بازنمایی حجاب در رسانه‌های غربی
کشور‌های غربی از طریق جهتدهی به رسانهها تلاش می‌کنند ساختار ایدئولوژی کشور خود و دنیا را شکل داده و تحت تأثیر قرار دهند؛ بنابراین در تولیدات رسانه‌ای خود به جای اخذ رویکرد بیطرفانه در انعکاس وقایع و حقایق، براساس گرایش ایدئولوژیکی خود یعنی نظام سلطه جهانی و منافع صاحبان قدرت فعالیت می‌کنند.
وحیده علیمیرزایی، دانشجوی دکتری حقوق زن در یادداشتی که برای انتشار در اختیار ایکنا قرار داده است به «بازنمایی حجاب در رسانه‌های غربی» پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
حضور زنان با پوشش اسلامی و در عرصههای مختلف، پس از انقلاب اسلامی ایران و گرایش روزافزون زنان به حجاب در کشور‌های اسلامی که بیانگر بازگشت به هویت دینی در میان ملت‌های مسلمان است، موجب شد یکی از مهمترین سوژههای غرب در موضوعات حقوق بشر به زنان مسلمان و حقوق آنها اختصاص یابد.
ضرورتهای حقوقی رسانه‌های غربی سبب می‌شود، بازنمایی حجاب به عنوان نقض حقوق زنان در اسلام و ایران را به مخاطبان القا کنند. به این وسیله زنان مسلمان پایبند به دین و فعال در عرصههای مختلف به ویژه ایرانیان به واسطه شاخصه حجاب در تیررس توجه خاص غرب و رسانه‌های غربی قرار گرفتهاند، به گونهای که حجم زیادی از فضای تبلیغاتی رسانه‌های غرب با شعار دفاع از حقوق زن مسلمان بستری برای اعمال خشونتهای روانی علیه آنها شد. رسانه، اولین ابزار عملیات روانی است. غرب در تبلیغات رسانه‌ای خود میکوشد، اسلام و نظام جمهوری اسلامی را به عنوان نظام ضدحقوق زن به افکار عمومی جهان معرفی کند.
رسانهها با ارائه یک مجموعه سازمان‌یافته فرهنگی بر پایه مدل ایدئولوژیک غرب، طرحواره و افکار قالبی را به جوامع دیکته می‌کنند که اعضای آن بدون تجربه و درک مستقیم خود از حجاب، مقولاتی، چون ضدحقوق بشر بودن، تروریسم، بنیادگرایی، خشونت و.. را منتسب می‌کنند. وجود شکاف میان واقعیت و آنچه در رسانهها ارائه می‌شود، سبب شده تلاشهای بسیاری برای توصیف و تبیین چگونگی و چرایی شکلگیری بازنمایی رسانه‌ای از جهان خارج انجام شود. امروزه در سایه این تلاشها بازنمایی رسانه‌ای به مفهومی بنیادین در مطالعات فرهنگی و رسانه‌ای تبدیل شده است.
