از اجرای برنامه‌های مشارکتی تا طنین آیات الهی در ابنیه‌های تاریخی اراک

دومین جشنواره و نمایشگاه قرآنی به همت خانه قرآنی امام هادی(ع) اراک و با همکاری ادارات کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و تبلیغات اسلامی استان از شنبه، 26 فروردین در قلعه‌ وکیل اراک آغاز و تا پایان ماه ادامه داشت. این جشنواره رمضان سال گذشته، برای اولین بار در موزه چهار فصل اراک و امسال در موزه قلعه‌ وکیل این شهرستان برگزار شد.

ایکنای استان مرکزی، در خصوص گلایه تعدادی از جامعه قرآنی نسبت به ناآشنا بودن مکان، اجرای برنامه‌های درنظر گرفته شده و استقبال جامعه هدف با محسن کریمی، مسئول واحد فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی، مهدی خان‌آبادی، مسئول خانه قرآنی امام هادی(ع) اراک، فاطمه نعیمی، مربی قرآن گفت‌و‌گویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

مهدی خان‌آبادی، یکی از اهداف برگزاری این برنامه قرآنی در موزه قلعه‌ وکیل را آشنایی مردم با ابنیه‌های تاریخی شهر دانست و گفت: متأسفانه مردم از وجود بناهای تاریخی در شهر بی‌اطلاع هستند و عدم اطلاع از این فضاها باعث می‌شود که مردم حس تعلق کمتری نسبت به شهر داشته باشند. البته می‌شد این برنامه را در یکی از مساجد شهر نیز برگزار کرد، اما هدف اجرای طرحی قرآنی در کنار معرفی جاذبه‌های شهری بود و به نظر اتفاقی مبارک است.

ضرورت استفاده حداکثری از ظرفیت‌ها برای ترویج قرآن

وی با تأکید بر اینکه برای گسترش فرهنگ قرآن باید از تمام ظرفیت‌ها استفاده کرد که موزه‌ها و ابنیه‌های تاریخی یکی از آنان است، اضافه کرد: ظرفیت‌های بسیار خوبی در اراک و استان فراهم است که مورد غفلت قرار گرفتند. با هم‌افزایی‌های صورت گرفته می‌توان دامنه فعالیت‌های قرآنی را گسترش داد. خوشبختانه با تعاملی که بین این مرکز قرآنی و تبلیغات اسلامی استان با اداره‌ کل میراث فرهنگی برقرار شده است می‌توان امیدوار بود برنامه‌ها هرسال از قوت و خروجی بهتر برخوردار باشد.

خان‌آبادی ضرورت اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای اجرای طرح‌های قرآنی را یادآور شد و افزود: بدون تردید اطلاع‌رسانی در استقبال عموم مردم و جامعه هدف بسیار اثرگذار است و در اجرای برنامه‌ها از این مؤلفه مهم نباید غافل شد. البته برای برنامه‌های کوچک نمی‌توان عنوان نمایشگاه یا جشنواره قرآنی به کار برد، چراکه هریک از این عناوین دارای تعاریفی مشخص با اهداف و بار مفهومی مختلف هستند.

وی با بیان اینکه عوامل فعال در خانه قرآنی امام هادی(ع) بدون هیچ چشمداشتی در این برنامه قرآنی شرکت داشتند، اضافه کرد: آسیب‌شناسی برنامه‌های اجرایی به رفع نواقص و اجرای برنامه‌های بهتر برای سال‌های آینده کمک می‌کند. همه می‌دانیم که میراث فرهنگی رسالتی برای انجام امور قرآنی ندارد و به همین منظور ورود آنان در این عرصه قابل تحسین است.

خان‌آبادی با تأکید براینکه میزان بهره‌وری از طرح‌های قرآنی باید حداکثری باشد و به خروجی اندک نباید اکتفا کرد، تصریح کرد: اجرای برنامه‌های فاخر نیاز به برنامه‌ریزی، تبلیغات گسترده و هماهنگی بین دستگاهی دارد و مسئولان و متولیان امر فرهنگ، قرآن و حتی سایر دستگاه‌ها همچون صنایع باید وارد عمل شوند.  

