منشور توسعه فرهنگ قرآنی با نگاه «مساجد؛ پایگاه قرآنی» اصلاح می‌شود

به گزارش خبرنگار ایکنا، صد و سی و پنجمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی صبح امروز دوشنبه ششم آذرماه، با حضور حجت الاسلام والمسلمین محمد قمی، رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی، رضا سلامت‌پناه، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی و سایر اعضای و نمایندگان این مجمع در ساختمان شورای فرهنگ عمومی (خیابان فسلطین) برگزار شد.

در ابتدای این جلسه به موضوع ادبیات توسعه فرهنگ قرآنی و همچنین گزارشی از طرح «پایگاه قرآنی مساجد کشور» پرداخته شد. در این بخش ابتدا رضا سلامت‌پناه، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با بیان اینکه پیرو مطالبه رمضانیه مقام معظم رهبری در دیدار جامعه فعالان قرآنی در خصوص پایگاه قرآنی مساجد در جلسه مورخ ۲۹ فروردین‌ماه امسال مجمع مشورتی و اعلام آمادگی سازمان بسیج، تدوین اولیه طرح این موضوع به بسیج واگذار شد، گفت: طی ۳ جلسه مجمع مشورتی و نیز جلسه مشترک دستگاه‌ها مرتبط گروه کاری تشکیل و سوابق و مستندات امور قرآنی مساجد گردآوری شد و نهایتاً طرح تشکیل هسته قرآنی در هر مسجد تهیه شد.

وی افزود: در نهایت با توجه به مرجعیت و واگذاری امور مساجد کشور به دبیرخانه ائمه جمعه این طرح طی جلساتی به مدیران این نهاد ارائه و قرار شد تا مذاکرات داخلی لازم انجام و تصمیم نهایی را اتخاذ کنند و چنانچه نیاز به مصوبه شورا است، از طرف دبیرخانه ائمه جمعه ارائه شود. همچنین در جلسه ۶۴ مورخ ۸ مردادماه ۱۴۰۲ کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی، ترویجی قرآنی این موضوع با عنوان «مساجد؛ پایگاه محوری قرآن» نخستین دستور قرار گرفت و نیز متعاقب آن جلسه‌ای مورخ ۱۴۰۲/۶/۱ در دبیرخانه کمیسیون برگزار شد. در تحقق این مطالبه مقام معظم رهبری تأخیر داشته‌ایم، لذا از هر ظرفیتی در این عرصه استقبال می‌کنیم.

حجت‌الاسلام حسین‌ نظری، نماینده مرکز رسیدگی به امور مساجد در ادامه این دستور، درباره وضعیت فعلی طرح «مساجد؛ پایگاه محوری قرآن» گفت: امروز امور مساجد کشور نداریم و مقام معظم رهبری اساساً با این مخالف هستند که یک مرکز در تهران مسئولیت رسیدگی به امور مساجد در کشور را بر عهده بگیرد؛ لذا نگاهشان این است که ائمه جمعه و نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها به این امر رسیدگی داشته باشند.

نماینده مرکز رسیدگی به امور مساجد ادامه داد: مقام معظم رهبر‌ی تأکید داشته‌اند که دولت نباید حضور مستقیم در امر اداره مساجد داشته باشد و دستگا‌ه‌هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حتی سازمان اوقاف و امور خیریه هم حق ورود مستقیم ندارند، بلکه باید تنها پشتیبانی کنند. با این نگاه طبعاً همه چیز مشخص است و با توجه به نگاه مقام معظم رهبری بایستی امر اداره امور مساجد را به امام جماعت مساجد واگذار کنیم و ایشان تنها یک استثنا داشتند و آن هم بسیج بود که با عنوان مرید و دستیار همیار مساجد بازوی نقش‌آفرینی در این عرصه باشد.

