شاگردانشان نقطه عطف درخشانی را رقم زد.
وی با بیان اینکه گشایش دوران یکی دوساله امام رضا(ع) منجر به یک اختناق شدیدتر در دوره بعد شد، گفت: پیشوایان ما در کنار حضور چشمگیر و عالم‌تاب معرفتی در عرصه سیاسی هم حضور پیوسته در اشکال گوناگون داشتند و به تعبیر زیبای نابغه عصر ما مرحوم آیت‌الله شهید صدر تنوع ادوار و وحدت هدف در ائمه(ع) وجود داشت.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: امام کاظم(ع) با شیوه‌های متناسب با عصر خود در تربیت شاگردان و توسعه معارف دینی و عرصه هماوردی با غاصبان خلافت و امامت و رساندن پیام الهی به همه امت اسلام گام‌های بزرگی برداشتند.
وی افزود: ایشان حدود یک سال در زندان بصره حضور داشتند و مدت‌های دیگری هم در زندان بغداد بودند و این زندان رفتن نشان‌دهنده جایگاه رفیع امام کاظم(ع) و نقش اثرگذار و موضع سیاسی قوی ایشان در تحولات آن دوران بوده است.
وی اضافه کرد: این جایگاه رفیع امام کاظم(ع) در آن دوره بود و این میراث به امام رضا(ع) منتقل شد و حوزه علمیه افتخار دارد که این تراث گرانقدر را بشناسد و متناسب با عصرها و نسل‌های جدید آن را منتقل کند و باید به امام خمینی درود بفرستیم که این زمینه را ایجاد کرده است.
تحولات مکتوبات حوزه در صد سال اخیر
آیت‌الله اعرافی با اشاره به تطورات کتاب حوزه در صد سال اخیر، گفت: حوزه نوین قم حوزه‌ای بی مثال و مانند در تاریخ حوزات علمیه بوده است؛ این یک قرن اخیر برای جهان، ایران و حوزه‌های علمیه یک قرن متلاطم و پرفراز و فرود بود و حوزه قم در روزگار سختی با مجاهدت‌های کم‌نظیر آیت‌الله حائری یزدی پایه‌ریزی شد.
وی افزود: حوزه در دوره‌ای بازتاسیس خود را شروع کرد که جهان با دو جنگ جهانی دست و پنجه نرم کرد و انواع تفکرات فلسفی و معرفتی بر پایه یک نگاه غیرالهی نضج گرفت و رشد یافت. ایسم‌های گوناگون و انواع مکاتب و نظریات، فکر و معرفت عالم را پرکرده و جهت‌گیری جهان به سمت دوری از عالم غیب و آسمان بوده است و در چنین شرایطی حوزه قم پایه‌ریزی شد.
اعرافی اضافه کرد: حوزه در این یک‌صد سال طبعاً فراز و فرودهای زیادی داشته و نقاط ضعف و قوت بزرگی را تجربه کرده است و اکنون باید با تکیه بر این ارزیابی به آفاق پیش رو بنگریم.
وی اضافه کرد: در این یک‌صد سال هم نجف و هم حوزه قم تطورات بزرگی را در عرصه کتاب پشت سر گذاشته است. نجف با وجود سختگیری صدام به پیش رفت و حوزه قم پیشگام تطورات بزرگ در این صدسال شد. در آثار مکتوب، قم راه درازی را طی کرده است تا به آغاز قرن جدید برسد.
تولید کتاب از 15 عدد تا ده‌ها هزار
مدیر حوزه علمیه بیان کرد: در 15 سال اول تا سیس حوزه از دوره شیخ عبدالکریم حائری شاید 15 اثر تولید نشده است البته آمار دقیقی ندارم ولی بسیار معدود بوده است و امروز ما به صدها مؤسسه و ده‌ها هزار کتاب و مقاله و هزاران پژوهشگر رسیده‌ایم. بنابراین راه درازی طی شده است. با وجود سختی دوره تا سیس و تثبیت و دوره شکوفایی و به ویژه در عصر انقلاب اسلامی شاهد برداشتن گام‌های بزرگ در تألیف و تحقیق و تدریس بوده‌ایم.
