ظاهر اسرائیل دینی و باطنش سکولار است

به گزار ش ایکنا، محمدرضا قائمی‌نیک؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 16 دی ماه در همایش علوم انسانی و مسئله فلسطین که از سوی نشریه دیده‌بان اندیشه و دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد، با اشاره به بنیادهای سکولار صهیونیست معاصر، گفت: برخلاف تصور رایج به نظر می‌رسد در فهم جهان معاصر غربی باید به نکته‌ای‌ توجه کنیم که در ادبیات رایج وجود ندارد؛ در ادبیات رایج این تلقی وجود دارد که سکولار به معنای جدایی دین از سیاست و دین از علم و برخی قلمروهای مختلف دیگر است و سکولاریزه شدن غرب را محصول این‌دنیای‌شدن امر قدسی تفسیر می‌کنیم.   

وی افزود: در واقع اطلاق صفت سکولار به غرب نوعی مادی‌گرا شدن و این‌دنیایی‌شدن جهان غرب است و این  تعریف، یک مسئله ایجاد می‌کند و آن اینکه اگر اینطور باشد غرب نباید مفاهیم مدنظر خود را با مفاهیم قدسی برای جهان‌های دیگر معرفی کند، مثلا اگر علم قبل از مدرنیته، یک مفهوم مابعدالطبیعی بود و امروز مفهومی کاملا مادی از علم ارائه می‌شود طبیعتا نباید از کلمه علم برای ارائه آن استفاده شود یا مفهوم آزادی؛ اگر معتقدیم که آزادی رهایی انسان از دنیای مادی و رسیدن به ازادی حقیقی است بنابراین آزادی در دنیای مدرن نوعی اسارت است. 

قائمی‌نیک با بیان اینکه اگر این تحلیل ما از غرب درست باشد باید با مفاهیمی مانند جهل و اسارت در ازای علم و آزادی مواجه بودیم، اظهار کرد: در شکل‌گیری جهان غرب دو فرایند رقم خورده است؛ یکی اینکه اموری چون علم، آزادی، حقیقت و نظایر آن، دنیوی و عرفی شده است و بعد این امور دوباره تبدیل به امری قدسی شده است و خود را در قالب امور قدسی به جهان عرضه کرده است. بنابراین بر اساس این دیدگاه دو فرایند قدسی‌زدایی و دوباره قدسی‌سازی در غرب ایجاد شده است و آنچه ما با آن مواجهیم محصول فرایند دوم یعنی دوباره قدسی‌سازی امور است. اگر این را بپذیریم سکولاریزه‌شدن دنیای غرب، خودش نوعی امری قدسی و نوعی دین است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، بیان کرد: به تعبیر دیگر وضعیت سکولار جهان غرب، خودش ایدئولوژی قدسی است. ویلیام کاوانا در کتاب خود متذکر این نکته شده است که سکولاریسم نوعی دین جدید و ایدئولوژی است و جهت‌گیری خاصی نسبت به امور دارد و به تعبیر دیگر اگر دیدگاه‌های قبل از جهان مدرن، برخی امور را خیر و برخی را شر و برخی را واجب و حرام اعلام می‌کردند سکولاریزاسیون هم خیر و شر را تعریف می‌کند.

وی ادامه داد: اگر این معنا را قبول کنیم، در این صورت جامعه‌شناسی که قصد دارد جامعه را تحلیل کند صورت سکولار کلیساشناسی در جهان مسیحیت کاتولیک است و دولت هم صورت سکولار امر الهی و قدرت خداوند است و سرمایه‌داری و ... را هم می‌توان از این زاویه تحلیل کرد و اگر اینطور باشد مسئله‌ای برای جهان سکولار غربی به نام «یهود» مطرح خواهد شد یعنی یهود یک معضل برای جهان غرب خواهد بود.

