سه استراتژی پیامبر(ص) در برخورد با منافقان

علی اکبر حائری موحد، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، ضمن تبریک میلاد پیامبر خوبی‌ها حضرت محمد(ص) و امام  جعفر صادق(ع)، اظهار کرد: با توجه به تاريخ مدون میلاد پیامبر اکرم(ص)، این زمان در واقع مقارن با یک انقلاب عظیم و دگرگونی بزرگ در تاریخ بشریت است.

وی با اشاره به اینکه پیامبر بعد از طی دوران کودکی و راز و نیازهای خود با خدا به مقام پیامبری مبعوث می‌شوند، افزود: ایشان تا حدود 13 سال در مکه، مردم را به خداپرستی و توحید دعوت و هدایت می‌کنند، زمانی که در مکه بودند یک گروه مخالف بیشتر نداشتند که آن گروه نیز مشرکان و کافرانی بودند که توحید را نمی‌پذیرفتند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان با گریزی به هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه، افزود: در مدینه گروه‌های مختلفی بودند که این گروه‌ها شامل مؤمنان واقعی و دوست‌دار پیامبر، اهل کتاب (مسیحیان و یهودیان) و ... بودند. دسته دیگر مخاطبین پیامبر در مدینه، مشرکان و منکرانی بودند که همچنان در مکه بودند و از مکه حرکت‌هایی به مدینه انجام می‌شد و نمونه آن غزوه احد و بدر بود؛ دسته دیگر مسلمانانی بودند که ایمانشان سست بود و هنوز دین اسلام برای آنها مفهوم پیدا نکرده بود.

حائری اشاره کرد: یک دسته دیگر نیز خرده قبیله‌های مشرکی بودند که هر از چند گاهی به مسلمانان مدینه یورش برده و اموالشان را غارت می‌کردند، پیامبر چندین بار با آنها برخورد کرد و توانست تعداد زیادی از آنها را مسلمان و به دین اسلام هدایت کند.

وی با بیان اینکه دسته مهمی که در مدینه و با پیامبر اکرم(ص) مواجه بودند منافقان بودند، تصریح کرد: منافقان کسانی بودند که در ظاهر مسلمان اما در باطن ارکان اسلام را قبول نداشتند و دین اسلام با وجودشان گره نخورده بود، در واقع منافق کسی است که در ظاهر مثل مسلمانان رفتار می‌کند اما در درون و باطن خویش دین خدا را انکار می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان بیان کرد: منافقان گروهی بودند که در مدینه کارهایی می‌کردند و باعث ناراحتی پیامبر می‌شد، این گروه کارشکنی کرده و در مجالس و برنامه‌های پیامبر حضور داشتند اما شبانه با کفار قریش در ارتباط بوده و حتی با یهودیان نیز ارتباط داشتند و اخبار مسلمانان را به این گروه می‌رساندند.

انگیزه منافقان در مخالفت با پیامبر(ص)

وی به علل و انگیزه‌های منافقان در مخالفت با پیامبر و دین مبین اسلام از منظر قرآن اشاره کرد و گفت: آنچه در آیات 58 تا 80 سوره توبه عنوان شده یکی از انگیزه‌های منافقان، ثروت اندوزی و مال اندوزی بود که با توجه به اینکه مسلمانان مال و ثروتی نداشتند لذا منافقان با ارتباط‌گیری با مشرکان، کفار و یهودیان می‌خواستند از تمکن مالی نیز برخوردار باشند، گرچه برخی از منافقان قبل از اسلام صاحب قیبله بوده و حتی برده داشتند و می‌خواستند این جایگاه خود را همچنان حفظ کنند.

حائری دومین انگیزه منافقین را شکل‌گیری نفاق در دورن این افراد برشمرد و گفت: وقتی اینها جان و مالشان در خطر بیفتند و موقعیت اجتماعیشان در بین مسلمانان متزلزل شود، در آیات 49 تا 57 سوره مبارکه توبه نیز به این مطلب اشاره شده که در واقع آنها می‌خواستند ارتباط قومی و قبیله‌ای خود را نیز داشته باشند، وقتی بین مسلمانان بودند می‌گفتند ما با شما هستیم اما وقتی نزد کفار و مشرکین بودند می‌گفتند ما دلمان با شما است.

وی ادامه داد: آیات اول تا بیستم سوره بقره، 5 آیات اول این سوره در خصوص مؤمنین، دو آیه دوم در خصوص کفار و 13 آیه دیگر در خصوص منافقین بیان شده است که در این آیات عمده‌ترین مرض و مشکل باطنی کفار ضربه زدن به اسلام بود، چهره منافق را برخود پوشیده و کار خود را انجام می‌دهند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان یادآور شد: پیامبر یک استراتژی خاصی داشت که گاهی مدارا و اغماض، گاهی دفع توطئه و گاهی هم برخورد قاطعانه را با این گروه داشت، در واقع اغماض و مدارای ایشان همان چهره پدرانه و رحمت للعامین بود، گاهی هم دفع توطئه می‌کردند که این گروه در آن دوران بارها توطئه قتل پیامبر را کشیده و هر بار نیز ناموفق بودند.