مسئول خانه قرآنی امام هادی(ع) با بیان اینکه اجرای برنامه‌های قرآنی باید خانواده‌محور باشد تا بتوان خروجی مناسب را مدنظر قرار داد، افزود: بهره‌وری از ظرفیت‌های قرآنی در تمام بخش‌ها با عقبه تبلیغاتی ضروری است. بدون شک اگر از تبلیغات غافل باشیم، نمی‌توان به حضور گسترده اقشار مختلف مردم امیدوار بود.

خان‌آبادی در پاسخ به این پرسش که چه هدفی برای برنامه‌ای پیشرو دارید؟ گفت: یکی از اصول کار برای اجرای برنامه‌های قوی‌تر آسیب‌شناسی جهت بررسی نقاط ضعف و قوت و برگزاری جلسات هم‌اندیشی است؛ چراکه با احصای زوایای مختلف طرحی می‌توان برای سال‌های آینده بهتر برنامه‌ریزی کرد. خبرگزاری ایکنا می‌تواند در این حوزه وارد شده و نسبت به برگزاری نشست و آسیب‌شناسی اقدام کند.

ظرفیت استفاده از ابنیه‌های تاریخی برای مراکز قرآنی فراهم است

محسن کریمی، مسئول واحد فرهنگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی، قرآن را ماندگارترین میراث بشری دانست و ادامه داد: گرایش کودکان و نوجوانان به سمت قرآن تکلیفی همگانی است و شایسته نیست به بهانه اینکه متولی امر قرآن نیستیم از این وظیفه انسانی و مسئولیت اجتماعی شانه خالی کنیم.

کریمی با بیان اینکه موزه‌ها می‌توانند پلی برای تلفیق قرآن و هنر باشند و از این ظرفیت نباید غافل شد، اظهار کرد: کلام وحی ماندگارترین میراثی است که مفاهیم دینی و اصول زندگی را به مردم به ویژه نوجوانان و جوانان منتقل می‌کند. اداره‌ کل میراث فرهنگی استان با بهره‌وری خلاقانه سعی دارد با کمک دستگاه‌های متولی علاوه بر معرفی آثار و ابنیه‌های تاریخی مبانی قرآنی را نیز به جامعه هدف منتقل کند.

وی بیان کرد: تلفیق و پیوند هنر و قرآن قدمتی دیرینه دارد و با برنامه‌ریزی‌های بهتر، خلق ایده‌های نوآورانه و هم‌افزایی بیشتر اجرای این طرح‌ها ادامه دارد. حضور کودکان و نوجوانان قرآنی در موزه رایحه خوشی در فضا ایجاد می‌کند که قادر است تا مدت‌ها ماندگار باشد.

کریمی ادامه داد: اداره‌ کل میراث فرهنگی این آمادگی را دارد که موزه‌ها را برای برگزاری محافل قرآنی، مراسم و برنامه‌ها در اختیار مراکز قرآنی قرار دهد. بدون تردید برای گسترش فرهنگ قرآنی یک دست صدا ندارد و اگر همه‌ با هم دست در دست یکدیگر گذاشته و کارها را یک‌پارچه پیش بریم به نتایج خوبی نیز دست خواهیم یافت.

وی با اشاره به برگزاری اولین برنامه قرآنی با مشارکت تبلیغات اسلامی و اداره‌ کل میراث فرهنگی در موزه چهار فصل در سال 1401، اظهار کرد: این مکان گنجایش 50 نفر را دارد و برنامه فقط برای کودکان برنامه‌ریزی شد، اما قلعه‌ وکیل دارای گنجایش بیشتری است و بدون شک جامعه هدف بیشتری در تمام طیف‌های سنی مورد هدف بود. امید است این برنامه در ماه‌های آینده وزین‌تر، کارشناسی‌تر و با مخاطب بیشتر با خروجی بهتر برگزار شود.

