دلباخته کلام وحی

ماه مبارک رمضان، بهار جلوه‌گری آیات قرآن است. آیات مختلف از سوره‌های گوناگون کتاب الرحمن که درس حیات و سعادت را به تالیان خود آموزش می‌دهد. عالمان دین شخصیت‌های مؤثرى هستند كه در اقیانوس بى‌انتهاى قرآن متبحرانه غواصی کرده و با بهره‌گیری از مواهب کتاب وحی به گوهرهای فراوانی دست می‌یابند و با سرمایه معنوی که به‌دست آورده‌اند نه تنها حیات خویش، بلکه زندگی دیگران را با آیات روح‌بخش کلام‌الله از خطر سقوط به مهلکه‌های شیطان نجات می‌دهند و زیبنده است در ماه بهار قرآن از فقهایی که با کتاب خدا انس داشته‌اند یاد شود تا جامعه دینی علاوه بر تکریم قرآن، از عالمانی که با تلاوت، تفسیر و عمل به کتاب الرحمن از این معجزه بی‌مانند رسول خدا(ص) تجلیل کردند نیز تکریم شود.

از جمله فقهای قرآنی، عالم پارسا، اسوه فضل و زهد آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدموسوی جزایری(قدس سره الشریف) هستند که در این مجال کوتاه به اجمال مروری بر حیات طیبه و سیره قرآنی آن فقیه عالی‌قدر خواهیم داشت.

تولد و حیات علمی

آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدموسوی جزایری، فرزند حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی‌اکبر موسوی و از احفاد محدث کبیر و علامه شهیر سیدنعمت‌الله جزایری(ره)، در اول ربیع‌الاول سال ۱۳۳۴(ه.ق) در شهر دارالمؤمنين شوشتر ديده به جهان گشود. پس از گذراندن دوران طفولیت از بزرگان شریعت در آن سامان کسب فیض کرد. آن عالم ربانی در شهر شوشتر از محضر علامه نحریر و مرجع شهیر آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدمهدی آل طیب(نورالله مرقده الشریف)، آیت‌الله محمدکاظم شیخ شوشتری(طاب ثراه) کسب فیض کرد و برای تکمیل مراحل علوم دینی رهسپار شهر مقدس نجف اشرف شد تا در جوار جد اطهرش، حضرت امیرالمؤمنين(ع) علاوه بر همجواری و بهره‌مندی از عنایات مولی‌الموحدین از خرمن علمی و معنوی بزرگان حوزه علمیه نجف اشرف خوشه‌چینی کند.

آیت‌الله‌العظمی موسوی جزایری(ره) در نجف اشرف از محضر بزرگانی همچون حضرات آیات آقاضیاءالدين عراقى، خوئى و ديگر بزرگان آن دیار کسب فیض کرد و به مرتبه عالی نائل آمد و از حضرات آیات سیدابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدين عراقى اجازه اجتهاد دریافت کرد. از ایشان تألیفات متعددی چون کتاب فقهی جواهرالغوالی در فروع علم اجمالی، حاشیه فقهی بر صلاة جماعت شیخ عبدالکریم حائری(ره)، رساله فقهی مثبتات هلال، حاشیه فقهی بر مستمسک آیت‌الله‌العظمی حکیم(ره)، حاشیه اصولی بر قاعده لاضرر امام خمینی(ره)، کتاب مجالس محرم، مجالس ماه مبارک رمضان، با محرمان راز و دیگر کتب به یادگار مانده است.

بازگشت آیت‌الله‌ موسوی جزایری به شوشتر

معظم‌له پس از بازگشت از نجف اشرف، اکثر وقت خویش را در شوشتر، صرف تدریس و تربیت طلاب علوم دینی کرد. محفل علمی پربار آن فقیه معظم محل تربیت و رشد فضلایی شد که امروز خود بزرگان علمی حوزه‌های علمیه شده‌اند. آن عالم ربانی در مسجد کتانباف به اقامه جماعت می‌پرداخت و عموم مردم را از منابر دلنشین خویش به‌ویژه در ماه محرم و ماه مبارک رمضان بهره‌مند می‌کرد. معظم‌له از مقبولیت خاصی بین مردم برخوردار بود، به‌گونه‌ای که در حل و فصل مرافعات محل رجوع بودند. از مستمندان دستگیری کرده و در رفع مشکلات مراجعان به بیت شریفش ساعی بود.

ایشان از جمله علمایی بودند که به شدت مخالف سیاست‌های پهلوی بوده و به هر شکل ممکن از حضرت امام خمینی(ره) و مبارزات مردم علیه شاه حمایت می‌کردند. ایشان در مسجد کتانباف شوشتر علناً شاه و سیاست‌های او را به باد انتقاد می‌گرفتند و هیچ ترسی به دل راه نمی‌دادند.

