انسان کامل در بستر جریان اجتماعی ـ تمدنی اربعین

به گزارش ایکنا، پیاده‌روی اربعین شاید در نگاه اول یک مناسک سالانه محدود در زمان و مکان خاص تعریف شود اما تأثیرات معنوی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و... متعددی دارد. همین تأثیرات موجب شده بسیاری از اندیشمندان حوزه‌های مختلف با حضور و تجربه این سفر معنوی و بررسی علمی آن به تحلیل ابعاد مختلف پیاده‌روی اربعین بپردازند و حتی تلاش کنند از سبک برگزاری بسیار منحصر به فرد آن برای تحقق سبک زندگی اسلامی الگو ارائه کنند.

در همین راستا، دومین همایش معرفت و رسالت حسینی، اربعین و تمدن نوین اسلامی طی سال جاری در دانشگاه شهید بهشتی برگزار و مقالات متعددی در حوزه‌های مختلف به این همایش ارسال شد. خبرگزاری ایکنا با هدف آشنا کردن هر چه بیشتر مردم با ابعاد مختلف پیاده روی اربعین نتایج تعدادی از مقالات برتر این همایش را منتشر می‌کند. متن کامل مقالات توسط دانشگاه شهید بهشتی در قالب کتاب همایش منتشر خواهدشد.

محمدحسن علی‌جان‌زاده روشن، طلبه سطح چهار حوزه علمیه قم و ارشد فلسفه دین از دانشگاه باقر العلوم(ع) مقاله‌ای با عنوان «چگونگی حرکت حبی و انسان کامل در بستر جریان اجتماعی ـ تمدنی اربعین» به این همایش ارائه کرده است.

در چکیده این مقاله آمده است: حرکت حبی یکی از مهم‌ترین مسائل حکمی و عرفانی است که توسط حکما و عرفای مسلمان مطرح و مدون شده است. سریان و جریان داشتن این حرکت در میان مبانی و ارزش‌های دینی از نوآوری‌های حکمی مسلمانان است که در امتدادهای اجتماعی دینی یافت می‌شود و نقطه متمرکز و کانونی این حرکت بر مدار انسان کامل است. در دوران غیبت حرکت حبی انسان اجتماعی بر مدار انسان کامل و در جهت او بوده و در نهضت‌های گوناگون حق طلبانه، تاریخی این امر به نحو تشکیکی جریان داشت تا دوران کنونی که انقلاب اسلامی ایران به رهبری و زعامت حکیم عارف امام خمینی بوقوع پیوست و این حرکت بیش از پیش خود را عیان و متبلور ساخت.

تلاقی حرکت تاریخی اربعین با انقلاب اسلامی در یک ساحت تمدنی را می‌توان جزء اصلی‌ترین عناصر زمینه‌ساز ظهور به حساب آورد و حتی به طور اجمال می‌توانیم بگوییم نقطه آغاز حرکت شتابنده به سوی ظهور بوده است.

جریان اربعین این ظرفیت را دارد که پایه‌ای‌ترین زیر ساخت برای تحقق آن مدینه فاضله یعنی ظهور انسان کامل حی و نیز برساختن رابطه مودت آمیز میان اعضای مدینه عصر ظهور و ارزش‌های کلان آن یعنی اهداف غایات، سیاست‌ها، راهبردها و... را به نحو مقتضی و منضبط بروز دهد.

ما در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و مطالعه کتابخانه‌ای نگاهی به شناخت عناصر آن و در پی‌کاوش رابطه حرکت حبی و انسان کامل و چگونگی تعین این مسئله در یک مقتضی اجتماعی و تمدنی به نام اربعین هستیم.

در ادامه این مقاله، چیستی حرکت حبی، مراحل حرکت حبی، انسان کامل و مأموریت حبی‌اش، انسان کامل محور اجتماعات الهی، «ربط مصدری اسلام و انقلاب و انسان کامل»، «اربعین، جلوه‌گاه تمدنی حرکت حبی انسان کامل» تشریح شده است.

در بخش نتیجه‌گیری این مقاله نیز آمده است: نظام فکری اربعین از یک عقبه تئوریک فلسفی و حکمی برخوردار است که در جهت دهی این حرکت عظیم تاثیر‌گذار است. این نظام فکری ریشه در مسئله حرکت حبی دارد. مسئله‌ای که در طول تاریخ فلسفه و عرفان اسلامی توسط حکما و عرفای اسلامی بدان اشاره شد تا آنکه محی‌الدین ابن عربی به آن رنگ و لعاب قرآنی و معرفتی بخشید و از آن پس تشخص جدیدی پیدا کرد. این مسئله سیر حرکت موجودات عالم و غایت‌مندی و نوع حرکت از یک مبدا و ختم به یک مقصد را بیان می‌دارد که در بطن خود نوعی نظم منطقی و مهندسی شده را ارائه می‌دهد.

نقطه اساسی در مسئله حرکت حبی آن چیزی است که حامل و محرک این حرکت است و آن نقطه ثقل، وجود حقیقتی به نام انسان کامل است که از آن تعبیر به حقیقت محمدیه و یا اول مخلوق و يا كون جامع و یا انسان کامل می‌شود عالم به طفیلی و دائرمدار این حقیقت یعنی انسان کامل حرکت می‌کند.

ظهور و بروز انقلاب اسلامی که نشات گرفته از انقلاب‌های خرد و کلان در تاریخ اسلام بوده است و ریشه در اعماق نهضت عاشورا دارد و نیز بستری شده است برای تالف قلوب و همگرایی در میان انسان‌های آزاده خواه تاریخ در برابر استکبار شیطانی عالم و این مهم در مسئله تاریخی اربعین نیز نمودی جدی داشته و تجلی شگرفی در سال‌های اخیر داشته است.

در مجموع می‌توان گفت انقلاب اسلامی با نگاه غایت‌مدار خود برای ایجاد تمدن اسلامی که تحقق آن در واقع نزدیک‌ترین قدم عینی در جهت تحقق ظهور ولی الهی است، بستری دارد که مسئله اربعین (مبتنی بر نظام فکری و اندیشه‌ای خود که از حرکت حبی نشات گرفته و بر مدار انسان کامل) پیام آور این مودت و رحمت و تجمیع شدن انسان‌های مسلمان منتظر، در یک هم پیمانی عمومی در مسیر الهی است.