مدیر حوزه علمیه اظهار کرد: تولید محتوا و کتب و مقالات و پایاننامهها از یکسو افزایش چشمگیر داشته است و از طرف دیگر واجد تنوع زبانی و محتوایی و شکلی شده است؛ روزگاری در همه قم یک نشریه وجود نداشت ولی امروز در مراکز حوزوی و در مراکز علمی و دانشگاهی که در شعاع علوم اسلامی حرکت می‌کنند صدها و بلکه هزاران مقاله و مجله و ... منتشر می‌شود. معلومات اسلامی به سمت رشته‌ها و دامنه‌های متعدد حرکت کرده است و محتواها هم تخصصی شده است.
استاد حوزه افزود: البته نکته مهم دیگر تولید آثار برای عموم مردم است که افرادی چون شهید مطهری، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی و مقام معظم رهبری و علامه طباطبایی و ... در این زمینه قدم برداشتند و در نسل جوان و جامعه و دانشگاه اثرگذار بودند.
وی با بیان اینکه کتاب‌های تولیدشده عرصه‌های جدیدی از علوم انسانی را فتح کردند و اینها از دستاوردهای بزرگ این دوره صدساله است، تصریح کرد: اما ما نباید هرگز به این گذشته بسنده کنیم و نباید تحولات جدید را نادیده بگیریم، هنر این بزرگان آن بود که زمانه را می‌شناختند و پیشاپیش، تطورات و تحولات معرفتی و معیشتی عالم را می‌شناختند و برای آن پاسخ آماده می‌کردند.
لزوم گشایش آفاق جدید
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: روزگار ما جدید و عجیب است و از یکسو حرکت امام آفاق جدیدی به روی ما گشوده است و از طرف دیگر رقابت بین پیروان ادیان و فرق مذهبی زیاد شده است و جهت‌گیری به سمت اندیشههای غیرالهی به برخی دلایل ازجمله رفتار خود ما زیاد شده است.
وی گفت: این روزگار، مردان و زنان برتر و نوع نگاه متفاوتی را طلب می‌کند. شناخت اعماق فکری بشر و تحولات زیرپوستی در عالم ضرورت دارد بنابراین باید کتاب و مقاله کتاب سال حوزه را هم آینه تلاش‌ها بدانیم و هم به نداشته‌ها آگاه شویم. ما باید تحلیل جامعی از روند کتاب سال حوزه داشته باشیم، تحلیلی که هم افعال و کردارها و دستاوردها را نشان می‌دهد و ناداشته‌ها و کاستی‌ها را منعکس می‌کند و براساس آن ما به حرکت‌های آینده بپردازیم.
اعرافی تصریح کرد: تلاش مدیریت حوزه علمیه و نهادهای مسئول در این زمینه باید مضاعف شود و ما در حد وسع و توصیه و مطالبات رهبری و مراجع، باید این مسیر را وارد فاز بالاتری بکنیم. این همه مشکلات معرفتی و فکری که وجود دارد وظیفه ما را سنگین می‌کند و حوزه باید کنشگر فکری و معرفتی باشد و نیازهای امروز را ببیند.
وی افزود: در برنامه 5 ساله پژوهش و برنامه جامع حوزه تلاش شده تا گام‌هایی برداشته شود ولی اصل، نهادهای علمی و تحقیقی هستند که باید این کاروان را مستحکم‌تر به سمت قله‌های بلند هدایت کنند و کتاب سال گامی به پیش برای ورود به آفاق جدید باشد.
وی اضافه کرد: ده طرح مهم برای آینده تدوین شده است و انشاء الله بتوانیم ده گام را به درستی برداریم.
انتهای پیام