کریمی ضرورت هم‌افزایی بیشتر بین دستگاه‌های قرآنی و غیر قرآنی جهت اجرای برنامه‌های قرآنی را خواستار شد و گفت: برای فعالیت در این حوزه باید عاشقانه پیش رفت. این آمادگی از سوی اداره‌ کل میراث فرهنگی با دستگاه‌های قرآنی برای همکاری بیشتر، فراهم است و امیدواریم با همکاری بتوان دست به اقدامات خوبی زد.

ارائه آمار اولویت دست چندمی است

فاطمه نعیمی، مربی خانه قرآنی امام هادی(ع) اراک، ورود اداره‌ کل میراث فرهنگی به برنامه‌های قرآنی را ارزشمند دانست و ادامه داد: بهتر است متولیان امر در ای حوزه جدی‌تر وارد شوند. در ماه مبارک رمضان حق قران باید به خوبی ادا شده و بودجه لازم نیز از سوی مسئولان در این ایام ویژه‌تر در نظر گرفته شود.

نعیمی به انتظارات از برپایی نمایشگاه قرآن اشاره کرد و افزود: مردم انتظار دارند در نمایشگاه محصولات متنوع و کاربردی عرضه شود و با حضور در این مکان دست پر بازگردند؛ از این رو باید هزینه کرده و انتظارات جامعه هدف را به بهترین شکل با اجرای برنامه‌های مطلوب همچون نمایش‌های قرآنی، نمایش‌های عروسکی با محوریت قصص قرآنی پاسخ داد.

وی از اداره‌ کل میراث فرهنگی استان برای در اختیار گذاشتن ابنیه‌های تاریخی برای انجام فعالیت‌های قرآنی تقدیر کرد و افزود: کودکان و نوجوانان و حتی والدین با حضور در این اماکن با پیشینه تاریخی استان آشنا می‌شوند؛ از این رو لازم است دستگاه‌های متولی قرآن و مراکز فعال در این حوزه برای بهره‌برداری بهتر طرح و ایده داشته باشند. اگر قرار است نمایشگاهی برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان برگزار شود؛ لازم است همان میزان که برای قشر بزرگسال هزینه می‌شود برای کودک نیز هزینه کرد و کار را فقط به رنگ‌آمیزی محدود نکرد.

نعیمی اثرات تبلیغات در نشر فرهنگ قرآنی را غیرقابل تصور توصیف کرد و افزود: برای اشاعه فرهنگ الهی باید هزینه کرد و از ادامه کار خسته نشد، البته حضور مردم و خیرین نیز در این عرصه بی‌تأثیر نیست. هریک از ما در این حوزه دارای تکالیفی هستیم که باید ادا شود و اگر قرار است برنامه‌ای برگزار یا نمایشگاهی برپا شود باید در ابعاد و حوزه‌های مختلف و با بهترین کیفیت و کمیت باشد؛ چراکه اگر ما در حوزه دین و قرآن کم‌کاری کنیم بدون شک دشمن جای ما را برای قشر نوجوان و جوان خواهد گرفت.

وی ضرورت معرفی مبانی اسلامی و قرآنی به کودکان و نوجوانان با تأکید بر ذائقه و نیاز آنان متذکر شد و افزود: روشن بودن مسیر باعث انتخاب درست در جوانی و دوری از تبلیغات مسموم دشمن می‌شود. توجه به مسائل مختلف وظیفه همه ما فعالان فرهنگی و قرآنی را سنگین‌تر کرده و لزوم ورود کارشناسانه‌تر در این حوزه را گوشزد می‌کند.

