حکیم نظامی میراث مشترک و عامل وحدت کشورهای فارسی‌زبان است

به گزارش خبرنگار ایکنا، دومین هفته بزرگداشت حکیم نظامی، امروز، یکشنبه ۱۴ اسفند با حضور محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، خسرو ناظری، دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی(اکو)، مظفر محمدی، رایزن سفارت جمهوری تاجیکستان و جمعی دیگر از مسئولان فرهنگی و سفرا و رایزنان کشورهای سوریه، یمن، ازبکستان، زیمباوه و... به طور رسمی آغاز شد.

حکیم نظامی؛ میراث مشترک و عامل وحدت کشورهای فارسی‌زبان

محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی در این مراسم ضمن قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت دومین هفته بزرگداشت نظامی، عنوان کرد: حکیم نظامی از شاعران بزرگ پارسی است که قدر و اهمیت آن در حوزه تمدنی ایران بزرگ اسلامی را از این منظر باید ارزیابی کرد که مهم‌ترین نسخه‌های برجای‌مانده از اثر ماندگار «پنج‌گنج» یا خمسه نظامی در نسخه‌های متفاوت خطی، از گذشته‌های بسیار دور، در مهم‌ترین کتابخانه‌های ایران نگه‌داری می‌شود.

وی با اشاره به اینکه البته در کشورهای دیگر هم نمونه‌هایی از این نسخه‌های خطی موجود است، اضافه کرد: در کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه ملک، کتابخانه مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی، کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری، مرکز اسناد ملی، فرهنگستان هنر و بسیاری از کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز علمی و ادب می‌توان نسخه‌های قدیمی و خطی پنج گنج حکیم نظامی را پیدا کرد.

رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی در ادامه با اشاره به اینکه بسیاری از خیابان‌ها و میادین در اقصی نقاط جمهوری اسلامی ایران از گذشته‌های دور با نام حکیم نظامی مزین بوده، افزود: داستان‌های حکیم نظامی در میان مردم کشور ما بسیار شهرت دارد. مردم نسبت به حکیم نظامی ارادت و علاقه فراوانی دارند، اما نسبت به برخی دیگر از شاعران و ادیبان برجسته ما، آنگونه که باید و شاید به طور کامل در میان همه طبقات جامعه شناخته نشد بود.

شالویی ضمن اشاره به برگزاری هفته بزرگداشت حکیم نظامی، عنوان کرد: فرصتی پیش آمد تا از این حکیم برای شناسایی دانش و اندیشه‌اش استفاده و بهره ببریم و از همین فرصت به‌عنوان میراثی مشترک بین برخی از کشورهای فارسی‌زبان و حتی غیرفارسی‌زبان استفاده کنیم.

وی افزود: حکیم نظامی میراث مشترکی است که می‌تواند به‌عنوان محورت وحدت بین ما و کشورهای همسایه ما قرار گیرد و وسیله معرفی او به همه جهانیان شود.

اندیشه‌های حکیم نظامی مورد نیاز جامعه امروز بشری است

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با بیان اینکه ما باید دست در دست یکدیگر با کشورهای دوست و برادر و همه علاقه‌مندان حکیم نظامی، او را به همه جهانیان معرفی کنیم، تصریح کرد: اندیشه‌های حکیم نظامی مورد نیاز جامعه امروز بشری است؛ چراکه سخن حکیم نظامی از جنس عشق، عاطفه، محبت، مهربانی و عفیفی و پاکدامنی است و آن‌هایی که نظامی در آثارش می‌ستاید، شخصیت‌هایی هستند که هرکدام می‌تواند برای ما دارای ارزش و نمادی از عفت و پاکدامنی باشند.

شالویی در پایان ضمن اشاره به بزرگداشت حکیم نظامی توسط رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در 40 کشور و همه استان‌ها و شهرستان‌های کشور، افزود: بزرگداشت حکیم نظامی در آستانه یکصدمین سال تأسیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و عید نیمه شعبان را به فال نیک می‌گیریم. این مناسبت‌های مبارک در کنار یکدیگر می‌توانند برای ما آینده‌ای روشن از فرهنگ و ایمان و ادب را رقم بزنند و جهان را از تاریکی به سوی روشنایی رهنمون سازند.

حکیم نظامی پیام‌آور صلح و پیوند‌دهنده ملت‌ها است

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در سخنانی با بیان اینکه بی‌شک علما، شعرا و هنرمندان گرانقدر از مفاخر بشریت هستند و و پاسداشت آنان، تکریم ارزش‌های والای بشری و انسانی است، عنوان کرد: امروز به احترام یکی از این مفاخر بزرگ جهان بشری، یعنی حکیم نظامی در اینجا جمع شدیم که بزرگداشت این شاعر بزرگ پارسی‌گو را به همه دوستداران او شادباش می‌گویم.

سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه با بیان اینکه زبان فارسی، زبان عرفان، عشق و دوستی است، که قطعا حکیم نظامی در آن جایگاهی کم‌نظیر دارد، اضافه کرد: کمتر شاعر بزرگی را می‌توان با حکیم نظامی قیاس کرد. «خمسه» یا «پنج‌گنج» نظامی، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون» و «هفت‌پیکر» او در زبان فارسی در اوج و نمونه‌های بی‌نظیر ادبیات عاشقانه در زبان فارسی هستند.

نظامی؛ عاشقی که حبّ وطن دارد

کنعانی با تاکید بر اینکه این ادبیات ریشه در باورهای شخص حکیم نظامی دارد، تصریح کرد: با این وجود می‌توان از زاویه دیگر هم به عشق نظامی نگاره کرد. نظامی عاشقی است که حبّ وطن دارد. این دهقان‌زاده فصیح فارسی‌زاد و فارسی‌گوی چنان که در لیلی و مجنون خود اشاره کرده است، با آنکه در شهر گنجه زاده شده است، دل در گرو زادگاه پدری خود در عراق عجم نیز دارد.

وی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه جهان زبان فارسی بزرگان بسیاری به خود دیده که فردوسی یکی از قله‌های بزرگ آن است، عنوان کرد: بیشترین کاربرد نام ایران را در شاهنامه فردوسی شاهد هستیم و بعد از فردوسی و اسدالدین طوسی باید از حکیم نظامی یاد کرد که در آثارش 37 بار از ایران یاد کرده است.

همه آثار نظامی به زبان فارسی سروده شده است

سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به برخی از اشعار حکیم نظامی در هفت‌پیکر و اسکندرنامه در بیان عشق او به ایران، گفت: نظامی همه آثار خود را به زبان فارسی سروده و در آثارش 12 بار نیز واژه «پارسی» را به کار برده است.

کنعانی ضمن قرائت اشعار نظامی در بزرگداشت فردوسی، گفات: تأثیرپذیری و گرایش حکیم نظامی به فردوسی بزرگ و احیاگر زبان فارسی تا به آنجا می‌رسد که در دیباچه «لیلی و مجنون» آرزو می‌کند پسرش به آن اندازه از دانش و علم برسد که بتواند شاهنامه‌خوانی کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه در بخش دیگر سخنان خود گفت: حکیم نظامی افزون بر ایران، در افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و جمهوری آذربایجان کنونی دوستداران بسیاری دارد؛ با وجود این نباید از یاد ببریم که ادبیات عاشقانه نظامی در بسیاری از کشورهای دیگر، به‌ویژه در شبه قاره و همچنین ادبیات ترکی اثرات بسیاری بر جای گذاشته است. در شبه قاره، امیرخسرو دهلوی اشعاری سروده که بهترین نمونه‌های تقلید از خمسه حکیم نظامی به شمار می‌روند.

کنعانی تصریح کرد: نظامی را باید به حق پیام‌آور همزیستی، صلح و دوستی و پیوند‌دهنده ملت‌ها دانست. مروری بر آثار او، به‌ویژه  هفت‌پیکر نظامی، ما را به یقین می‌رساند که وی با عشق است که هفت ملت و همه مردمان را به هم پیوند می‌زند. وی همچنین در مخزن‌الاسرار به نفی خشونت چنین می‌فرماید: «گرم شو از مهر و زکین سرد باش/ چون مه و خورشید جوانمرد باش»

دیپلماسی فرهنگی ابزاری بسیار مؤثر برای تحکیم میان ملل مختلف است

خسرو ناظری، دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی(اکو) نیز در سخنانی، حضور خود در مراسم گرامیداشت نظامی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاعران پارسی‌گو و شخصیت تأثیرگذار را مایه افتخار و خوشحالی خواند و گفت: از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران برای رویکرد شایسته و تلاش‌ها و فعالیت‌های ارزشمندشان برای گرامی داشتن یاد و خاطره و ارج نهادن به شخصیت‌های نمادین و قهرمان‌ساز ملت‌های اکو، صمیمانه سپاسگزارم.

دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی(اکو) ضمن اشاره به سفر دو روز پیش خود به شهر زادگاه خود، باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برای شرکت در نشست سران جنبش عدم تعهد، گفت: این شهر یک خیابان بسیار زیبا است که نام نظامی دارد و در قسمت اصلی آن تندیس بزرگ و شکوهمند این شاعر نامور پارسی‌گو نصب شده است، چون از ایام دبیرستان با آثار گرانبهای نظامی اندکی آشنایی داشتم و از جایگاه و منزلت شامخ این شاعر فقید در ادبیات مشترک ما آگاه بودم، بر خود واجب دانستم که با وجود کمبود وقت از این خیابان و مکان نصب مجسمه حکیم نظامی جهت ادای احترام به او بازدید کنم.

