یادی از ستارگان پرفروغ عرصه اجتماعی

به گزارش ایکنا، روز‌های پایانی سال تداعی خاطرات یک سال است، تداعی وجود کسانی از عزیزانمان که اکنون در کنارمان نیستند و جز اشک و غم و حسرت دیدار چیزی برایمان باقی نمانده است. در این روز‌ها و ساعت‌ها یاد کسانی را زنده می‌کنیم که روزی عرصه علم، سلامت و فرهنگ و تاریخ کشورمان به خود می‌بالید که چنین اهل علم و فرهنگ را به خود دیده است.

امروز از نور وجود این بزرگان بی‌بهره‌ایم، اما آثاری که از خود بر جای گذاشته و خدماتی که به عرصه علوم انسانی و اجتماعی کرده‌اند، همواره نام و یادشان بر تارک این جهان خواهد درخشید. یاد و نام این عزیزان را گرامی می‌داریم و بر روح بلندشان صلوات و درود می‌فرستیم. در گزارش پیش رو تعدادی از بزرگان را معرفی و یاد خواهیم کرد.

عباس شیبانی، پزشک سیاستمدار

عباس شیبانی ۲۰ آبان ۱۳۱۰ در تهران متولد شد. در سال ۱۳۲۹ فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۳۰ وارد دانشگاه شد و در ۱۶ مهر ۱۳۳۲، به همراه تعدادی از اعضای کمیته دانشگاه نهضت ملی، در اعتراض به محاکمه دکتر مصدق، دانشگاه را تعطیل کردند. در سال ۱۳۳۵ در تظاهرات حمایت از جمال عبدالناصر، از سوی دکتر اقبال، ریاست دانشگاه تهران، از دانشگاه اخراج و به دست فرمانداری نظامی تهران، دستگیر ولی به علت فشار افکار عمومی، از زندان آزاد و به دانشگاه مشهد تبعید شد. وی در مشهد با مرحوم استاد محمدتقی شریعتی، آشنا شد و به فعالیت‌های خود قوت بخشید و به همین علت، مجددا دستگیر و به زندان قزل قلعه تهران فرستاده شد. دکتر شیبانی، علاوه بر اینکه پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، از مؤسسان نهضت آزادی مقاومت ملی بود، عضو مؤسسان جبهه ملی دوم نیز، به شمار می‌رفت.

شیبانی در سال ۴۱، به نمایندگی دانشگاه در کنگره جبهه ملی معرفی شد، ولی با اعتراض به نپذیرفتن نهضت آزادی ایران در احزاب جبهه ملی به دلیل گرایش‌های مذهبی، کنگره را ترک نمود و به نهضت آزادی پیوست. در ۶ بهمن سال ۴۱ ـ که رژیم شاه، سران نهضت را دستگیر و به زندان انداخت ـ همراه دکتر سحابی، مهندس بازرگان و آیت‌الله طالقانی، محاکمه و به ۶ سال زندان محکوم و در سال ۱۳۴۷، از زندان آزاد شد. او در سال ۱۳۴۷ به دانشگاه بازگشت و تحصیلات پزشکی خود را به اتمام رساند. دکتر شیبانی، پس از شهادت آیت الله سعیدی در سال ۴۹، در مراسمی که برای بزرگداشت ایشان گرفته شده بود، سخنرانی کرد و به دست ساواک دستگیر و به ۶ ماه زندان محکوم شد. مرحوم شیبانی سال‌ها در زندان‌های شاه به سر برد و با ۹ بار محکومیت ۱۳ سال از عمر خود را در زندان گذراند.

وی پس از پیروزی انقلاب در هیئت دولت موقت شورای انقلاب، وزیر کشاورزی شد. او عضو شورای انقلاب اسلامی ایران، نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی، وزیر کشاورزی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی (۵ دوره، ۱۹ سال)، رئیس دانشگاه تهران، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دوم (یکی از رقبای شهید محمدعلی رجایی) و دوره پنجم (تن‌ها رقیب آیت الله هاشمی رفسنجانی)، عضو شورای شهر تهران (۳ دوره، ۱۴ سال) بود. عباس شیبانی از دوره دوم تا چهارم عضو شورای شهر تهران نیز بود.