۱۲ هزار و ۸۰۰ مسجد فعالیت قرآنی می‌کنند 

وی افزود: با توجه به اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در استان‌ها امتداد دارد و در امر مسجد هم به صراحت فرمایش مقام معظم رهبری، وظیفه امام جماعت با همراهی بسیج است، لذا از هر طرحی که برای اینکه بتوانند مساجد ما را قرآنی‌تر کند، حمایت می‌کنیم. قطعاً حضور شورا در مسجد در کنار سایر کنشگران ورودی کاملاً حمایتی و پدرانه است تا به جایگاه قرآن در مساجد با محوریت امام جماعت کمک کند.

وی ادامه داد: برهمین اساس طرح اولیه این موضوع آماده شده است. این طرح مبتنی بر این است که نظام ارتباطات مسجد در نظر گرفته شود و با مساجد دیگر و مخاطبان دیگر مسجد در ابعاد مختلف، بتواند نقش دستگاه‌های مختلف در امر قرآن را تقویت و یک هم‌افزایی در این عرصه ایجاد کند تا نهایتاً بتوانیم بضاعت سهم اجتماعی ائمه جماعت را به میدان بیاوریم.

حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا لیمویی، مدیر دارالقرآن بسیج کشور در ادامه این طرح گفت: بحث مسجد پایگاه قرآنی را تقریبا از یک سال و نیم پیش شروع و در این زمینه سامانه مسجد پایگاه قرآن را طراحی کردیم که ۱۲ هزار و ۸۰۰ مسجدی که فعالیت قرآنی می‌کنند در این سامانه ثبت‌نام شده‌اند و مربیان و قرآن‌آموزان در آن مشخص شده است. نگاه این سامانه تسهیل‌گری و هویت‌بخشی به فعالیت‌های قرآنی مساجد است.

نظری با بیان اینکه بسیج بودجه بسیار مناسبی در این عرصه هزینه کرده است، گفت: این کار با ارائه تشویق‌هایی به مربیان مسجد دنبال خواهد شد. هماهنگی این طرح انجام شده است تا به صورت ملی طرح هر مسجد یک پایگاه قرآنی شکل گیرد. در این سامانه ظرفیت ایجاد خدمات مختلف به طرح پایگاه قرآنی مساجد وجود دارد.

در ادامه این سخنان حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمد قمی، رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: آموزش و پرورش به جهت قرآنی رویکردی که برای فضای نزدیک شدن به مساجد دارد، رکنی برای طرح مسجد؛ پایگاه قرآنی محسوب می‌شود.

شناسایی سه هزار مسجد همجوار مدرسه

در ادامه اصغر باقرزاده، معاون فرهنگی وزارت آموزش و پرورش و دبیر کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن نیز در این جلسه با بیان اینکه ارتباط آموزش و پرورش با مسجد یک تکلیف قانونی شده است، گفت: در برنامه هفتم هم به این وظیفه اشاره شده است که باید، مدارس به همراه مساجد این ارتباط را برقرار کنند؛ لذا طی آخرین اطلاعات حدود سه هزار مسجد همجوار مدرسه شناسایی شده است که این تعداد در دستور اول کار ما قرار گرفته است و روحانیون و مدیران مدارس این ارتباط را برقرار کرده‌اند.

وی در خصوص پایگاه قرآنی پیشنهاد داد: ما باید اسامی قاریان، حافظان و فعالان فرهنگی که در جوار مساجد زندگی می‌کنند در اختیار دوستان قرار دهیم و این افراد به مساجد دعوت شوند و نشست‌ها و کرسی‌های تلاوت با حضور آن‌ها برگزار شود. بایستی مساجد همجوار این دانش‌آموزان را به‌عنوان فعال قرآنی بشناسند و از آن برای محافل قرآنی دعوت کنند.

