مهمترین چالش‌های پلیس فتا در سالی که گذشت

سرهنگ علی‌محمد رجبی، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا در گفت‌وگو با ایکنا درباره مهمترین چالش‌های پلیس فتا در سال ۱۴۰۱ گفت: اگر بخواهیم به طور صریح و ساده درباره چالش‌های پلیس فتا صحبت کنیم، اولین مسئله بحث میزان آگاهی، مهارت و سواد کاربری مردم است که متأسفانه در مواجهه با فضای مجازی، مجرمان و بزهکاران، امکان تشخیص به موقع را ندارند و همین امر باعث می‌شود گرفتار جرم شوند؛ بنابراین با توجه به گسترش فضای مجازی این، یک چالش جدی است و باید به طور ویژه به دانش و مهارت کاربران توجه کنیم.

 

وی افزود: چالش دیگر که می‌تواند زمینه‌ساز وقوع جرایم شود، کافی نبودن زیرساخت‌های پیشگیری از جرم مانند زیرساخت‌های احراز هویت، کشف کلاهبرداری و قمار به طور خودکار در زیرساخت‌های بانکی، اعتبارسنجی و اعتباربخشی به حساب‌های کاربران، کسب و کار‌های اینترنتی و ... نمونه‌ای از چالش‌هایی است که در حوزه زیرساختی کشور و به صورت کلان وجود دارد و با پیاده‌سازی اینها، می‌توان بسیاری جرایم فضای مجازی را پیشگیری و سازوکار‌های رسیدگی به جرایم را تقویت کرد.

 

 

سرهنگ رجبی در ادامه درباره راهکار‌های مؤثر برای رفع این چالش‌ها گفت: با توجه به اینکه اولین چالش در بحث دانش و مهارت کاربری کاربران است؛ از این رو دو بخش مختلف برای حل این مسئله وجود دارد، یک بخش حوزه پلیسی است که پلیس فتا سعی می‌کند با استفاده از ظرفیت‌هایی که دارد و در حد مقدوراتش از طریق رسانه‌ها، فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، برگزاری پویش‌های سایبری و کارگاه‌های آموزشی نسبت به افزایش آگاهی و دانش مردم اقدام کند. اما بخش دیگر حل این مسئله به سایر وزارتخانه‌ها و نهاد‌های کشور مانند وزارت ارتباطات، شرکت‌های زیرساختی، بانک مرکزی و سازوکار‌های قانونی مرتبط با احراز هویت و اعتبارسنجی برمی‌گردد؛ بنابراین بخشی که مربوط به پلیس فتا است، اطلاع‌رسانی‌ها و نیازمندی‌ها اعلام شده که برخی در حال اجراست و برخی دیگر در فرایند قانونگذاری هستند. از این رو به نظر می‌رسد در این حوزه‌ها نیاز است، اهتمام بیشتری داشته باشیم.

 

وی تصریح کرد: یکی از راهکار‌های دیگری که می‌تواند چالش‌های فضای مجازی را کاهش دهد، پیاده‌سازی تنظیم‌گری و تنظیم مقررات در فضای مجازی است که کشورمان در این زمینه دچار ضعف ساختاری بوده و از نظر تنظیم‌گری و تنظیم مقررات در موضوعات مختلف با چالش‌هایی مواجه است.

 

رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا بر شروع آموزش‌های پیشگیرانه سایبری و افزایش سواد و مهارت کاربری از مدارس تأکید کرد و گفت: نقش آموزش و پرورش در این زمینه به شدت جدی است و ما باید به این نکته بسیار توجه کنیم، برای اینکه بتوانیم مهارت‌های لازم را به نسل جدید آموزش دهیم تا زمانی که وارد محیط اقتصادی و اجتماعی می‌شوند، گرفتار جرایم و آسیب‌های فضای مجازی نشوند.

 

 

وی پیگیری و مطالبه اجتماعی را راهکار دیگری در حل چالش‌های فضای مجازی دانست و بیان کرد: پیاده شدن بسیاری از ساختار‌ها و ایجاد روند‌ها و فرایند‌ها در کشور زمانبر و نیازمند پیگیری مستمر است و همین پیگیری و مطالبه‌گری رسانه‌ای و حتی مطالبه‌گری از سوی خانواده‌ها می‌تواند راهکار خوبی برای به جریان افتادن و افزایش سرعت پیاده‌سازی این فرایند‌ها و مؤثرتر برخورد کردن در این موضوعات است.