نعیمی با تأکید براینکه از ارائه آمار در اجرای برنامه‌های قرآن باید پرهیز کرده و این امر را اولویت دست چندمی دانست، به ارائه آمار بازدیدکنندگان از نمایشگاه اشاره و اضافه کرد: سال گذشته قریب به 150 نفر از نمایشگاه بازدید کردند که این رقم امسال به بیش از 300 نفر رسید. امسال در اقدامی شایسته یاد و خاطره استاد مرحوم سوارآبادی گرامی داشته شد ولی بسیار پسندیده‌تر این بود از خانم عادله شیخی که نماینده ایران در مسابقات بین‌المللی قرآن نیز هستند تجلیل می‌شد تا الگویی برای سایر دختران نوجوان باشد.

استقبال میراث فرهنگی از ضبط نماهنگ‌های قرآنی در اماکن تاریخی

عبدالرضا هدایتی، فعال قرآنی و نماینده اداره‌ کل تبلیغات اسلامی استان جهت هماهنگی اجرای این جشنواره، نیز گفت: اجرای برنامه و محفل قرآنی در ابنیه‌های تاریخی طرحی خلاقانه است که از سال گذشته آغاز شد و با برنامه‌ریزی‌های کارشناسانه‌تر می‌توان به خروجی بهتر آن فکر کرد.

وی ادامه داد: مدیرکل تبلیغات اسلامی همکاری با اداره‌ کل میراث فرهنگی در راستای اجرای برنامه قرآنی در قلعه‌ وکیل را به بنده سپرد؛ از این رو چینش برنامه و دعوت از گروه‌های تواشیح، قاریان، حافظان و اجرای برنامه منافصه‌خوانی با حضور حافظان نوجوان از سوی اداره تبلیغات اسلامی با بهترین شکل انجام شد، اما انتظار اداره میراث فرهنگی مشارکت در هزینه‌ها و تأمین بخشی از منابع مالی بود که این امر به دلیل بودجه‌های محدود این مجموعه محقق نشد.

هدایتی با بیان این نکته که برنامه‌های پیشنهادی امسال برای این جشنواره قرآنی متفاوت‌تر از سال گذشته برگزار شد و مورد استقبال قرار گرفت، اضافه کرد: طرح اجرا شده، برنامه‌ای مشارکتی بود که این مشارکت می‌تواند سرآغاز اتفاقات قابل توجه‌تر با خروجی بهتر باشد.

وی ادامه داد: استان مرکزی و شهر اراک دارای ابنیه تاریخی زیبا و جذاب است و شاید تعدادی از شهروندان اراکی نیز از وجود چنین ابنیه‌هایی بی‌اطلاع باشند، اجرای برنامه‌های مشارکتی به معرفی این جاذبه‌های گردشگری نیز کمک می‌کند. به اداره‌ کل میراث فرهنگی استان پیشنهاد شده است که نماهنگ‌های قرآنی و مذهبی در بناهای تاریخی تصویربرداری شود تا این اماکن گردشگری دیده شده و به مردم معرفی شود. اجرای این طرح در اماکن تاریخی مورد استقبال قرار گرفت.

پیوند هنر با قرآن به این معناست که نباید فعالیت‌های قرآنی را به گوشه‌ای دنج از شهر محدود کرد، بلکه باید آن را بسط و گسترش داد و از هر فضای قابل بهره‌برداری استفاده کرد. برنامه قرآنی که امسال برای دومین سال در قالب طرحی خلاقانه در موزه قلعه‌ وکیل اراک برگزار شد می‌تواند نویدبخش توسعه فعالیت‌ها و ورود دستگاه‌های غیر قرآنی در این حوزه باشد. البته برای توسعه و ادامه‌دار بودن این طرح باید نقاط ضعف و قوت را استخراج و برای رفع نواقص و تقویت نقاط قوت طرح و برنامه داشت. در سال‌های اول اگر استقبال چشمگیر نیست و هم‌افزایی‌ها کمتر انجام می‌شود نباید دلسرد شد، بلکه برای انجام کارهای قوی‌تر با قدرت بیشتر پیش رفت.