معاون فرهنگی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: نکته دوم ثبت پایگا‌ه‌های قرآنی مساجد در سامانه دانش‌آموزی و آموزش و پرورش است. از این طریق می‌توان این پایگاه‌ها را معرفی و خدماتشان را به دانش‌آموزان و مخاطبان ارائه کرد. ما امروز دارالقرآن‌ها را به اشتراک گذاشته‌ایم که ۳۰۰ هزار دانش‌آموز را تحت پوشش قرار داده‌اند. هرچه تنوع را در این عرصه بالا ببریم و این اطلاعات داده شود ما هم در فضای شاد و سامانه اطلاعات جامع می‌توانیم بچه‌ها را به این مساجد دعوت کنیم. همچنین تلاش می‌کنیم نماز جماعت و حضور بچه‌ها در مساجد نیز تقویت شود.

در ادامه این سخنان مقرر شد که ظرفیت آموزش و پرورش مخصوصاً ظرفیت مجازی آن در طرح هر مسجد یک پایگاه قرآنی دیده شود.

۲۰ هزار سهیمه بیمه‌ برای معلمان قرآن وجود دارد

در ادامه محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت به ظرفیت بزرگ مؤسسات قرآنی اشاره کرد و گفت: در یک سال اخیر بیش از ۵ هزار نفر را تحت پوشش بیمه قرار دادیم و برای سال آینده هم ۲۰ هزار سهمیه در این عرصه داریم و در این عرصه در خدمت معلمان قرآنی هستیم.

دیگر سخنران این جلسه میکائیل باقری، مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش بود که وی درباره پیگیری روند مصوبه گفت: گزارش پیش‌نویسی از سوی این کارگروه تهیه شده و به بخش حقوقی وزارتخانه رسیده است و اگر پیش‌نویس تأیید شود، در گام نخست دارالقرآن‌ها و کانون‌ها و در گام دوم مؤسسات مدنظر است.

محمدحسین محمدزاده، عضو حقیقی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در بخش دیگری از این جلسه با اشاره به اینکه یکی از موارد لازم التبیین، مطالبات قرآنی رهبر معظم انقلاب است که هنوز متأسفانه کار اساسی بر روی آن‌ها نشده است، گفت: حدود ۲۰ مطالبه قرآنی ایشان داشته‌اند که می‌طلبد ضوابط دقیقی برای آن تبیین شود و با این دید که نیاز به خرد جمعی است، به سراغ تک تک مطالبات ایشان برویم. این مطالبات هرکدام منطبق با اندیشه تمدنی ایشان است که انطباقی با یکی از مؤلفه‌های تمدنی ایشان دارد و با این دید باید به سراغ مطالبات قرآنی رهبری برویم.

وی افزود: بر اساس اینکه ایشان یک فقیه جامع‌الشرایط ادیب هستند تمام سخنان و تأکیداتشان باید از منظر یک متن حکیم مقتدر و فقیه مورد بررسی قرار گیرد و تبیین شود. اما احساس می‌کنم امروز برخی از مطالبات رهبری در این موارد را طی نکرده‌ایم. لذا یکی از مکلفینی که رهبری انقلاب در حوزه مسجد کرامت تصریح کرده‌اند به ما بوده است که می‌فرمایند همین شما‌ها بروید و بحث تلاوت و حفظ را توسعه دهید. متأسفانه ما در این تکلیف به درستی عمل نکرده‌ایم. ایشان در مطالباتی بحث مساجد را فرموده‌اند که باید به آن توجه کرد، ولی تبدیل مساجد به پایگاه قرآنی محدوده تکلیف را هم روشن می‌کنند. درخواست ما این است که تمرکز رهبری در بحث تلاوت و حفظ که فرمودند در دغدغه‌ها ذکر شود.

رضا سلامت‌پناه، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه با ارائه پیشنهادی در خصوص این سخنان گفت: باتوجه به اینکه مراکز مختلف به مطالبات رهبری در این حوزه پرداخته‌اند پیشنهاد این است که میز تبیینی از سوی سازمان دارالقرآن برای چنین مجموعه‌ای ایجاد و سایر مجموعه‌ها کمک بکنند که ما یک میز دائمی در این عرصه داشته باشیم که ابعاد مختلف مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری را تبیین کنند که قطعاً اقبال اجرایی هم در خصوص مطالبات ایشان بیشتر خواهد داشت.

