ره‌توشه مبلغان برای تبلیغ دینی اثرگذار + فیلم
کارشناس حوزه دین در تشریح تبلیغ دینی اثرگذار به وظابف و خصوصیات مبلغان دینی اشاره کرد و گفت: مبلغ باید در گفتن حق شجاع، خلاق و با اخلاق باشد و تنبلی و سستی به خود راه ندهد. مبلغی موفق خواهد بود که تأثیرگذار باشد وگرنه مشهور شدن و در رسانه بودن زودگذر است.
تبلیغ دین به معنای رساندن پیام الهی به مردم است. در آموزه‌های دینی شیوه‌های مناسبی برای تبلیغ بیان شده است تا اثر بیشتری داشته باشد. شیوه تبلیغ پیامبر اکرم(ص) و حضرات معصومین(ع) بسیار آموزنده است. رسول خدا(ص) در زمانی ابلاغ دین را آغاز کردند که مردم روحیه‌ای خشن و سرکش داشتند و از پذیرش نظر مخالف امتناع می‌کردند و تعصب شدید و فراوانشان به بت‌ها کار تبلیغ دین را دشوار کرده بود، اما رسول خدا(ص) توانستند مردم را با تبلیغ صحیح دین به مجاهدانی مخلص و مؤمنانی کم‌نظیر تبدیل کنند.
تبلیغ عملى مؤثرترین روش تبلیغ امامان از جمله امام علی(ع) بود؛ یعنى خودشان تجسم عالى ارزش‌هاى انسانى، که همان ارزش‌هاى قرآن است، بودند.
حجت‌الاسلام مهدی عدالتیان، کارشناس دینی، درباره شیوه تبلیغ صحیح دین به ویژه در سیره معصومین(ع) به ارائه توضیحاتی برای مخاطبان ایکنا پرداخت. وی در بخش نخست بر لزوم توجه ویژه به جاذبه و دافعه در امر تبلیغ دین تأکید کرد. در ادامه توصیه‌های عدالتیان را برای تبلیغ دینی اثرگذار می‌خوانید و می‌بینید.
تبلیغ امر بسیار مهم و رسالت عظیمی است. اگر بخواهیم تبلیغ را معنا کنیم، باید بدانیم که ریشه تبلیغ، بلغ به معنای بلوغ و رسیدن است. تبلیغ به معنای رساندن ارزش‌ها و حقایق به دیگران است. پس وقتی تلاش می‌کنیم ارزش اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی را به دیگران برسانیم، تبلیغ کرده‌ایم. منتهی تبلیغ باید ارزیابی شود. معمولاً مبلغ باید خود را ارزیابی کند. برای مثال زمانی که تبلیغ وسایل منزل می‌شود، کسانی که هزینه این تبلیغ را پرداخت می‌کنند، انتظار دارند که فروش آنها بالا برود. مبلغ نیز باید مشاهده کند که چنانچه برای نماز تبلیغ می‌کند، آیا تعداد نمازخوان‌های منطقه او بیشتر شده است یا نه؟ اگر مبلغی احترام و ادب را در محیطی تبلیغ می‌کند باید بسنجد که آیا ادب و احترام در آن محیط بیشتر شده است یا نه؟ مثلاً مبلغی شش ماه در دبیرستان سخنرانی می‌کند؛ باید پس از این مدت ارزیابی کند که آیا برنامه‌ها و سخنان او تأثیری در رفتار و منش دانش‌آموزان داشته است؟ آیا احترام به ارزش‌های دینی در میان این دانش‌آموزان بیشتر شده است؟ در این صورت مبلغان می‌توانند بدانند که در کار خود موفق بوده‌اند یا خیر؟
گاهی افرادی که مشغول کسب و کار هستند، تبلیغات خود را مؤثر نمی‌دانند، زیرا میزان موفقیت آنها بیشتر نشده است و دیگر به تبلیغ محصولات خود نمی‌پردازند. لذا امر تبلیغ باید از سوی مبلغان ارزیابی شود. حال اینکه ثمرات تبلیغ و زحمات مبلغان دین چه تأثیر و اجری برای آنها دارد، مسئله بسیار مهمی است که باید بدان پرداخته شود.
امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «الدنیا متجر اولیاء الله؛ دنیا تجارتخانه بندگان خداست». در این تجارتخانه هیچ تجارتی پرسودتر از تبلیغ نیست. تبلیغ یعنی یاد گرفتن، عمل کردن و نشر دادن برای خدا. امام صادق(ع) فرمودند: «مَن تَعَلَّمَ للّه وعَمِلَ للّه وعَلَّمَ للّه دُعِيَ في مَلَكوتِ السَّماواتِ عَظيما؛ هرکسی به خاطر خدا یاد بگیرد، عمل کند و نشر دهد، در ملکوت آسمان‌ها از او به عظمت یاد می‌شود».
برای اینکه بدانیم تبلیغ چقدر اهمیت دارد، می‌توانیم از این زاویه بدان بنگریم که برای مثال دعا بعد از نماز بسیار مهم است، اما واجب نیست. تنها دو دعای واجب وجود دارد که یکی از آنها دعای هدایت است و در نماز می‌آید. «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ، ما را به راه راست هدایت فرما». البته برخی بیان می‌کنند که مگر ما هدایت نشده‌ایم، چرا باید این دعا را تکرار کنیم. در پاسخ به ایشان باید گفت که تکرار باعث می‌شود تا هدایت مستمر باشد و فقط یک نوع هدایت وجود ندارد، بلکه باید در مسائل مختلف و دوراهی‌های زندگی هدایت شد.
دومین دعای واجب، دعا برای هادیان است؛ یعنی «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ» که در تشهد نماز آمده است. پیامبر(ص) وقتی حضرت امیر(ع) را برای تبلیغ به یمن فرستادند، به ایشان فرمودند: «لَأن يَهدي اللّه ُ على يَدَيكَ رجُلاً خَيرٌ لَكَ مِمّا طَلَعَت علَيهِ الشَّمسُ و غَرَبَت، چنانچه یک نفر را خداوند متعال به دست تو هدایت کند، از همه آنچه خورشید بر آن طلوع و غروب می‌کند، بهتر است». لذا کسانی که خدا دست ایشان را گرفته و زمینه‌ای را برایشان فراهم کرده که دیگران را هدایت کنند، باید قدر آن را بدانند و تلاش کنند تا این رسالت را به درستی و با اخلاص انجام دهند.
امر تبلیغ بسیار مبارک، پرخیر و پرمسئولیت است و گاهی به صورت فردی (مانند تربیت فرزندان از سوی والدین) و گاه به صورت جمعی انجام می‌شود. برای مثال قصد داریم که جامعه را به سمت ارزش‌ها سوق دهیم و تبلیغی در جامعه شکل گیرد که تفاوت‌هایی در این زمینه وجود دارد. اگر بخواهیم جامعه سالم و مطلوب الهی داشته باشیم و در این مورد تبلیغ کنیم، باید علاوه بر نکات تبلیغ فردی، نکات دیگری را نیز رعایت کنیم. اول اینکه باید جامعه مد نظر خود را آسیب‌زدایی و پاک‌سازی کنیم. برای مثال اگر بخواهیم این موضوع را در رابطه با یک شهر مدنظر قرار دهیم، باید آسیب‌شناسی خوبی از این شهر داشته باشیم تا آسیب‌ها فعالیت‌های تبلیغی ما را خنثی نکند.
لذا برای ساخت جامعه ابتدا باید آفات آن را شناخت و حذف کنیم که کار سختی است. برای مثال ممکن است که گاهی یک محیط و یا یک فیلم بد زحمات فراوان معلمان و والدین را در تربیت فرزندان و دانش‌آموزان خنثی کند. لذا باید بدانیم که چه مواردی خنثی‌کننده زحمات مبلغان است. البته مسئولان امر در این زمینه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند، اما این فعالیت‌ها در برابر شتاب دشمنان در رابطه با تخریب ارزش‌های جامعه اندک هستند. لذا قدم اول برای جامعه، آفت‌زدایی است.
