جلال آل‌احمد؛ پرچمدار مبارزه نظریه مقاومت فرهنگی در برابر انحطاط فرهنگی
محمدمهدی اسماعیلی در اختتامیه شانزدهمین جایزه ادبی جلال با تأکید بر اینکه آل‌احمد یکی از نقاط مرتفع نظریه مقاومت فرهنگی است تصریح کرد: او پرچمدار مبارزه نظریه مقاومت فرهنگی در برابر انحطاط فرهنگی است و به همین سبب است که به نمادی برای ما و ادبیات ایران بدل شده است.
به گزارش ایکنا؛ مراسم اختتامیه شانزدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران؛ مهدی رمضانی، مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی کشور؛ حامد محقق معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر اجرایی شانزدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد؛ گلعلی بابایی، دبیر علمی شانزدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد؛ اسماعیل جانعلی‌پور، مدیرکل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ محمدعلی مرادیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و چند نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و همراهی جمعی از اهالی ادب و نویسندگان سرشناس کشور؛ شامگاه سه‌شنبه، ششم دی ماه در تالار وحدت برگزار شد.
در ابتدای این مراسم، کلیپی به یاد و گرامی‌داشت عرصه ادبیات کشور از دوره پانزدهم تا شانزدهم جایزه ادبی جلال آل‌احمد و تکریم مقام زنده‌نامانی چون شمس آقاجانی؛ احمدرضا احمدی؛ شمس‌الدین ادیب سلطانی؛ رجبعلی اعتمادی؛ عماد افروغ؛ سیدعبدالله انوار؛ عباسعلی براتی‌پور؛ حجت‌الاسلام مسعود دیانی؛ احمد سمیعی‌گیلانی؛ کورش صفوی؛ بتول فیروزان؛ ابراهیم گلستان و محمدجواد محبت با نام «رفتگان از جلال» برای حاضران در مراسم پخش شد.
تفکر بر نزاع 200 ساله دو نظریه
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم ضمن تقدیر از شرکت‌کنندگان در دوره شانزدهم جایزه جلال آل‌احمد، تمامی اعضای هیئت داوران، دبیران و برگزارکنندگان این رخداد گفت: تمامی مسئولان، جامعه هنرمندان و نویسندگان مرزبانان پاسداشت فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی هستند.
وی با یادکردی از صدمین سالگرد تولد جلال آل‌احمد و اشاره به تأثیرگذاری او در جریان ادبی و اجتماعی کشورمان اظهار کرد: آل‌احمد شخصیتی ممتاز در عرصه فرهنگی کشور به‌شمار می‌رود. در این فضای ستیزِ نزدیک به دو قرنی که در کشورمان از زمان ورود تفکر استعلاطلب مغرب زمین تا به امروز شاهدیم؛ دو نظریه و دو نگاه روبه‌روی هم ایستادند.
اسماعیلی با بیان آنکه نظریه نخست «تسلیم فرهنگ» است؛ نظریه‌ای که استعلای رقیب را پذیرفته و راه برون رفت از مشکلات را الگوبرداری، گرته‌برداری، ترجمه و شبیه‌سازی به الگوی استعلاطلب می‌داند، یادآور شد: بعد از جنگ‌های ایران و روس در 1828 میلادی که چند سال دیگر به دویستمین سال عهدنامه ترکمنچای می‌رسیم، شاهد پدید آمدن این تفکر بودیم. وقتی به گفت‌وگوهای معروف «عباس‌میرزا» با «ژوبر» که هم نسخه مکتوب و هم متن شفاهی آن نقل شده دقت می‌کنیم، این نگاه که تفکر «انحطاط و تسلیم» از آن زایش می‌شود را به وضوح می‌بینیم.
وی با بیان آنکه نظریه دوم «اصالت و مقاومت فرهنگی» است که جلال آل‌احمد یکی از نقاط مرتفع نظریه مقاومت فرهنگی است افزود: او در کتاب «غرب‌زدگی» و بعد «در خدمت و خیانت روشنفکران» تلاش کرده تاریخ نزاع این دو نظریه را روایت کند.