ناظری با تأکید بر تأثیر شگفت‌انگیز اشعار حکیم نظامی، افزود: شعر نظامی و همچنین نسخ رونویسی شده از آثار او در کنار سبک نگارشی واقع‌گرایانه‌اش، تأثیر شگرفی بر مردم زادگاه مادری و مردمان سرزمین‌های دیگر داشته است. گرامیداشت چنین شخصیت‌های اصیل و نامور، نه‌تنها بر تأثیر غنی ادبی و هنری آن‌ها بر میراث فرهنگی ما صحه می‌گذارد، بلکه توجه و علاقه ما را نسبت به مفاخر فرهنگی‌مان بیشتر می‌کند.

وی با بیان اینکه به راستی شعر حد و مرز نمی‌شناسد، افزود: شعر انسان‌ها را به هم متصل کرده و در دل و جانشان نفوذ می‌کند. پژو‌هش‌ها نشان می‌دهد که شعرخوانی به صورت جمعی به افزایش همدلی در افراد کمک می‌کند. شعر دعوتی برای درک دیدگاه‌ها و تجربیات متفاوت از منظری دیگر است. شعر با برانگیختن احساسات مانند پلی است که فاصله‌های فرهنگی، تفاوت‌های سنی و نابربری‌های اقتصادی و سایر مسائل اجتماعی را از بین می‌برد.

دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی(اکو) در بخش دیگر سخنان خود با تأکید بر اینکه دیپلماسی فرهنگی ابزار بسیار مؤثری برای تحکیم میان ملل مختلف است، افزود: بر همین اساس سازمان همکاری‌های اقتصادی یا اکو، بنیان مؤسسه فرهنگی اکو را در تهران پایه گذاشت. این مؤسسه به عنوان یک نهاد تخصصی اکو در برقراری همکاری‌های فرهنگی بین کشورهای عضو اکو بسیار پویا بوده و از طریق فعالیت‌های مختلف مانند پژوهش‌ها و مذاکرات بر روی میراث مشترک و همکاری در برنامه‌ها و رویدادهای فرهنگی و برقراری ارتباطات فرهنگی، نقشی تسهیل‌کننده و شتاب‌دهنده در ارتباطات فرهنگی داشته است.

ناظری در پایان تأکید کرد: بر آن باورم که با وجود تهاجمات و رقابت‌های روزافزون در دنیای امروز، دیپلماسی فرهنگی می‌تواند نقش مؤثری را برای گسترش هم‌افزایی و تفاهم‌های بیشتر از طریق تبادل افکار، اطلاعات، هنر و زبان و... ایفا کند. با در نظر گرفتن این مهم، بدیهی است که همکاری مشترک میان مؤسسه فرهنگی اکو و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی می‌تواند تأثیر بسزایی در ارتقای حفاظت عرصه میراث فرهنگی و آثار شاعران و سایر هنرمندان نامور داشته باشد که همگی نماد صلح، میهن‌پرستی و همدلی میان مردمان منطقه ما هستند.

نظامی خمسه‌سرایی را پایه‌گذاری کرد

مظفر محمدی، رایزن سفارت جمهوری تاجیکستان در ایران، دیگر سخنران این آئین هم در سخنانی ضمن سپاسگزاری از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برای بزرگداشت روز و هفته حکیم نظامی، عنوان کرد: حکیم نظامی از بزرگ‌ترین شاعران ادبیات فارسی، خمسه‌سرایی را پایه‌گذاری کرده است. این شاعر خمسه را با پندهای حکیمانه، شخصیت‌های شاعرانه، الفاظ نکته‌سنج، نمادهای خاطره‌انگیز، معانی دلنشین، لفظ شیرین و صور خیال سروده است و توجه محققان و ادب و فرهنگ‌شناسان را به خود جلب کرده به گونه‌ای که راجع به خمسه نظامی صدها مقاله علمی نوشته شده است.

رایزن سفارت جمهوری تاجیکستان در ایران در ادامه ضمن اشاره به نکاتی درباره سخن و سخنور از نگاه نظامی، عنوان کرد: نظامی به خرد و سخن بهایی ارزشمند داده است. مکان و جایگاه سخن در نظر او بی‌نهایت بلند است و این اندیشه و نگاه او در خمسه او جاری است.

یادآور می‌شود، در این مراسم ضمن خوانش برخی اشعار نظامی توسط مرشد و نقالی برخی اشعار او، از دو نسخه خطی خمسه نظامی رونمایی شد.