دکتر شیبانی گرچه همیشه فعال حوزه پزشکی، سیاسی و اجتماعی شناخته شده است، اما هیچ‌گاه نمی‌توان بیش از همه چیز زحمات و تلاش‌های این استاد بزرگ در عرصه پزشکی از جمله اقداماتی در زمینه پیوند اعضا، جراحی قلب، مغز و اعصاب و دیگر حوزه‌های اصلی پزشکی را نادیده گرفت.

تأسیس دفتر هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران، تهیه پروتز کاشت حلزون شنوایی (خرید سالانه بیش از ۱۰۰۰ دستگاه پروتز کاشت حلزون شنوایی و توزیع آن به صورت رایگان بین مراکز کاشت حلزون شنوایی کشور)، تأسیس و تجهیز مراکز ناباروری، حمایت از انجام انواع پیوند در داخل کشور (پیوند قلب، پیوند ریه، پیوند کبد، پیوند کلیه، پیوند قرنیه چشم و پیوند مغز استخوان) و تأمین تجهیزات سرمایه‌ای مورد نیاز مراکز درمانی وابسته به وزارت بهداشت از اقدامات مرحوم شیبانی است. عباس شیبانی سرانجام در اول دی ۱۴۰۱ دار فانی را وداع گفت.

سیدمحمود دعایی، روحانی سیاستمدار

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود دعایی، مدیرمسئول مؤسسه مطبوعاتی اطلاعات و نماینده شش دوره مجلس شورای اسلامی ۱۵ خرداد در ۸۱ سالگی به دیار باقی شتافت.

سیدمحمود دعایی، روحانی و سیاستمدار ایرانی متولد ۳۰ فروردین ۱۳۲۰ در یزد بود. او عضو مجمع روحانیون مبارز از سال ۱۳۶۶ تاکنون، سرپرست مؤسسه اطلاعات از سال ۱۳۵۹ تاکنون و نماینده شش دوره ابتدایی مجلس شورای اسلامی از ابتدا تا سال ۱۳۸۳ بوده است. دعایی یکی از همراهان امام خمینی (ره) در دوران اقامت ایشان در شهر نجف بود. وی سفیر ایران در عراق بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸ بود و در سال ۱۳۹۳ نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرد.

پیکر ایشان در جوار حرم امام راحل آرام گرفت.

علی فراهانی، مداح اهل بیت(ع)

علی فراهانی، مداح اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و از مؤسسان مجمع‌الذاکرین حسینی (ع) تهران که مدت مدیدی به عنوان ذاکر اهل بیت (ع) در حضرت عبدالعظیم‌الحسنی (ع) به ذکر خاندان نبوت می‌پرداخت، یکم آذر پس از یک دوره تحمل بیماری سرطان دعوت حق را لبیک کرد.

وی همچنین سال‌ها در بعثه مقام معظم رهبری در سفر‌های حج و عتبات به عنوان مداح نیز به مرثیه‌خوانی می‌پرداخت.

مسلم بهادری، پزشک

مسلم بهادری در سال ۱۳۰۵ در تنکابن به دنیا آمد. وی از استادان نامدار و پیشکسوتان پزشکی نوین در ایران است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران به پایان رساند و از دانشکده پزشکی دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۳ فارغ التحصیل شد و سپس در همان دانشگاه تخصص آسیب‌شناسی گرفت. سپس به انگلستان رفت و دوره دانش‌افزایی را در «رشته آسیب‌شناسی بیماری‌های قلب و ریه» گذراند. در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۲ به‌عنوان استاد مدعو به دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیه‌گو دعوت شد و پس از یک سال به ایران بازگشت که نتیجه آن دو جایزه و اخذ لوح تقدیر از مقامات داخلی و خارجی بود.