براساس فرضهای اولیه مطالعات فرهنگی، در بررسی متون رسانه‌ای، مؤلفههای ایدئولوژیک و اجتماعی موجود در ورای این متون و تأثیر آن در شکلگیری نگاه مخاطبان، امری است که باید به شکل جدی مدنظر قرار گیرد. تحلیل محتوای رسانه‌های غربی در نحوه بازنمایی آنها از حجاب نشان میدهد پیامهای رسانه‌ای مرتبط با حجاب و پوشش اسلامی زنان به این پدیده دو دسته صفات شخصیتی اطلاق می‌شود و با بازتاب مکرر آن در تولیدات رسانه‌ای به تقویت نسبت این صفات به حجاب زن مسلمان در افکار عمومی جهان میپردازد:
الف ـ بازنمایی از حجاب به عنوان عامل نقض حقوق زنان مسلمان با پیامهای زیر:
نماد نقض حقوق بشر
نماد نقض حقوق زنان
نماد تبعیض علیه زنان
نماد خشونت علیه زنان
نماد ظلم به زن
نماد موجود درجه دوم
نماد مساوی نبودن زن و مرد
رسانه‌های غربی در بازنمایی حجاب به عنوان ضدحقوق زن بودن نیز پیامهای متعددی منتشر می‌کنند. نویسندگان غربی با تفکرات و دیدگاههای سیاسی مختلف و همچنین زنان مسلمان سکولار از جوامع اسلامی در یک اتفاق واحد تلاش می‌کنند، تا هرگونه خشونت نسبت به زنان مسلمان را به قوانین اسلامی ربط دهند و با طرح پارهای از قوانین حقوقی مانند؛ طلاق، خروج زن از خانه، تعدد زوجات، حق حضانت، دیه، ارث و سنگسار نتیجه بگیرند. نگاه اسلام و قوانین قرآن زن را موجودی درجه دوم تصویر کرده و لذا اعمال و رفتار‌های غلط از سوی مردان مسلمان به روح اسلام و قوانین حقوقی آن بازمیگردد: «نقض حقوق زنان در کشور‌های اسلامی ریشه قوانین دینی دارد» (رادیو آمریکا: ۱۹۸۲/۸/۴). زندگی زنان در کشور‌های اسلامی مخوف است. آنها زندانی میشوند، تحقیر میشوند، به آنها صدمه زده می‌شود و هرگاه کسی بخواهد، علیه این خودکامگی دیوانهوار خشونت مردان قد علم کند، با فجیعترین مقاومتها صدایش را در گلو خفه می‌کنند.
ب- بازنمایی از حجاب به عنوان نماد سیاسی اسلام تندرو با پیامهای زیر:
نماد مبارزه منفی با سکولاریسم
نماد اصولگرایی
نماد رجعت به دوران پیش از رنسانس
نماد پایبندی به دین
نماد همگرایی با بنیادگرایی
نماد ترویج اسلام در غرب
رسانه‌های غربی با تولید گفتمانهای رایج با عنوان حقوقدانان، کارشناسان، صاحبنظران، محققان، روشنفکران، فعالان حقوق بشر و... به تأکید گفتمان شرقشناسانه خود مبادرت میورزند. رسانه‌های غربی در مواجه با قشری از زنان مسلمان آگاه اذعان میدارند، هر روز بر تعداد این زنان در کشور‌های مختلف اسلامی افزوده می‌شود، زنانی که در مسائل اجتماعی ـ سیاسی فعالانه شرکت می‌کنند و برای عقاید خود از هیچ چیز هراس ندارند.
نویسندگان و گزارشگران غربی اگرچه حجاب را عامل رکود زن معرفی می‌کنند، اما در توجیه حضور اینگونه از زنان مسلمان که علیرغم داشتن حجاب اسلامی، رشدی همهجانبه از خود نشان میدهند، اظهار میدارند این زنان یا نمیدانند از چه مکتبی پیروی کنند یا برای به دست آوردن برخی از آزادیها که با مراعات حجاب برای آنها به وجود میآید، راه حل دیگری پیدا نمیکنند. رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند، الگوی ذهنی غرب از اسلام و زنان مسلمان را به مخاطبان القا کنند؛ اگرچه این تصویر ذهنی با واقعیت در تضاد کامل باشد.
کشور‌های غربی از طریق جهتدهی به رسانهها تلاش می‌کنند ساختار ایدئولوژی کشور خود و دنیا را شکل داده و تحت تأثیر قرار دهند؛ بنابراین در تولیدات رسانه‌ای خود به جای اخذ رویکرد بیطرفانه در انعکاس وقایع و حقایق، براساس گرایش ایدئولوژیکی خود یعنی نظام سلطه جهانی و منافع صاحبان قدرت فعالیت می‌کنند؛ ازاین رو زبان رسانه خنثی نیست و از طریق بهکارگیری راهکار مثبتنمایی خود و منفینمایی دیگران در سطوح مختلف، یعنی از انتخاب موضوع تا پوشش خبری ـ تفسیری عمل می‌کنند.
انتهای پیام