آشنایی با حقیقت دین؛ هدف اصلی پیامبر در مواجهه و مقابله با منافقان

وی تصریح کرد: برخورد قاطعانه ایشان نیز یک استراتژی بود که نمونه آن داستان مباهله پیامبر با مسیجیان نجران بوده است، در واقع هدف پیامبر در برخورد با منافقین آشنایی آنها با حقیقت دین و خروج آنها از تفرقه و نفاق بود.

حائری با بیان اینکه جریان نقاق در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و... خود را نشان می‌دهد، ابراز کرد: در واقع می‌توان گفت در جریان نفاق لجاجت، اضطراب و دلهره وجود دارد، در جریان نفاق منافقین در بحث سیاسی منافع قومی و قبیله‌ای و منافع شخصی‌شان بر همه چیز می‌چربید.

استمرار جریان نفاق از زمان پیامبر تا کنون

وی ادامه داد: در واقع منافق کسی است که هوای نفس را خدای خود قرار داده و مؤمن کسی است که خدای احد، واحد و واقعی را برای خود قرار داده است، جریان نفاق را از زمان پیامبر تا به امروز داشته و داریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان با اشاره به اینکه این جریان نفاق در زمان پیامبر باعث ایجاد اختلاف بین مسلمانان شده بود، تصریح کرد: امروز هم می‌بینیم بحث تسنن و تشیع که یک بحث فقهی و کلامی است و در بین مسلمانان به عنوان یک اصل پذیرفته شده است، لذا کسی که بخواهد باعث ایجاد تفرقه بین این دو مذهب شود منافق است.

وی با بیان اینکه یکی از خصوصیات منافق در واقع این است که قصد دارد بین جریان‌های مختلف اختلاف و تفرقه ایجاد کند، یادآور شد: در این میان باید زیرکانه با اقتدا به فرمایشات ولی فقیه و رهبر انقلاب این توطئه‌ها را دفع کنیم.

اختلاف تاریخ تولد پیامبر(ص)؛ عامل وحدت بین شیعه و سنی

حائری به نامگذاری هفته وحدت به عنوان یک امر زیرکانه و مدبرانه از سوی امام راحل اشاره کرد و گفت: در واقع با توجه به اختلاف تاریخ تولد پیامبر بین اهل تسنن و اهل تشیع در تاریخ 12 و 17 ربیع الاول امام خمینی این یک هفته را به عنوان هفته وحدت نامگذاری کردند که به جای اختلاف در واقع یک اتحاد و انسجام بین مسلمانان بوده و این یک قدم ارزشمند و بزرگ برای ایجاد وحدت و همبستگی بین شیعه و سنی شده است.

وی اضافه کرد: در واقع این نامگذاری‌ها هر کدام بنا به مصلحت بوده و اینکه امام راحل جمعه آخر ماه رمضان را به عنوان روز قدس نامگذاری کردند، با این هدف بوده که طبق فرموده اسلام و قرآن هر کجا مسلمانی چه شیعه و چه سنی نیازمند یاری و کمک باشد مسلمانان دیگر باید به یاری آن بشتابند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان ادامه داد: این تئوری و دکترین امام خمینی مخالف تمام تئوری‌هایی جوامع بین‌المللی از جمله گروه‌هایی مانند داعش و القاعده و... است که با اقداماتی که بر علیه شیعه راه انداختد به دنبال ایجاد اختلاف بیشتر بوده و می‌خواستند این انسجام و وحدت را از هم بپاشند.

وی تصریح کرد: مقام  معظم رهبری  نیز بحث تمدن اسلامی را که مطرح کردند، در واقع  گستره این وحدت بیشتر شده است، از آنجا که منافق از وحدت و انسجام رنج می‌برد، در واقع منافقان به دنبال  اختلاف و پراکندگی و رسیدن به اهداف خود هستند.

حائری در بخش دیگری از سخنانش به حسن خلق و اخلاق حسنه پیامبر خوبی‌ها اشاره کرد و گفت: جامعه امروز و دنیای امروز نیازمند خُلق حسنه است، باید پیامبر اکرم(ص) که به عنوان الگوی کامل و حسنه است به جامعه معرفی شود، امروز حلقه مفقوده و گمشده جامعه دور شدن از این خلق پیامبر است که ضرورت دارد واکاوی و بررسی شود.

وی ابراز کرد: در این راستا باید کتاب‌های متعدد، سخنرانی‌ها و برنامه‌های مختلفی باشد تا این خلق و خوی حسنه برای مردم تبیین شده و قطعا اگر کسی بخواهد به تکامل معنوی برسد باید در مسیر و عنایت پیامبر اکرم(ص) قدم بردارد.

وی اسلامی شدن دانشگاه‌ها و جامعه، اقتصاد، بازار و... را  با الگوگیری از  پیامبر اکرم(ص) یک ضرورت برای جامعه دانست و تصریح کرد: امیدواریم در گام دوم انقلاب اسلامی بتوانیم این فضا را عملی کرده و جهاد علمی، اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی در مسیر پیامبر را در جامعه ایجاد کنیم.

فاطمه رحمتی