دکتر بهادری در جوانی به جایگاه استادی کامل دانشگاه تهران رسید. وی در مجامع معتبر بین‌المللی پزشکی داخلی و خارجی نیز عضویت داشت و استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، رئیس افتخاری آزمایشگاه آسیب‌شناسی مرکزی ایران، استاد مدعو دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس گروه علوم بنیادین (پایه) فرهنگستان علوم پزشکی بوده است.

تألیف ۱۵ کتاب، ترجمه ۷۰ کتاب، ترجمه ۷۰ مقاله در نشریات فارسی و ترجمه ۵۰ مقاله در نشریات بین‌المللی از جمله افتخارات دکتر مسلم بهادری است.

علی رضاقلی، جامعه‌شناس

علی رضاقلی هشتم فروردین در سن ۷۵ سالگی بر اثر ناراحتی قلبی در یکی از بیمارستان‌های تهران به دیار باقی شتافت. وی متولد ۱۳۲۶ در تهران، پژوهشگر ایرانی حوزه جامعه‌شناسی و علوم سیاسی است و با نوشتن دو کتاب جامعه‌شناسی خودکامگی و جامعه‌شناسی نخبه‌کشی در صحنه جامعه‌شناسی ایران مطرح شد.

وی تحصیلات متوسطه را در رشته ادبی در سال ۱۳۴۶ در دبیرستان بهرام قلهک شمیران به پایان رسانید و در همان سال در رشته علوم سیاسی به دانشکده حقوق دانشگاه تهران راه یافت. در سال ۱۳۵۰ موفق به اخذ دانشنامه کارشناسی از دانشگاه تهران شد و پس از گذراندن خدمت سربازی در سال ۱۳۵۳ جهت ادامه تحصیل به دانشگاه سوربن و سپس مدرسه سیاسی مطالعات عالی پاریس رفت.

با پیروزی انقلاب اسلامی پایان‌نامه دکترا را نیمه‌تمام رها کرد و به ایران بازگشت و به طور غیر رسمی به مطالعه و پژوهش در حوزه جامعه‌شناسی و اقتصاد سیاسی ایران پرداخت. برخی آثار، مشاغل علمی و مسئولیت‌های اجرایی وی از این قرار است: عضویت در کمیته انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، فرماندار پاوه در دولت موقت مهندس بازرگان، فعالیت در استانداری خوزستان در آغاز جنگ تحمیلی، عضو هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران (۱۳۶۱ تا ۱۳۶۴)، مدیر امور اداری شرکت ملی نفت (۱۳۶۱تا ۱۳۶۴)، مشاور وزیر پست، تلگراف و تلفن (۱۳۶۴ تا ۱۳۷۶)، مؤسس و رئیس مرکز تحقیقات پست (۱۳۶۷ تا ۱۳۸۷).

سبا بابایی، مادر شهید ژاپنی

سبا بابایی (کونیکو یامامورا)، مادر شهید بزرگوار محمد بابایی آسمانی شد. این مهاجر سرزمین آفتاب، نورانیت زندگی را نه در سرزمین بلکه در قلوب الهی یافت و با تشرف به دین مبین اسلام و مهاجرت به ایران با آرمان‌های انقلابی امام خمینی (ره) آشنا شده و خود و فرزندانش را سربازان امام روح‌الله کردند و در این مسیر عزیزترین عنصر وجودی یک مادر، یعنی فرزند برومندش، محمد را در منطقه فکه به اسلام و انقلاب هدیه داد.

سبا بابایی، زنی مؤمن، باوقار، اهل حکمت و تدبیر، مردمی و مردم دوست، اهل دانش، امور خیریه و تعلیم و تربیت بود که وجود خود را وقف اسلام و انقلاب اسلامی کرد که آثار تربیتی او در ایران اسلامی زنده و پایدار است. این شخصیت الهی گوش به فرمان امام و رهبر حکیم انقلاب اسلامی بود. روزی که مشکل در جمع‌آوری محصول گندم بود، به فرمان امام خمینی (ره) به کمک کشاورزان شتافت و روزگاری فرزند خود را به جبهه جنگ حق علیه باطل فرستاد و در فصل دیگر به ساخت مدرسه و مدیریت نظام تعلیم و تربیت اهتمام داشت. باید از چنین بانوی بزرگی آموخت و توجه خود را بر توسعه ارزش‌های انقلاب اسلامی و استقرار نظام اسلامی اختصاص داد.