اسماعیلی در ادامه جمله معروفی از جلال آل‌احمد مرتبط با روز اعدام مرجع شهید شیخ فضل‌الله نوری با این مضمون «نقش غرب‌زدگی را همچون داغی بر پیشانی ما زدند. من نعش آن بزرگوار را بر سرِ دار، همچون پرچمی می‌دانم که به علامت استیلای غرب‌زدگی پس از دویست سال کشمکش بر بام سرای این مملکت، افراشته شد» برای حضار قرائت کرد و گفت: این همان نزاع نظریه اصالت فرهنگ است که در مقابل نظریه تسلیم و انحطاط فرهنگ ایستاده است.
زندگی؛ فرهنگ و تفکر آل‌احمد امروز نماد ماست
اسماعیلی با اشاره به آنکه جلال آل‌احمد در دهه 40 در دوره ویژه‌ای واقع‌شده که تولد نهضت امام و امت است، اظهار کرد: در نظریه سیاسی امام راحل؛ فرد، قهرمان نیست. اگر به صحبت‌های و منویات مقام معظم رهبری نیز مداقه کنیم، ایشان همواره بر این مسئله تأکید داشتند که امام محور جامعه است.
وی با تأکید بر آنکه در آرای امامین انقلاب شرایط ایستادگی حوزه اصالت فرهنگی در برابر نظریه انحطاط فرهنگی جاری و ساری است یادآور شد: جلال را بزرگ می‌دانیم چراکه جلال آل‌احمد یکی از بزرگ‌ترین قله‌های مقاومت فرهنگی است. یک نماد است. ما به واسطه این رخداد از نماد خود تجلیل می‌کنیم. وقتی که جلال آل‌احمد را نماد قرار می‌دهیم باید اقتضائات آن را نیز فراهم کنیم. باید سبک زندگی؛ سبک فرهنگی و سبک تفکری که ملهم از آن اندیشه که امروز نماد ماست، در جامعه گسترش پیدا کند. این شیوه‌ای است که ما در برگزاری چنین برنامه‌هایی به‌دنبال آن هستیم.
اصالت فرهنگ به‌معنای قبض حوزه فرهنگ و هنر نیست
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با یادآوری آنکه امروز در حوزه فرهنگ، ناظر نزاع میان این دو نظریه فرهنگی هستیم و شاهد آنکه دشمنان سال گذشته فتنه فرهنگی را بر ما تحمیل کردند و مسئله پوشش را به واژه‌هایی ساده تقلیل دادند تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین طرح‌های هویتی در تفکر گفتمان انقلاب اسلامی، نظریه مقاومت فرهنگی است و ما در این کارزار فرهنگی باید تلاش کنیم آن عمق اصیل جامعه ایرانی را به جوان‌های امروز نشان دهیم.
وی ادامه داد: در نظریه مقاومت و اصالت فرهنگی با چنین مؤلفه‌هایی مواجه هستیم. با کشمکش‌هایی مواجه هستیم که ما را به چالش‌های مختلف دعوت می‌کند. باید امروز از جریان نشاط و رونق فرهنگی دفاع کنیم.
اسماعیلی تصریح کرد: به جِد معتقدیم که اصالت فرهنگ به‌معنای قبض حوزه فرهنگ و هنر نیست. این را حامیان نظریه تسلیم فرهنگی به دروغ به جامعه ما حقنه کرده‌اند. برای آنکه اسباب ادامه شرایط مورد نظر خود را فراهم کنند. اساساً نهضت انقلاب اسلامی، نهضت فرهنگی است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: رهبران نهضت ما از اندیشمندان و نویسندگان برجسته هستند. امام عزیز و بصیر ما را ببینید که در دهه 30 و 40 عمر شریف‌شان مهم‌ترین حکمت‌های فلسفی و اخلاقی و بعدها مسلط به احکام فقهی و حقوقی را برای جامعه ایران نوشته‌اند. ایشان در تفسیر، فلسفه، فقه، عرفان و اصول نظیر ندارند. رهبر عزیز انقلاب را ببینید. آثار ایشان را در دهه 40 مورد توجه قرار دهید. اگر چنین کنیم متوجه می‌شویم با اندیشمندی وارسته مواجه هستیم.