تضاد یهود با سکولاریزاسیون غربی

وی اضافه کرد: اشتروس مطرح کرده است که وقتی قرار شد متفکران دوره مدرن راه حل سکولار را برای مناقشات دینی مطرح کنند مسئله یهود ایجاد شد که با راه حل سکولار قابل توضیح نبود زیرا سکولاربودن در بدو  امر به معنای یکدست شدن است لذا ایده دموکراسی و رقابت آزاد برابر و ... ایجاد می‌شود و در این صورت یهودیت به خاطر اعتقاد به برگزیدگی  و خاص‌بودن نمی‌تواند به این وجه سکولاربودن بدهد.

وی افزود: یهودیت چون خود را قوم برتر می‌داند نمی‌تواند در ایده سکولار خود را با مسیحیت برابر بداند و پا به پای آن در منازعات و معادلات اجتماعی حرکت کند لذا به همین دلیل مسئله یهود تبدیل به مسئله جدی برای فرایند سکولاریسم در غرب شد و در واقع جهان سکولار آثار متعددی هم برای این معضل جدید می‌نویسد.

استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه ماجراهایی که بعدا در قرن 20 به بعد رخ داد در پاسخ به وضعیت یهود است، گفت: مسائلی که برای یهودیان در آلمان نازی پیش آمد هم در واکنش به مسئله یهود بود یا اروپای سکولار تصمیم گرفت که مسئله یهود در غرب سکولار حل نشود لذا بیانیه بالفور و تلاش‌های هرتزل، در راستای حل معضل یهود و نسبت آن با سکولار بودن است از این رو در بیرون از جهان غرب، محل استقرار اسرائیل را در منطقه خاورمیانه تعریف کردند که البته با اندیشه بازگشت به سرزمین موعود هم سازگار است. بنابراین رژیم صهیونیستی اسرائیل با وجود ظاهر دینی، از دل سکولاریسم غربی بیرون آمده است و غرب برای رهایی از یهود، این بلا را بر سر خاورمیانه آورده است.  

اسرائیل ظاهری دینی و باطنی سکولار دارد

قائمی‌نیک اظهار کرد: ما در اسرائیل با ظاهری کاملا دینی مواجهیم ولی این رژیم در رفتار خود و بدنه شهروندانش کاملا سکولار است. چطور صهیونیست اسرائیل معاصر خودش را به عنوان یک دولت دینی مطرح می‌کند و در عین حال کاملا سکولار است، با مقدمه اول جور در می‌آید یعنی در فرایند تکمیل جهان غرب، یکبار امور قدسی سکولار شده و دوباره قدسی‌سازی انجام می‌شود؛ اسرائیل یکبار امر قدسی یهودی را در دنیای مدرن سکولار کرده و دوباره از دل آن، مسئله یهود مطرح شد ولی با قدسی‌سازی مجدد، راه حل را به بیرون از اروپا و منطقه خاورمیانه می‌آورند.

وی تاکید کرد: اگرچه این رژیم خود را با ظاهری دینی نشان می‌دهد و اینکه نماینده یهودیان عالم است ولی در حقیقت از دل فرایند سکولاریزاسیون غربی بیرون آمده است لذا حمایت غرب هم از اسرائیل کاملا قابل توجیه است. این تحلیل می‌تواند ما را به این برساند که در مقابله با اسرائیل با دولتی کاملا غربی مواجهیم که البته در درون خودش این نقیصه را دارد و آن برگزیدگی قوم یهود است و به این ترتیب، شاید همه نظریاتی مانند بی‌طرفی، سکولاربودن و دموکراسی و ... در جهان غرب را می‌توان در اسرائیل دنبال کرد که در عین حال در زندگی شهروندانش کاملا سکولار است و از طرفی در قامت یک دولت قدسی‌شده و دینی خود را بروز و ظهور می‌دهد.

قائمی‌نیک، تصریح کرد: از این منظر می‌توان وجوهی از مسئله سکولار رژیم صهیونیستی را بفهمیم و نظریه‌پردازی کنیم.