منوچهر دوایی، عضو گروه پزشکی امام خمینی(ره)

دکتر منوچهر دوایی، عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران، از اساتید دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و از اعضای گروه پزشکی حضرت امام خمینی (ره) بود. تخصص وی جراحی سرطان، جراحی دستگاه گوارش و جراحی با گرایش جراحی اطفال بود. وی تألیف و ترجمه چندین کتاب پزشکی را در کارنامه داشت و در سال ۱۳۸۵ در همایش تقدیر از پژوهشگران برگزیده نشان دانش و پژوهش گرفت.

مراسم تکریم توسط بنیاد نخبگان استان خوزستان با حضور چهره‌های علمی و فرهنگی کشور، شاگردان ایشان و استعداد‌های برتر در سال ۱۳۹۶ برگزار شد و لوح ارج نامه بنیاد ملی نخبگان به وی اهدا شد.

جلیل چرخیان، پیشکسوت گردشگری

جلیل چرخیان از پیشکسوتان صنعت راهنمایان گردشگری و اساتید به نام این حوزه و عضو جامعه راهنمایان گردشگری بود که دوره‌های آموزشی بسیاری را برای ترتیب و آموزش راهنمایان حرفه‌ای گردشگری برگزار می‌کرد. وی ۲۷ آذر سال جاری بر اثر مشکلات ریوی و تنفسی درگذشت.

آیت‌الله مصطفوی، حافظ کاخ نیاوران

آیت‌الله سیدحسن سعادت مصطفوی، اولین رئیس کاخ نیاوران بود که به حکم امام خمینی (ره) مسئولیت نگهداری از این کاخ را در اوایل انقلاب به عهده گرفت. او ششم شهریور در سن ۸۶ سالگی درگذشت. وی ریاست دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق (ع) را برعهده داشت و چهار سال نیز رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران بود. همچنین مدیریت گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) را بر عهده داشت و سال‌ها امام جماعت مسجد جامع نیاوران بود. اهالی منطقه نیاوران او را به خوبی می‌شناختند. کسی که سال‌های ابتدایی انقلاب، شش سال حراست کاخ نیاوران تهران را برعهده داشت.

در دوران انقلاب اسلامی، کاخ نیاوران به دست صاحبان اصلی آن یعنی مردم افتاد. مصطفوی به فرمان امام خمینی (ره) حکم سرپرستی کاخ را به عهده گرفت. کسی به اموال کاخ نیاوران به دلیل حضور او دست نزد. این سخت‌گیری برای او و همراهی مردم نیاوران زیاد بود تا جایی که توانست اموال این کاخ از جمله سه خروار طلای خالص را به بانک مرکزی تحویل دهد.

عبدالله امیدوار، بنیانگذار گردشگری نوین

عبدالله امیدوار از بنیانگذاران گردشگری نوین در ایران و متولد ۱۳۱۰ یکی از دو برادر جهانگرد، پژوهشگر و مستندساز ایرانی و از اولین جهانگردان ایرانی معاصر است که ۲۳ تیر ۱۴۰۱ در سن ۹۰ سالگی در شیلی دار فانی را وداع گفت. وی به عنوان سفیر فرهنگی و از نخستین جهانگردان معاصر ایرانی حامل پیام صلح و دوستی این سرزمین برای جهانیان بود و به این واسطه و به سهم خود، فرهنگ ایران را به سایر کشور‌ها معرفی کرد.

آثار و عکس‌های برادران امیدوار به عنوان اولین موزه جهانگردی ایران قریب به ۲۰ سال است که در سه نگارخانه در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد در معرض دید عموم قرار گرفته است.