وی تصریح کرد: با این داشته‌ها، بی سبب‌نیست که می‌گوییم نظریه اصالت فرهنگی، نظریه‌ای اصیل و از بن‌مایه‌های فرهنگی انقلاب است. جلال آل‌احمد در میانه این معرکه ایستاده است و در همین میان روایت می‌کند. از شیخ فضل‌الله روایت می‌کند. مجتهد بزرگی که نگرانی او از استیلا و تسلیم است که او را مقابل جریان وابسته قرار می‌دهد و مقاومتش را تا جایی جلو می‌برد که سرش را بر بالای دار می‌دهد.
سکوت در برابر اضمحلال آرمان‌ها در تضاد با روشنفکری است
اسماعیلی با تأکید بر آنکه یکی از انتقادهای من به همکارانم به اقتصادزدگی نگرش آنهاست گفت: تأکید دارم که اقتصاد ایران زمانی اصلاح می‌شود که از گذار فرهنگی عبور کند. باید تمرکز دستگاه‌های متولی فرهنگ در این حوزه استوار باشد. ما در این دوره و در دولت مردمی تمام تلاش خود را به‌کار بسته‌ایم که حوزه فرهنگ، حوزه غالب و اصلی باشد.
وی افزود: مدیران حوزه‌های مختلف قبل از اینکه تصمیم‌گیر در حوزه خود باشند باید دغدغه فرهنگی داشته باشند. اگر به این نقطه برسیم بسیاری از مشکلات را حل خواهیم کرد. شاید این حرف من شعار قلمداد شود؛ اما به‌عنوان یک کارشناس در این حوزه بر این مسئله تأکید دارم. ما در نظریه اصالت فرهنگ، امروز به رونق و نشاط فرهنگی در کشور رسیدیم. راه زیادی تا قله داریم اما در فاصله کوتاه بسیاری از این مشکلات را پشت‌سر گذاشته‌ایم و امیدوارم که مشکلات باقی‌مانده حل شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به آنکه همه ما یک روشنفکر دغدغه‌مند را در آئینه سلوک جلال می‌بینیم گفت: فکر و دغدغه یک روشنفکر نمی‌تواند زمانی که اندیشه او با دغدغه‌های آرمانی‌اش تلاقی پیدا کند سکوت کند. نمی‌توانیم وقتی فجایع غزه و 10هزار کودک و زن آغشته به خون را می‌بینیم سکوت کنیم. نمی‌توان شعر نگفت؛ کتاب ننوشت؛ فیلم نساخت و نمایش تولید نکرد.
اسماعیلی در پایان گفت: امروز خوشحالیم که جامعه فرهنگی و هنری ما این نشانه‌های بیداری را از خود نشان می‌دهد و امیدوارم که این مسیر ادامه پیدا کند. شاهد روزهای درخشان حوزه فرهنگ و هنر هستیم. مسیری که آغاز شده با حضور قوی مردم و اصحاب فرهنگ و هنر با قدرت بیشتر و سرعتی افزون‌تر ادامه پیدا خواهد کرد. امیدواریم در این مسیر بتوانیم همه دغدغه‌هایی که آن روز جلال دردمندانه بر صفحه کاغذ برای ما به یادگار گذاشته است را برطرف ساخته و به تعالی عرصه فرهنگ و هنر گفتمان انقلاب بیش‌از پیش نزدیک شویم و جامعه عمل به آن بپوشانیم.
شانزدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در چهار بخش اصلی «داستان کوتاه»؛ «داستان بلند و رمان»؛ «مستندنگاری»؛ «نقد ادبی» و بخش‌های جنبی «آرمان فلسطین» و «برگزیده ویراستی با هدف پاسداشت و احترام زبان فارسی؛ زبان مادری در آثار ادبی کشور» برگزار شد.
انتهای پیام