 

سرهنگ رجبی درباره پرتکرارترین جرایم سایبری نیز گفت: متأسفانه بیشترین جرایم در حوزه‌های مالی اتفاق می‌افتد و انواع کلاهبرداری‌ها، دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و اطلاعات، کلاهبرداری‌هایی که در فضای مجازی با شگرد‌های مختلف مانند فیشینگ، بیعانه دادن، پیامک‌های جعلی و هدایت کاربران به درگاه‌های پرداخت غیرمجاز بیشترین سهم را دارند. بعد از این، جرایم مربوط به حریم خصوصی نظیر انتشار تصاویر خصوصی کاربران از جمله مزاحمت‌های اینترنتی، اذیت و آزار‌های اینترنتی، دسترسی غیرمجاز به اطلاعات خانوادگی و انتشار آن‌ها و تهدید در فضای مجازی است که جزو جرایم پرتکرار بوده و در سال گذشته با آن‌ها مواجه بودیم.

 

وی در رابطه با جرایم پرتکرار سایبری به شهروندان هشدار داد و تأکید کرد: یکی از نکاتی که باید به طور ویژه به آن توجه کنیم این است که، یکی از شگرد‌هایی که مجرمین در سال گذشته، بیشترین سوءاستفاده را از آن داشتند، ارسال پیامک‌های مجرمانه‌ای با عناوینی مانند سامانه ابلاغ اوراق قضایی، سهام عدالت، واریز سود سهام عدالت، یارانه، پستچی و ... است. مجرمین با طراحی یک بدافزار موبایلی با ساختار پیچیده، لینکی را به مخاطب می‌فرستادند و فرد با دنبال کردن آن به درگاه پرداخت مشابه سامانه ثنا و ... مراجعه می‌کرد، سپس از او می‌خواستند اپلیکیشینی را نصب کند و کاربران پس از نصب این برنامه، به فرآیند پرداخت هدایت می‌شدند و با وارد کردن اطلاعات کارت خود، بدافزار اطلاعات کارت بانکی را دریافت کرده و فرآیند تخلیه حساب قربانی انجام می‌شد. در واقع پیامک‌هایی که به این شکل ارسال می‌شود و یا جرایمی که با شگرد ارسال پیامک از طریق پیامک یا شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شد، باعث گرفتاری شهروندان شد و خیلی‌ها از این طریق آسیب دیدند.

 

 

وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه پلیس فتا در زمینه اطلاع‌رسانی رسانه‌ای و پیامکی به منظور آگاهی‌بخشی به شهروندان عملکرد خوبی داشته است، با توجه به اینکه همچنان شاهد جرایم سایبری و البته فریب شهروندان هستیم، به نظر می‌رسد این اطلاع‌رسانی‌ها کافی نیست یا باید شیوه دیگر هم به کار گرفته شود، بیان کرد: ما در مدت گذشته و از زمانی که اقدام به ارسال پیامک شده، با کمک اپراتور‌های تلفن همراه چند میلیارد پیامک به شهروندان ارسال شده است، به این معنی که تمام مشترکین تلفن همراه چندین مرحله این پیامک‌ها را دریافت کرده‌اند. اما نکته مهم این است که بسیاری از کسانی که گرفتار و بزه دیده شدند، وقتی در شرایط عادی از آن‌ها سؤال می‌شود، اعلام می‌کنند که می‌دانستند آن روش مجرمانه بوده است، اما در مقطعی که بزه دیده شدند به دلایل متعددی مانند حالت روحی و روانی نامناسب در آن لحظه، گرفتار بودن و انجام دادن چندین کار همزمان، دریافت پیامک‌های مجرمانه در ساعت‌های انتهایی شب و ... دچار خطا و اشتباه شده‌اند؛ بنابراین این مسئله نشان می‌دهد که آموزش‌ها باید دارای عمق بیشتری باشد و استمرار یابد.

 

رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا همچنین تأکید کرد: یکی از کار‌های جدی که امکان آن برای پلیس هم بسیار سخت است، استفاده از شیوه‌های هنری در آموزش و اطلاع‌رسانی است. به طور مثال استفاده از فیلم‌ها و سریال‌ها، آموزش‌های غیرمستقیم و نه صرفاً ساخت فیلم‌ها و سریال‌های پلیسی بلکه، مفاهیم و دانشی که فرد به عنوان شهروند دیجیتال و الکترونیک نیاز دارد، لابه‌لای تولیدات نمایشی، فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌ها باشد تا سطح دانش و آگاهی عمومی افزایش یابد، ضمن اینکه همه این‌ها در کنار پیاده کردن زیرساخت‌ها و روش‌هایی که بتواند خطای کاربر را پوشش دهد، قطعاً به این روش‌ها نیاز داریم.