کتاب «رتوریک در قرآن» منتشر شد

به گزارش ایکنا، کتاب «رتوریک در قرآن» از سوی انتشارات تلاوت وابسته به سازمان دارالقرآن الکریم منتشر شد. این کتاب، پژوهشی زبانشناختی درباره فنّ خطابه اثرگذار و اقناعی در قرآن است که توسط سید‌جعفر صادقی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان تحقیق و نگارش و در ۴۰۹ صفحه توسط نشر تلاوت منتشر شده است.

رتوریک، اصطلاحی زبان‌شناختی است که به نوعی خطابه اطلاق می‌شود که با بهره‌گیری از همه جوانب وجودی انسان، اعم از قدرت تفکر و تعقل، احساسات و عواطف، تخیل و تصور و ... در بیان خود بر اقناع قلبی مخاطب تمرکز دارد.

در این کتاب، نویسنده در هشت فصل به بیان ویژگی‌های رتوریکی قرآن پرداخته است. فصل نخست کتاب، تعریف، تاریخچه و کارکرد رتوریک را تبیین کرده است. در فصل دوم، ویژگی‌های خطابه‌ای قرآن بیان شده است.

شورانگیزی و تخییل شامل استفاده از جنبه موسیقی‌پذیری، تخییل حسی نعمت‌ها و عذاب ها، تمرکز بر عواطف و هیجانات بشری، توصیف احساسی تلخی‌ها و شیرینی‌ها و تحریک مخاطب با تکریم یا اهانت در فصل سوم کتاب بیان شده است.

فصل چهارم به بیان تصویرپردازی هنری در قرآن پرداخته و توصیف هنری صحنه‌ها، جان‌بخشی، قصه‌گویی، بهره‌گیری از تخیلات شاعرانه، به‌کارگیری طرح‌واره‌های تصویری و تناسب در سیاق هم نزول را تشریح کرده است. در فصل پنجم، رعایت اقتضای حال مقام در قالب بخش‌هایی تحت عنوان رعایت اقتضای حال مخاطب، توسل به نیاز‌های مخاطب و قاطعیت در مواضع و استواری در بیان تبیین شده است.

نویسنده در فصل ششم کتاب القای معنا از طریق جلب توجه مخاطب را در قالب بخش‌های حسن ابتدا، استفاده از حروف مقطعه، تمسک به سوگند، اسلوب التفات، تأکید در سیاق هم نزول و تکرار در سیاق واحد تشریح نموده است.

فصل هفتم، به موضوع استدلال‌های قران پرداخته و سادگی، همه فهمی و همه جانبه بودن آن‌ها را ذکر کرده و به ویژه تمرکز بر وجدان و نیز قاعده طلایی اخلاق را از شاخص‌های استدلال‌های قرآنی ذکر کرده و آن‌ها را تبیین کرده است.

فصل هشتم این کتاب نیز بحثی بلاغی را با موضوع تکیه بر اغراض و معانی ثانوی کلام به ویژه در جملات پرسشی و خبری و نیز بهره گیری قرآن از کنایه و تعریض را شرح داده است. کتاب رتوریک در قرآن، نخستین اثر پژوهشی جامع در این موضوع در حوزه پژوهش‌های قرانی به شمار می‌رود.