در ادامه این سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قمی بیان کرد که به نظر حضار این نوع نگاه چقدر با منشور توسعه فرهنگ قرآنی انطباق دارد؟ و محمدزاده پاسخ داد: در منشور واژه‌ای به نام مسجد پیدا نمی‌کنید.

در ادامه محمدعلی خواجه پیری، پیشکسوت قرآنی و عضو حقیقی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به تاریخچه منشور توسعه فرهنگ قرآنی گفت: منشور باتوجه به بیانات مقام معظم رهبری تدوین شده است و کلی است. این منشور یک سند است که موردی بحث نکرده است. فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص مساجد هم بعد از تدوین منشور گفته شد و اگر این منشور برای بازنگری بخواهد به شورا برود و قطعاً براساس سخنان مقام معظم رهبری بازنگری خواهد شد و مسجد هم در آن لحاظ می‌شود. البته می‌توان ظرف یک ماه یک اصلاحیه در این خصوص انجام داد و این کار سختی نیست.

حمید مجیدی‌مهر، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه نیز طی سخنانی گفت: گاهی ما برنامه‌ریزی‌های بسیاری می‌کنیم، اما یک خادم مسجد در را برای ما باز نمی‌کند. نکته بعدی این است که امام جماعت مسجد یک حلقه اصلی و مهم در این زمینه است و تا ایشان نخواهد اتفاقی رقم نخواهد خورد؛ لذا خیلی اوقات برنامه‌ریزی می‌کنیم، اما اگر سرشاخه‌های اصلی همراهی نکنند نمی‌توان کار را پیش برد؛ باید بتوانیم این حلقه‌ها را به هم متصل کنیم و هم‌افزایی‌هایی در این عرصه صورت گیرد.

در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قمی، رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی در خصوص این طرح گفت: مطالبات مقام معظم رهبری دو جهت دارد که یک جهت آن به مردم و جهت دیگر به متولیان امر قرآن باز می‌گردد و باید آن را درست فهمید و زاویه دید ایشان را به درستی تبیین کرد؛ لذا اینجا می‌توان با دقت بهره بیشتری از این سخنان برد.

وی با تأکید بر اینکه نظامات ارتباطی طبیعی در مسجد و بر مسجد باید رعایت شود، گفت: نمایندگان مقام معظم رهبری و امامان مسجد باید کاری کنند که جذب صورت گیرد. امروز همه چیز را از مسجد بیرون برده‌ایم و سایر کارکرد‌های مسجد در امور اجتماعی و عبادی را از مسجد گرفته‌ایم و حتی نمازخانه‌ها را هم از مسجد گرفته‌ایم، لذا بایستی این موارد را به مسجد بازگرداند و این توجه و رونق مسجد باید زنده و نظامات مساجد حفظ شود و هماهنگی‌ها و زیر‌ساخت‌های یک مسجد باید با یک تفاهم‌نامه به سمت احیای پایگاه قرآنی مسجد حرکت کند. مردم باید همین را درک کنند که این رونق در احیای پایگاه قرآنی است.

رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی اظهار کرد: به تصویر کشیدن و پردازش مؤثر رسانه‌ای به مساجد موفق قرآنی خود گوشه مهمی از کار است و به نظر از باب الگوسازی می‌طلبد که دوستان ما در ایکنا، رسانه ملی و فضای مجازی معرفی کنند.

پیش از دستور دوم این جلسه گزارش و بررسی آخرین وضعیت در خصوص درج احکام قرآنی در برنامه هفتم توسعه ارائه و مقرر شد قبل از ارسال این احکام برخی از اصلاحات آن توسط اعضا بررسی و تغییر پیدا کند. در ادامه دستور نخست این جلسه مورد بررسی قرار گرفت که یک بحث و گفت‌وگو و بهره‌مندی از نظرات اعضا در خصوص ارتقای فعالیت شورای توسعه فرهنگ قرآنی، دبیرخانه و صندوق پس از ابلاغ مصوبه انتقال شورا بود.