قدم دوم این است که باید الفتی را بین مبلغان دین و جوانان ایجاد کنیم، چون یکی از توطئه‌های دشمنان دین این است که چون همیشه می‌دانستند که عالمان آگاه مدافع دین و ارزش‌ها هستند، به تخریب چهره آنان در میان جوانان و اقشار جامعه اقدام می‌کردند. در دوران دفاع مقدس زمانی که دشمن به فکر نابودی لشکرهای اسلام بود، ابتدا پشت لشکر را از بین می‌برد تا ارتباط عقبه سپاه با لشکر قطع شود و آذوقه و مهمات به سربازان نرسد تا بتوانند لشکر را به راحتی از میان بردارند. لذا یکی از حربه‌های دشمن قطع ارتباط میان عالمان مؤثر و مردم به ویژه جوانان است. زمانی که جوانان ارتباطی با عالمان نداشته باشند، دشمن به بمباران شبهات می‌پردازد.
این مسئله از قدیم‌الایام در جهان وجود داشته است. در سوره مبارکه نوح(ع) آمده که ایشان به خداوند گلایه می‌کند که مردم در زمان سخن گفتن من، دستان خود را بر گوش و چشمان خود می‌گذارند تا اصلا نشنوند و نبینند. در آن زمان نیز کینه دشمنان و دور کردن مردم از عالمان از حربه‌های آنان برای دشمنی با خدا و دین خدا بود. امروز در فضای مجازی عالمان بیشتر مورد هدف هستند تا چهره‌شان را مخدوش کنند. لذا باید پیوند جوانان و عالمان را تقویت کنیم.
مبلغان نقش مهمی در جامعه دارند و مانند کشاورزانی هستند که به بذرها رسیدگی می‌کنند تا به ثمر بنشینند. البته مبلغان باید ویژگی‌هایی داشته باشند که یکی از آنها اخلاص است. کار مبلغ باید برای خدا باشد. چنانچه مبلغان به دنبال پول، شهرت و قدرت باشند، به جایی نخواهند رسید. به جایی رسیدن مبلغ به معنای تأثیرگذاری است؛ یعنی مبلغ بتواند فردی را از گناه به ثواب و از ریا به اخلاص سوق دهد و اختلافات خانوادگی را حل کند. مبلغی موفق خواهد بود که تأثیرگذار باشد وگرنه مشهور شدن و در رسانه بودن مهم نیست و زودگذر است.
دومین ویژگی مبلغ، اخلاق است که تأثیر فراوانی در تبلیغ دارد. شیوه معصومین(ع) به این صورت بود که مردم ابتدا جذب اخلاق ایشان و سپس، مجذوب سخنانشان می‌شدند. ویژگی بعدی تلاش است. تبلیغ با تنبلی و سستی انجام نمی‌شود و مبلغان باید اهل تلاش برای یاد گرفتن، مطالعه کردن، پرسیدن، تبلیغ و... باشند. همچنین، مبلغان باید خلاق باشند. تبلیغ کاری است که اگر با خلاقیت همراه نبوده و فقط یک اجرای ساده باشد، تأثیر کمتری دارد. خلاقیت یعنی اینکه بدانیم با چه ابزاری و چگونه می‌توانیم مطالب را منتقل کنیم.
خداوند متعال برای انتقال مفهوم عفت، سوره مبارکه یوسف(ع) را بیان می‌کند و برای ارائه مفاهیم به مردم از خلاقیت استفاده می‌کند. لذا تبلیغ باید با خلاقیت همراه باشد و کسانی که در تبلیغ موفق‌اند، افراد خلاقی هستند؛ چراکه به اشکال مختلف و زیبا برای تبلیغ استفاده می‌کنند.
موضوع مهم دیگری که در تبلیغ تأثیر دارد، شجاعت است. مبلغ باید در گفتن حق شجاع باشد و از تهدید شیاطین نهراسد. همچنین، باید سعه صدر داشته و دریادل باشد و بتواند همگان را تحمل کند. اگر مبلغ فقط به فکر خود باشد، موفق نخواهد شد، بلکه باید سعه صدر داشته و انتقادپذیر باشد تا بتواند بر جامعه تأثیر بگذارد.
انتهای پیام