معظم‌له پس از پیروزی انقلاب اسلامی حمایت‌های همیشگی خویش را از نظام اسلامی داشته و از هیچ کوششی برای دفاع از انقلاب اسلامی و امام راحل(ره) دریغ نورزیدند. آن فقیه مقدس در دوران هشت سال دفاع مقدس با اینکه نابینا شده بودند، اما در جمع رزمندگان در مصلای نماز جمعه حضور پیدا کرده بودند.

انس با قرآن و دعا

آیت‌الله‌العظمی موسوی جزایری انس عجیبی با قرآن و ادعیه داشتند. معظم‌له از حفاظ قرآن بوده و اکثر دعاهای موجود در مفاتیح‌الجنان و دیگر کتب ادعیه را از حفظ بودند. جناب آقای ابوالقاسم اعتبار از ارادتمندان آن فقید سعید درباره انس معظم‌له با قرآن می‌گوید: در طول سال هر شب سر یک ساعت مشخص برای قرائت قرآن محضرشان می‌رسیدم. معمولاً ۱۵ جزء اول قرآن را من می‌خواندم و ایشان تکرار می‌کردند و ۱۵ جزء دوم قرآن را ایشان می‌خواندند و بنده بررسی می‌کردم. گاهی اوقات مرحوم آقا می‌فرمودند: وقت بگیرید تا ببینم یک سوره را در چند دقیقه می‌خوانم، وقتی سوره مدنظرشان را تلاوت می‌کردند، من می‌گفتم مثلاً هشت دقیقه زمان برد تا سوره را خواندید، بعد آقا می‌فرمودند: سیر نزولی داشتم. دوباره وقت بگیر و مجدداً سوره را تلاوت می‌کردند.

جناب آقای اعتبار می‌گوید: بعضی از شب‌های قدر پس از انجام اعمال در هر کدام از لیالی پربرکت قدر با جمع محدودی محضر آیت‌الله‌العظمی سیدمحمد موسوی جزایری بودیم و از ایشان سؤالاتى می‌پرسیدیم، از جمله سؤال کردیم که حضرتعالی چطور قرآن را حفظ کردید؟ مرحوم آقا پاسخ فرمودند: عمده این حفظ در دوران نابینایی بوده است، بعد فرمودند: دیدم دارم نابینا می‌شوم و می‌خواستم ارتباطم با قرآن محفوظ بماند.

تلاوت قرآن و ارتباط با ادعیه بر عالمان حقیقی تأثير فراوان مى‌گذارد. آیت‌الله‌العظمی موسوی جزایری متأثر از آیات الهی بودند و قرآن با پوست و گوشت ایشان ممزوج شده بود. تلاوت آیات رحمت در ایشان ابتهاج و قرائت آیات عذاب باعث حزن معظم‌له می‌شد. همین حالت تأثيرپذیری را در انس با دعاهای گوناگون داشتند. جناب آقای ابوالقاسم اعتبار می‌گوید: مرحوم آقا دارای سلوک و معنویت خاصی بودند. چون من هر شب سر ساعت معین برای قرائت قرآن محضر ایشان می‌رسیدم، بعضی از شب‌ها توفیق می‌شد حقیر دعای شریفی كه در شب‌های ماه مبارک رمضان وارد شده و از اعمال مشترک شب‌های این ماه شریف است، برای حضرت ایشان بخوانم، همین که به فراز «الهم برحمتک فی الصالحین ادخلنا» می‌رسیدم، معظم‌له مثل اینکه از خود بی‌خود می‌شدند و بغض گلوی ایشان را می‌گرفت و به سختی ادامه دعا را با حقیر تکرار می‌کردند.

آنچه را که از آیات تلاوت می‌کردند و یا هر آنچه که از ادعیه قرائت می‌فرمودند، به خورد روح خویش می‌دادند و حقیقتاً می‌دانستند که چه می‌گویند و در مقابل چه پروردگار باعظمتی به مناجات می‌پردازند.

سفر تا ملکوت

آیت‌الله‌العظمی سیدمحمد موسوی جزایری پس از عمری مجاهدت علمی و معنوی و نیز حسن‌خلق در رسیدگی به امورات اجتماعی در ۲۹ آذرماه سال ۱۳۶۷ مطابق با دوم جمادی‌الثانی سال ۱۴۱۱ در سن ۷۷ سالگی به ملکوت اعلی پر کشید. روز بعد، پیکر مطهر این عالم ربانی در اهواز و سپس در شوشتر توسط مردم عزادار تشییع شده و در یکی از شبستان‌های مقام متبرکه صاحب‌الزمان(عج) به تیره تراب سپرده شد. جامعه دینی موظفند همچنانی که در دوران حیات علمای دین برای مسائل گوناگون به آن بزرگواران مراجعه می‌کردند، پس از وفات آن اساطین شریعت با گرامیداشت یاد و نام مبارکشان حق مطلب را نسبت به خدمات علمی و معنوی اسوه‌های فضل و فضیلت ادا کرده و مشمول رضای حضرت حق و دعای ائمه هدی(ع) و عالمان دین شوند و به این حقیقت معتقد باشند که «عند ذکر الصالحین تنزل الرحمه.»

امین بهرامی(شریعت شوشتری)