رضا سلامت‌پناه، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در این خصوص گفت: به منظور پیشبرد و اجرایی شدن اهداف سیاست‌ها و راهبرد‌های منشور توسعه فرهنگ قرآنی در داخل و خارج از کشور و تحقق عزم ملی برای توسعه تمسک و اعتصام به قرآن کریم در همه عرصه‌ها شورای تخصصی توسعه فرهنگ قرآنی که از این پس در مواد آتی به اختصار شورای تخصصی نامیده می‌شود، زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل می‌شود لذا در جهت بهره مندی از نظرات اعضا در رابطه با ارتقای فعالیت شورای توسعه فرهنگ قرآنی، دبیرخانه و صندوق پس از ابلاغ مصوبه انتقال شورا دوستان نظرات خودشان را ارائه کنند و با یک روشنی در این مسیر حرکت کنیم.

در ادامه این جلسه محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت در این خصوص گفت: شورا اگر می‌خواهد در این عرصه موفق شود لازمه‌اش این است که چهارچوب وظایف خودش را هر روز مطالعه کند. اولین وظیفه این است که این شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی، تدوین، تصویب و به‌روزرسانی شود. همچنین شورای توسعه نیازمند منابع و زیرساخت قوی و انسانی است و نباید تنها با آقای سلامت پناه به تنهایی جلو برود.

رضا سلامت‌پناه، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی دراین خصوص گفت: شورا عندالترکیب شورا است و کمیسیون‌ها را تنها با این نگاه که قدرت و قوت دولت پای کار قرآن بیاید به آن‌ها ظرفیت داده‌ایم. یکی از مسائل آزاردهنده این است که باید نقش کمیسیون‌ها را پررنگ‌تر ببینیم. امروز همه بحث قرآن کشور بر عهده کمیسیون آموزش عمومی است و از اینکه وظایف متداخل شود هم باید بپرهیزیم. هنوز به این سطح هم نرسیده‌ایم که دستگاه‌های ما از کار‌هایی که باید به عهده مردم باشد دست بکشند و قرار شد که وظایف را مصداقی مشخص کنیم، اما وقتی مصداقی هم اعلام کردیم باز هم دستگاه‌ها مانع می‌شدند و باید به شکل جدی متوقع این عرصه باشیم. قرار نیست دستگا‌ه‌ها جای مردم را تنگ کنند.

دستور دوم این جلسه تصویب اصلاحات ۱۴۰۲ آیین‌نامه اجرایی کمک هزینه دانشجویی اجرایی حافظان و قاریان است که ۲۰ درصد به این کمک هزینه‌ها اضافه شد و در نهایت این اصلاحات به تصویب اعضا رسید.

از دیگر موارد مطرح شده در این جلسه:

• راهی برای تضمین التزام دستگاه‌ها به مصوبات شورای توسعه فرهنگ قرآنی پیدا کنیم
• رسانه‌ها شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی را برای مردم معرفی کنند
• جایگاه شورا تثبیت شود
• کمیسیون‌های شورا فعال شود
• بازنگری برخی مصوبات گذشته شورا بر اساس نیاز‌های روز
• مواجهه دستگاه‌ها با قرآن مشخص شود
• طرح تحول قرآن شبکه‌ای باید تدوین شود
• تهران‌گریزی برنامه‌های شورا صورت گیرد
• پایش و ارزیابی دستگاه‌ها در دستور کار قرار گیرد

همچنین در ابتدای این جلسه از تلاش‌های محمدحسین حسنی، رئیس سابق سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و مدیرعامل سابق ایکنا با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین قمی با اهدای لوح تقدیر قدردانی شد.